Hernaðarligar revsilógir - heimarættur

 

119  Uppskot til  ríkislógartilmæli um avtøku av hernaðarligum revsi- og rættargangslógum og heimarættarlógum v.m.

A. Upprunauppskot
B. 1. viðgerð
C. Orðaskifti við 1. viðgerð
D. Nevndarskjøl
E. Álit
F. 2. viðgerð
G. Orðaskifti við 2. viðgerð
H. 3. viðgerð (Einki orðaskifti)

Ár 2003, 8. apríl, løgdu tingmenninir Kristian Magnussen, Hergeir Nielsen, Jógvan á Lakjuni, Kári P. Højgaard og Jenis av Rana vegna ávikavist Javnaðarflokkin, Tjóðveldisflokkin, Fólkaflokkin, Sjálvstýrisflokkin og Miðflokkin fram soljóðandi  

U p p s k o t

til

ríkislógartilmæli um avtøku av hernaðarligum revsi- og rættargangslógum og heimarættarlógum v.m. 

Mælt verður ríkismyndugleikunum til at seta í gildi fyri Føroyar soljóðandi lóg:

"Lov for Færøerne om ophævelse af visse militære straffe- og retsplejelove og indfødsretslove m.v.

§ 1.

Følgende love, anordninger og bekendtgørelser ophæves for Færøerne:

1) A. nr. 513 af 02.10.1940 angaaende Politimyndighed for Søværnets Skibe og Luftfartøjer (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 15 af 13.01.1941 angaaende Anmeldelser m.v. fra Søværnets Skibe og Luftfartøjer i Forbindelse med Udøvelse af Politimyndighed (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

2) A. nr. 63 af 06.03.1952 om forholdsordre for det militære forsvar ved angreb på landet og under krig, som ændret ved A. nr. 130 af 26.04.1961 (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

3) L. nr. 244 af 07.06.1967 om samarbejdsregler i forsvaret (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

4) Lb. nr. 642 af 30.09.1987 af militær straffelov (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 314 af 14.06.1988 om eftertjeneste, hjemsendelse og fornyet indkaldelse af værnepligtige i forsvaret (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

5) Lb. nr. 643 af 30.09.1987 af militær retsplejelov (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 107 af 11.03.1974 om anvendelse af disciplinarmidler i det militære forsvar (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 108 af 11.03.1974 om disciplinarnævn og ankenævn (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 164 af 16.03.1989 om myndighed som rettergangschef ved de danske militære styrker til rådighed for De forenede Nationer i udlandet (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 165 af 16.03.1989 om forhørsretter i forsvaret (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 77 af 14.02.1991 om myndighed til at anvende straffe uden dom og disciplinarmidler over for personel i forsvaret, bortset fra frivilligt personel i hjemmeværnet (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 78 af 14.02.1991 om rettergangsmyndighed i det militære forsvar (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

6) L. nr. 122 af 27.02.2001 om forsvarets formål, opgaver og organisation m.v. (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 235 af 28.04.1976 om pligt til under krig eller andre ekstraordinære forhold at stille ejendom til rådighed for det militære forsvar (kundgjort i kunngerðablaðið 27.03.2003)

7) Lov nr. 910 af 08.12.1993 om ændring af lov om forsvarets personel, lov om hjemmeværnet, lov om statens uddannelsesstøtte og lov om værnepligtsorlov m.v.

8) Lb. nr. 249 af 05.04.2001 af lov om forsvarets personel (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 359 af 06.06.1986 om forøgelse af forsvarets styrker m.v. (kundgjort Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 687 af 14.11.1988 om bedømmelses- og antagelseskommisioner samt om overførelse af personel fra frivillig tjeneste til værnepligtstjeneste i forsvaret (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 828 af 10.12.1990 om tjenestepligt for forsvarets personel i forbindelse med uddannelse (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 325 af 28.04.1994 om militære grader mv for personel i det militære forsvar (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 883 af 25.10.1994 om orlov til uddannelsessøgende, der ved kontrakt med forsvaret stiller sig til rådighed for FN- tjeneste mv. (Kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 65 af 24.01.1995 om forsvarets særlige erstatnings- og godtgørelsesordning (Kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)
- B. nr. 1114 af 17.12.2001 om tjenestetid mv. for personel til værnepligtstjeneste i forsvaret (kundgjort i Kunngerðablaðið 27.03.2003)

9) Lov nr. 193 af 05.04.2002 om ændring af indfødsretsloven og udlændingeloven
(Frakendelse af dansk indfødsret erhvervet ved svig)
Lov nr. 366 af 06.06.2002 om ændring af indfødsretsloven
(Ændring af reglerne om nordiske statsborgeres erhvervelse af dansk indfødsret ved erklæring og begrænsning af retsvirkningerne efter indfødsretsloven af en persons flere samtidigt bestående ægteskaber)

10) Bekendtgørelse nr. 113 af 20.02.2003 af lov om dansk indfødsret«

§ 2

Denne lov træder i kraft dagen efter kundgørelsen i Kunngerðablaðið." 

Viðmerkingar:
Í seinastu viku hendi eitt álvarsligt skifti í stýrisskipanarviðurskiftum Føroya. Danska stjórnin setti av sínum eintingum eina røð av lógum og kunngerðum í gildi í Føroyum móti vilja Løgtingsins.

Hetta er sera álvarsamt.

Fyri at forða fyri, at hetta mál í 55 ára gomlu søgu heimastýrisins skapar fordømi fyri, at hetta verður vanlig mannagongd frameftir, verður mælt til, at hesar lógir kunngerðir etc. verða tiknar av í stundini. Hervið verður staðfest tað, sum higartil hevur verið galdandi siðvenja í Føroyum, at eingin ríkislóg fær gildi, uttan at tingið samtykkir tað. 

Undirritaðu tingmenn viðmæla, at uppskotið kemur til viðgerðar, hóast freistina í § 54, stk. 1 í tingskipanini.

Henrik Old Andrias Petersen Alfred Olsen Vilhelm Johannesen
Kaj Leo Johannesen Bárður Nielsen Lisbeth L. Petersen Gerhard Lognberg
Jóannes Eidesgaard Heðin Mortensen Katrin Dahl Jakobsen Jógvan á Lakjuni
Jógvan við Keldu Jákup Mikkelsen Johan Dahl Marjus Dam
Kári P. Højgaard Hergeir Nielsen Jógvan Arge Óli Breckmann

1. viðgerð 10. apríl 2003. Málið beint í rættarnevndina, sum tann 28. apríl 2003 legði fram soljóðandi

Álit 

Javnaðarflokkurin, Tjóðveldisflokkurin, Fólkaflokkurin, Sjálvstýrisflokkurin og Miðflokkurin hava lagt málið fram tann 8. apríl 2003, og eftir 1. viðgerð tann 10. apríl 2003 er tað beint rættarnevndini.

Nevndin hevur viðgjørt málið á fundi tann 24. apríl 2003.

Ein samd nevnd mælir Løgtinginum til at samtykkja uppskotið. Tó verður skotið upp, at reglurnar, sum avtakast skulu, verða settar í somu røð, sum tær standa í kunngerðablaðnum 27. mars 2003. Eisini verður mælt til, at tað verður gjørt púra greitt við uppskotinum, at rættarstandurin á økinum verður hin sami sum áðrenn 27. mars 2003, og sostatt at avtiknar reglur við teimum í uppskotinum § 1 nevndu reglum fáa gildi aftur. Tí eigur gildiskomudagurin av avtøkulógini eisini at vera sami dagur sum gildiskoman av lógunum v.m., nevniliga 27. mars 2003.

Samsvarandi hesum verður sett fram soljóðandi

b r o y t i n g a r u p p s k o t 

a) § 1 verður orðað soleiðis:

"§ 1.

Følgende bestemmelser kundgjort i Kunngerðablaðið 27. marts 2003 ophæves for Færøerne:

1. Bekendtgørelse nr. 113 af 20. februar 2003 af lov om dansk indfødsret

2. Lov nr. 193 af 5. apríl 2002 om ændring af indfødsretsloven og udlændingeloven
(Frakendelse af dansk indfødsret erhvervet ved svig)

3. Lov nr. 366 af 6. juni 2002 om ændring af indfødsretsloven (Ændring af reglerne om nordiske statsborgeres erhvervelse af dansk indfødsret ved erklæring og begrænsning af retsvirkningerne efter indfødsretsloven af en persons flere samtidigt bestående ægteskaber)

4. Lov nr. 122 af 27. februar 2001 om forsvarets formål, opgaver og organisation m.v.

5. Bekendtgørelse nr. 235 af 28. april 1976 om pligt til under krig eller andre ekstraordinære forhold at stille ejendom til rådighed for det militære forsvar

6. Kongelig anordning nr. 513 af 2. oktober 1940 angaaende Politimyndighed for Søværnets Skibe og Luftfartøjer

7. Bekendtgørelse nr. 15 af 13. januar 1941 angaaende Anmeldelser m.v. fra Søværnets Skibe og Luftfartøjer i Forbindelse med Udøvelse af Politimyndighed

8. Kongelig anordning nr. 63 af 06. mars 1952 om forholdsordre for det militære forsvar ved angreb på landet og under krig

9. Kongelig anordning nr. 130 af 26. april 1961 om ændringer i anordning om forholdsordre for det militære forsvar ved angreb på landet og under krig

10. Kongelig anordning nr. 224 af 16. april 1999 om fremmede orlogsfartøjers og militære luftfartøjers adgang til dansk område under fredsforhold

11. Bekendtgørelse nr. 642 af 30. september 1987 af militær straffelov

12. Bekendtgørelse nr. 643 af 30. september 1987 af militær retsplejelov

13. Bekendtgørelse nr. 107 af 11. marts 1974 om anvendelse af disciplinarmidler i det militære forsvar

14. Bekendtgørelse nr. 108 af 11. marts 1974 om disciplinarnævn og ankenævn

15. Bekendtgørelse nr. 164 af 16. marts 1989 om myndighed som rettergangschef ved de danske militære styrker til rådighed for De forenede Nationer i udlandet

16. Bekendtgørelse nr. 165 af 16. marts 1989 om forhørsretter i forsvaret

17. Bekendtgørelse nr. 77 af 14. februar 1991 om myndighed til at anvende straffe uden dom og disciplinarmidler over for personel i forsvaret, bortset fra frivilligt personel i hjemmeværnet

18. Bekendtgørelse nr. 78 af 14. februar 1991 om rettergangsmyndighed i det militære forsvar

19. Bekendtgørelse nr. 249 af 5.april 2001 af lov om forsvarets personel

20. Bekendtgørelse nr. 359 af 6. juni 1986 om forøgelse af forsvarets styrker m.v.

21. Bekendtgørelse nr. 314 af 14.juni 1988 om eftertjeneste, hjemsendelse og fornyet indkaldelse af værnepligtige i forsvaret

22. Bekendtgørelse nr. 687 af 14. november 1988 om bedømmelses- og antagelseskommisioner samt om overførelse af personel fra frivillig tjeneste til værnepligtstjeneste i forsvaret

23. Bekendtgørelse nr. 828 af 10. december 1990 om tjenestepligt for forsvarets personel i forbindelse med uddannelse.

24. Bekendtgørelse nr. 325 af 28. april 1994 om militære grader mv for personel i det militære forsvar

25. Lov nr. 910 af 8. december 1993 om ændring af lov om forsvarets personel, lov om hjemmeværnet, lov om statens uddannelsesstøtte og lov om værnepligtsorlov m.v. (Udsendelse af personel til FN-tjeneste m.v., herunder orlov for lønmodtagere og uddannelsessøgende m.v.)

26. Bekendtgørelse nr. 883 af 25. oktober 1994 om orlov til uddannelsessøgende, der ved kontrakt med forsvaret stiller sig til rådighed for FN- tjeneste mv.

27. Bekendtgørelse nr. 65 af 24. januar 1995 om forsvarets særlige erstatnings- og godtgørelsesordning

28. Bekendtgørelse nr. 1114 af 17. december 2001 om tjenestetid mv. for personel til værnepligtstjeneste i forsvaret

29. Lov nr. 244 af 7. juni 1967 om samarbejdsregler i forsvaret "

b) § 2 verður orðað soleiðis: "Denne lov får retsvirkninger fra 27. marts 2003."

c) Sum nýtt stk. 2 í § 2 verður sett: "Stk. 2. Ophævelsesbestemmelser i de i § 1 nævnte bestemmelser har ingen retsvirkninger efter den i stk. 1 nævnte dato."

Ein minniluti (Kristian Magnussen) hevur hesar viðmerkingar: Minnilutin átalar harðliga, at landsstýrið als ikki hevur givið málinum nakra raðfesting yvirhøvur og beinanvegin tók tað til viðgerðar við forsætismálaráðharran. Løgmaður hevur við einki at gera givið til kennar yvir fyri donsku myndugleikunum, at føroyingar í roynd og veru ongar viðmerkingar hava til, at allar hesar lógir og kunngerðir vórðu settar í gildi. Hann, ið tegir, hann samtykkir. hetta tykist at hava verið galdandi í hesum máli, og tí er spurningurin, um løgmaður hevur røkt okkara áhugamál á ein fullgóðan hátt.

Landsstýrið hevur verið vitandi um málið síðan síðsta summar, tá danski verjumálaráðharrin sendi løgmanni eitt notat viðvíkjandi teimum lógum og og kunngerðum innan verjuøkið, ið danir mettu seg hava tørv á at kunngera í Føroyum. Hevði Løgtingið havt somu vitan sum landsstýrið um málið, so hevði Løgtingið kunna gjørt sítt til at fyribyrgt, at hesar lógir v.m. vórðu settar í gildi, uttan at verða lagdar fyri Løgtingið áðrenn.

Minnilutin heitir á løgmann um beinanvegin at taka málið upp við forsætismálaráðharran soleiðis, at hesar lógir verða tiknar av aftur beinanvegin. Hóast neyvan nøkur samgonga hevur sett so nógv ríkislógartilmæli í gildi sum hendan, so eigur løgmaður at taka allan problematikkin viðvíkjandi ríkislógum v.m.upp á hægsta politiska stig í Danmark fyri at tryggja okkum, at rættar mannagongdir og viðgerðir verða frameftir í øllum viðkomandi málum.

Minnilutin (Heðin Mortensen og Bárður Nielsen) tekur undir við uppskotinum, men hevur hesar viðmerkingar:

Sambandsflokkurin hevur ikki verið við til at leggja uppskotið fram, men hevur, sambært siðvenju á Løgtingi, tikið undir við, at málið kundi leggjast fyri tingið, hóast tíðarfreistin var farin.

Tað er sera óheppið, at 55-ára gamla siðvenjan um, at allar lógir skulu viðgerast av føroyska heimastýrinum, áðrenn tær verða settar í gildi fyri Føroyar, nú er brotin.

Longu í 1946, tá ið samráðingar fóru fram um heimastýrislógina, bleiv gjørt greitt viðvíkjandi ríkislógum og løgtingslógum: "Mál, sum semja verður um, skulu vera felags, vera at viðgera nærri, og fastleggja, harundir staðfestingarhátturin av lógum felagsmálum viðvíkjandi. Tað mark verður at seta fyri lóggávuvaldið í hesum málum, at eingin lóg Føroyum viðvíkjandi verður sett í gildi, sum ikki er samtykt á Føroya Løgtingi." Hetta bleiv samtykt við 20-0 atkvøðum.

Í heimastýrislógini § 7 er ásett: "fyri at vissa, at Løgtingið fær mest møguliga ávirkan á, hvussu serligar ásetingar fyri Føroyar í lógum, sum ríkisvaldið gevur, verða skipaðar, skulu stjórnaruppskot, ið innihalda ásetanir, ið bara viðvíkja Føroyum, leggjast fyri føroyska heimastýrið til álitis, áðrenn tær verða settar fram fyri ríkisdagin." Annars skulu ríkislógir, sum viðvíkja lokalum føroyskum viðuskiftum, leggjast fyri føroyska heimastýrið til álitis, áðrenn tær verða settar í gildi í Føroyum.

Henda regla hevur ikki volt nakrar trupulleikar tey nógvu árini. Men nú eru dømi um, at vikið er frá hesi reglu:

  1. Í kunngerðarblaðnum 29.10.2001 verða kunngjørdar nakrar heimarættarlógir, sum heimastýrið ikki hevur tilmælt. Hetta hendir undir donsku stjórnini hjá Poul Nyrup Rasmussen, forættismálaráharra. Og er hetta fyrstu ferð, at hetta er hent, síðan heimastýrislógin kom í gildi.
  2. Í kunngerðarblaðnum 27.03.2003 verða kunngjørdar heimarættarlógir og hernaðarlógir, sum heimastýrið ikki hevur tilmælt.

At Føroya Landsstýrið við sínum passiviteti hevur latið staðið til, at ríkislógir eru settar í gildi í Føroyum, er at harmast um og átaluvert.

Sambandsflokkurin hevur sum altíð greiða støðu í hesum málum. Eingin ríkislóg eigur at setast í gildi í Føroyum, uttan at hetta er viðgjørt og samtykt av Løgtinginum. Tí tekur Sambandsflokkurin undir við uppskotinum.

Sambandsflokkurin var í iva um hesa ætlan frá danskari síðu. Flokkurin setti sær tí fyri at kunna seg meira um hetta álvarsmál. Biðið varð um alment innlit í málið, og skjótt var komið fram til, at landsumsitingin og løgmaður vóru vitandi um, at ríkislógir skuldi setast í gildi fyri alt ríkið.

Í staðin fyri at móttmæla ella gera vart við hesa ætlan er landsstýrið passivt og rættir ikki hond frá síðu ella kunnar donsku myndugleikanar um Føroya støðu í tílíkum málum.

Í brævi til Føroya Lansstýri, dagfest 25. juli 2002, undirskrivað av Svend Aage Jensby, verjumálaráðharra, stendur millum annað "Som lovet vedlægger jeg notat, der beskriver de love og bekendtgørelser på forsvarets område, som der findes behov for at kundgøre på Færøerne". Viðlagt er notat, sum vísir, hvørjar lógir talan er um.

Sama dag (25. juli 2002) fær Føroya Landsstýri bræv, sum er undirskrivað av Susanne Bach Bager, skrivstovustjóra. Brævið er soljóðandi. "I fortsættelse af forsvarsministerens brev af 25. juli 2002 til lagmanden vedlægges for en god ordens skyld kopi af de love og bekendtgørelser, der er omtalt i notat om love og bekendtgørelser på forsvarets område, som der findes behov for at kundgøre på Færøerne".

Um allar omanfyrinevndu upplýsingar eru blivnar burtur í Tinganesi, er ikki gott at vita. Tann 17.03.2003 kl. 15:40 kemur nýtt skriv til Tinganes, har víst verður til telefonsamrøðu, sum er gjørd sama dag, har biðið varð um somu brøv og notatir, sum vóru send 8 mánaðir frammanundan til Føroya landsstýrið. Hvussu hongur hetta saman?

Sambært brævi, dagfest 25. juli, til løgmann, frá Svend Aage Jensby, verjumálaráðharra, verður millum annað sagt: "Vores drøftelser fandt jeg gode og konstruktive. Det er vigtigt at fastholde en åben og konstruktiv dialog på de forsvarspolitiske områder om at give de oplysninger og orienteringer, som du, Lagtinget eller Selvstyret måtte have behov, enten på Færøerne eller i København."

Hví hevur so løgmaður ikki mótmælt, ella kunnað Løgtingið og danska verjumálaráðharran um sína støðu.

Sambandsflokkurin átalar harðliga klossutu framferð løgmans í hesum máli og heldur hana harumframt vera ósømiliga, men av prinsippiellum orsøkum tekur Sambandsflokkurin tó undir við málinum.

2. viðgerð 2. mai 2003. Broytingaruppskot frá samdari rættarnevnd til § 1 samtykt 30-0-0. Uppskotið soleiðis broytt samtykt 30-0-0. Uppskotið fer soleiðis samtykt til 3. viðgerð.

3. viðgerð 2. mai 2003. Uppskotið, sum samtykt við 2. viðgerð, endaliga samtykt 31-0-0. Málið avgreitt.