Fyrispurningur um śtbyggingarętlanina hjį SEV - Eiši 3 og 4

100-8 Fyrispurningur til Eyšun Elttųr, landsstżrismann, višvķkjandi śtbyggingarętlanini hjį SEV - Eiši 3 og 4

Įr 1999, hósudagin 23. september, bošaši formašurin frį omanfyri nevnda fyrispurningi frį Andrias Petersen, lųgtingsmanni, sum var soljóšandi:

1. Veit landsstżrismašurin, um SEV hevur hildiš seg innan fyri loyviš til Eiši 3 frį 1983?
   
2. Veit landsstżrismašurin, um SEV hevur hildiš tęr treytir, sum vóru įlagdar SEV i sambandi viš Eiši 3-ętlanina, og um ikki, hvat ętlar landsstżrismašurin at gera fyri, at tęr verša hildnar?
   
3. Metir landsstżrismašurin taš rķmiligt, at ein stórur partur av vatninum millum Fjarša veršur burturleiddur, tį havandi er i huga, at hetta er landbśnašarųki burturav, og at hetta kemur at skapa stórar trupulleikar višvķkjandi tašing hjį landbśnašinum ķ ųkinum?
   
4. Metir landsstżrismašurin taš vera rętt śt frį einum vistfrųšiligum og rekreativum sjónarmiši, at meginparturin av ųkinum millum Fjarša veršur turrlagt?
   
5. Metir landsstżrismašurin, taš vera rętt, at arbeišiš at leiša vatn frį Skįlafirši og Funningsfirši veršur gjųrt, įšrenn tęr vistfrųšiligu kanningarnar eru gjųrdar?
   
6. Veit landsstżrismašurin, at hagaįnararnir og kommunurnar, iš varša av ųkinum, eru hart ķmóti at turrleggja Vesturdalsį? Hevur hetta nakra įvirkan į stųšutakan landsstżrismansins?
   
7. Metir Landsstżrismašurin, at habiliteturin hjį limunum ķ Yvirfrišingarnevndini er ķ lagi?

Višmerkingar
Taš fręttist ķ fjųlmišlunum, at SEV hevur sųkt frišingarnevndina ķ Eysturoynni og Yvirfrišingarnevndina um loyvi at taka vatn śr Vesturdalsį millum Fjarša, og frišingarmyndugleikarnir hava svaraš jįttandi, tó viš įvķsum treytum.

Męr vitandi eru ikki allar treytir loknar, sum lagdar vóru viš Eiši 3-ętlanina. Tķ tykist lųgiš at fara undir Eiši 4-ętlanina og leggja treytir viš, tį fyrru treytirnar męr vitandi - ikki eru loknar.

Viš at fara undir śtbyggjan av Eiši 4, kemur man at įvirka Skįlafjųršin vistfrųõiliga, og er hetta eftir mķnum tykki įbyrgdarleyst, serliga tį ongar vistfrųšiligar kanningar eru gjųrdar av Skįlafjųršinum frammanundan, og partar av teimum kanningum, sum vóru įlagdar viš Eiši 3, heldur ikki eru gjųrdir.

Vķsast kann eisini til "Den nordiske miljųstrategi 1996-2000" -TemaNord 1996:532 frį Nordisk Ministerråd um umhvųrvisvernd i sambandi viš orkuśtbyggjan. Somuleišis kann vķsast til Brundtland-rapportina hjį ST, sum snżr seg um skynsamastu nżtslu av nįttśruni i sambandi viš orkuśtbyggjan. Hesi višurskifti mugu eftir mķnum tykki eisini vera galdandi ķi Fųroyum.

Į lųgtingsfundi 30. september 1999 varš samtykt uttan atkvųšugreišslu, at fyrispuringurin skal svarast.

Į lųgtingsfundi 21. oktober 1999 svaraši Eyšun Elttųr, landsstżrismašur, fyrispurninginum soleišis:

Vķst veršur til fyrispurning ķ lųgtingsmįli nr. 100-5 um sama mįl, har greitt er frį, at taš eru frišingarnevndirnar, iš eru loyvismyndugleiki ķ hesum mįlinum, jvb. lųgtingslóg nr. 48 frį 9. juli 1970 um nįttśrufrišing. Avgeršir hjį lokalu frišingarnevndunum kunnu kęrast til yvirfrišingarnevndina, hvųrs avgeršir eru endaligar og ikki kunnu skjótast inn fyri dómstólarnar. Lagt kann verša afturat, at yvirfrišingarnevndin eftir § 24 ķ nįttśrufrišingarlógini sjįlv kann taka uppaftur eitt mįl og mųguliga broyta avgerš, hon hevur tikiš įšur, tį iš serstakar umstųšur kunnu gera seg galdandi.

Višv. spurningi 1: Veit landsstżrismašurin, um SEV hevur hildiš seg innan fyri loyviš til Eiši 3 frį 1983?
Um spyrjarin viš "innan fyri loyviš til Eiši-3" sipar til ųkiš, iš Eiši 3 fataši um, so havi eg skilt mįliš soleišis, at Vesturdalur ikki var partur av upprunaligu Eiši 3-ętlanini. Sipar oršingin til loyvistreytirnar, veršur vķst til svariš til spurning 2.

SEV įsannar, at Vesturdalur ikki var viš ķ upprunaligu Eiši 3-ętlanini, og sųkti tķ viš bręvi, dagfestum 12. januar 1999, um loyvi til framhaldandi vatnorkuśtbygging ķ Eysturoynni. Frišingarnevndin fyri Eysturoyar Sżslu gekk umsóknini hjį SEV į mųti 18. februar 1999, og varš avgeršin stašfest av yvirfrišingarnevndini 2. juli 1999.

Višv. spurningi 2: Veit landsstżrismašurin, um SEV hevur hildiš tęr treytir, sum vóru įlagdar SEV ķ sambandi viš Eiši 3-ętlanina, og um ikki, hvat ętlar landsstżrismašurin at gera fyri, at tęr verša hildnar?
Ķ śrskuršinum hjį yvirfrišingarnevndini frį 30. december 1983 verša ymsar treytir settar ķ sambandi viš Eiši 3-ętlanina. Ķ sambandi viš umsóknina um loyvi til nśverandi verkętlan (Vesturdal), hevur SEV viš bręvi, dagfestum 29. juni 1999, greitt yvirfrišingarnevndini frį, hvussu og ķ hvųnn mun ymsu treytirnar eru hildnar. Yvirfrišingarnevndin stašfestir ķ śrskuršinum frį 2. juli 1999, at ikki allar treytirnar ķ 1983-śrskuršinum eru loknar enn, nevniliga treytirnar 4-8, men hevur SEV giviš frįgreišing um orsųkirnar til, at so er. Yvirfrišingarnevndin męlir til, at SEV lżkur hesar treytir.

Fleiri av treytunum frį 1983 hava einki viš verandi śtbygging at gera, men pkt. 8 ķ 1983-śtskuršinum įleggur "..SEV at bera kostnašin av framhaldandi lķvfrųšiligum kanningum av Funningsfjųrši."

Um hesa treytina greišir SEV ķ skrivinum frį 29. juni 1999 soleišis frį:

"SEV er įlagt at bera kostnašin av framhaldandi lķvfrųšiligum kanningum av Funningsfirši.

Sambęrt kanningaruppskoti frį Fiskirannsóknarstovuni, dagfest 18. oktober 1985, eru įvķsar kanningar gjųrdar av Funningsfirši ķ 1985.

Ķ sambandi viš višgeršina ķ Orkurįšnum av vatnorkuśtbyggingini baš landsstżriš Orkurįšiš gera metingar av mųguligum įrini. Frįgreišing, dagfest januar 1987, viš heitinum "Vatnorkuśtbygging ķ Eysturoynni – Įrin į Sjógvi og Landi" varš almanna kunngjųrd og send SEV ķ bręvi, dagfest 10. mars 1987. Frįgreišingin var skrivaš av Orkurįšnum, Heilsufrųšiligu Starvsstovuni, Nįttśrugripasavninum og Fiskirannsóknarstovuni.

Sum kunnugt varš vatnorkuśtbyggingin (Eiši 3) ikki framd eftir upprunaligu tķšarętlanini vegna truplu bśskaparvišurskiftini sķšst ķ 80’unum og fyrst ķ 90’unum. Kanningarnar vóru tķ heldur ikki settar ķ verk tį. Tķšin er nś komin at seta hesar kanningar ķ verk, og skal SEV sjįlvsagt gjalda kostnašin.

Spurningurin, hvųr skal gera hesar kanningar, og hvussu tęr skulu fremjast, eigur at verša umhugsašur av nżggjum, soleišis at kanningin veršur so objektiv og óvildug sum tilber.

Męlt veršur til samarbeiši viš śtlendskar (norskar) serfrųšingar į ųkinum, sum hava royndir frį lķknandi kanningum."

Yvirfrišingarnevndin hevur ķ śrskurši sķnum frį 2. juli ķ įr męlt til, at landsstżriš sambęrt lųgtingslóg nr. 134 frį 29. oktober 1988 um umhvųrvisvernd:

• fylgir viš, um SEV lżkur treytirnar, įsettar tann 30. december 1983 og ķ hesi nišurstųšu.

• tekur stig til eina įrins- og umhvųrviskanning fyri ųkiš sum heild og tęr dįlkingarkeldur, iš eru ķ ųkinum.

Umsitingin er nś ķ ferš viš at kanna, hvussu livast kann upp til tilmęliš hjį yvirfrišingarnevndini, og veršur ķ hesum sambandi eisini tikiš upp samband viš SEV um kanningina, iš SEV hevur fingiš įlagt at bera kostnašin av sambęrt treyt nr. 8 ķ śrskuršinum frį 30. december 1983. Neyšugt er viš eini objektivari og óvildugari kanning soleišis, sum SEV hevur nevnt ķ skrivinum frį 29. juni 1999 til yvirfrišingarnevndina. Eg vóni somuleišis, at taš fer at lata seg gera at koma įsamt viš SEV um at vķška kanningina til eisini at fevna um ųkiš millum Fjarša.

Višv. spurningi 3: Metir landsstżrismašurin taš rķmiligt, at ein stórur partur av vatninum millum Fjarša veršur burturleiddur, tį havandi er ķ huga, at hetta er landbśnašarųki burturav, og at hetta kemur at skapa stórar trupulleikar višvķkjandi tašing hjį landbśnašinum ķ ųkinum?
Eg įsanni, at taš undir įvķsum umstųšum kann vera óheppiš, um stórir partar av vatninum verša tiknir śr einum ųki. Eg mį kortini leggja til grund, at yvirfrišingarnevndin hevur havt umstųšurnar millum Fjarša, og hvat ųkiš tolir, ķ huga, tį iš avgerš varš tikin um mįliš 2. juli 1999. Upplżst er ķ mįlinum, at talan veršur ikki um at leiša alt vatniš burtur.

Fųrt hevur veriš fram, at minkandi vatn ķ Fjaršarį er til ampa fyri landbśnašin ķ ųkinum, m.a. tķ at torfųrt veršur at skola burtur tųš o.l. Her mį minnast į, at sambęrt § 25, stk. 3, ķ kunngerš um umhvųrvisreglur frį 3. mai 1994 skal tašast soleišis, at "hetta ikki elvir til dįlking av įum ella er til ampa fyri fólk, iš bśgva nęrindis".

Višv. spurningi 4: Metir landsstżrismašurin, taš vera rętt śt frį einum vistfrųšiligum og rekreativum sjónarmiši, at meginparturin av ųkinum millum Fjarša veršur turrlagt?
Eisini her mį eg leggja til grund, at yvirfrišingarnevndin hevur havt bęši vistfrųšilig og rekreativ sjónarmiš ķ huganum. Eg rokni eisini viš, at loyviš hjį yvirfrišingarnevndini er giviš śt frį teirri fyritreyt, at talan ikki veršur um, at "meginparturin av ųkinum millum Fjarša veršur turrlagt".

Višv. spurningi 5: Metir landsstżrismašurin, taš vera rętt, at arbeišiš at leiša vatn frį Skįlafirši og Funningsfirši veršur gjųrt, įšrenn tęr vistfrųšiligu kanningarnar eru gjųrdar?
Nei, męr hevši dįmt best, um vistfrųšiligar kanningar verša gjųrdar, įšrenn byrjaš veršur at taka vatn śr Vesturdalsį. Sum vķst į ķ svarinum til spurning 2, veršur tikiš upp sambandi viš SEV. Ķ hesum sambandi fer spurningurin at verša reistur, um ikki kanningarnar eiga at verša gjųrdar, įšrenn vatntųkan śr Vesturdalsį byrjar.

Višv. spurningi 6: Veit landsstżrismašurin, at hagaįnararnir og kommunurnar, iš varša av ųkinum, eru hart ķmóti at turrleggja Vesturdalsį? Hevur hetta nakra įvirkan į stųšutakan landsstżrismansins?
Stųšan hjį hagaįnarum og kommunum er męr kunnug, m.a. tķ at Skįla, Gųtu, Funnings og Elduvķkar kommuna hava mótmęlt viš skrivi, dagfest 9. juli 1999. Bygdarfólkiš ķ Skįla- og Funningsfirši hevur eisini mótmęlt verkętlanini hjį SEV.

Fųroya Nįttśru- og Umhvųrvisverndarfelag hevur ķ skrivi, dagfest 24. juli 1999, kęrt avgeršina hjį yvirfrišingarnevndini. Į fundi viš FNU 5. oktober 1999 havi eg bošaš FNU frį, at avgeršir hjį yvirfrišingarnevndini sambęrt § 24 ķ lógini um nįttśrufrišing eru endaligar. Tęr kunnu ikki kęrast til landsstżrismannin og ikki skjótast inn fyri dómstólarnar. Sum nevnt kann yvirfrišingarnevndin sjįlv taka mįl upp aftur til nżggja višgerš, um serstakar umstųšur gera seg galdandi.

Stųšutakanin hjį bygdarfólkinum ķ Funnings- og Skįlafirši, kommununum, hagaįnarum o.ų. veršur sjįlvandi havd ķ huga, tį iš arbeitt veršur viš mįlinum.

Višv. spurningi 7: Metir landsstżrismašurin, at habiliteturin hjį limunum ķ yvirfrišingarnevndini er ķ lagi?
Sum nevnt tekur yvirfrišingarnevndin egnar og endaligar avgeršir samsvarandi lógini um nįttśrufrišing. Hon er ikki ein tilmęlandi myndugleiki. Taš liggur tķ uttan fyri mķtt mįlsųki at taka stųšu til gegniš hjį limunum ķ yvirfrišingarnevndini ķ teirra višgerš av įvķsum mįlum.

Mįliš avgreitt.