Fyrispurningur um føroyingar við donskum skipum
100-50 Fyrispurningur til Høgna Hoydal, landsstýrismann,
viðvíkjandi føroyingum við donskum skipum
Ár 2000, fríggjadagin 14. apríl, boðaði
formaðurin frá omanfyri nevnda fyrispurningi frá Heðin Mortensen, løgtingsmanni, sum
var soljóðandi:
Fyrispurningur
- Hvønn ríkisborgararætt fara føroyingar at hava, um so verður, at Føroyar gerast
fullveldi?
- Hvat ítøkiligt ætlar landsstýrið at gera, fyri at føroyskir sjómenn ikki skulu
missa rættindini til at sigla sum skiparar í danska handilsflotanum, um føroyingar
missa danska ríkisborgararættin?
Viðmerkingar:
Danskir politikarar hava gjørt greitt, at um Føroyar gerast fullveldisríki, so
verða føroyingar noyddir at velja ímillum føroyskan ella danskan ríkisborgararætt.
Talan verður ikki um nakran felags ríkisborgararætt.
Fyri at vera skipari í danska handilsflotanum, er tað ein fortreyt, at tú ert
danskur ríkisborgari. Tí noyðast teir føroyingar, sum í dag manna hesi størv, eftir
galdandi skipan annaðhvørt at flyta til Danmarkar at búgva, ella at finna sær eitt
nýtt starv, um Føroyar gerast fullveldi.
Hetta merkir ikki bara, at vit fáa eina fólkafráflyting, har skiparar við familjum
stinga í sekkin, men hetta verður so sannliga eisini eitt djúpt sár í okkara
stoltleika sum siglandi tjóð.
Á tingfundi 26. apríl 2000, var samtykt uttan atkvøðugreiðslu, at
fyrispurningurin skal svarast.
Á tingfundi 11. mai 2000 svaraði Høgni Hoydal, landsstýrismaður,
fyrispurninginum soleiðis:
Svar
- Hvønn ríkisborgararætt fara føroyingar at hava, um so verður, at Føroyar gerast
fullveldi?
Í útgangsstøðinum verður føroyskur ríkisborgararættur skipaður, tá
Føroyar gerast fullveldi.
Ongin sjálvsøgd rættarvenja er tó fyri, hvussu ríkisborgaraspurningurin meira
neyvt verður skipaður, tá lond fáa fullveldi. Tí hevur tað ógvuliga lítla meining
at siga nakað meira neyvt um, hvussu viðurskiftini vera á júst hesum økinum, ella á
onkrum øðrum øki. Tað veldst alt um, hvussu vit skipa okkum á hesum økinum, og hvat
vit semjast um við danir. Tað veldst við øðrum orðum um politiska viljan, og vit
vita enn ikki, hvussu danski politiski viljin fer at vera, tá av tornar.
Málið hjá samgongu og landsstýri hevur ikki verið at fáa felags
ríkisborgararætt, men at vit skulu hava sínámillum javnbjóðis rættindi í
tjóðskapi á flestøllum økjum, eisini hesum. Undir samráðingunum annan mai, vísti
danska stjórnin til norðurlendsku sáttmálarnar, men segði seg sinnaða at finna
loysnir sum ganga longur, á ávísum økjum, m. a. á hesum økinum.
- Hvat ítøkiligt ætlar landsstýrið at gera, fyri at føroyskir sjómenn ikki skulu
missa rættindini til at sigla sum skiparar í danska handilsflotanum, um føroyingar
missa danska ríkisborgararættin?
Gongst sum landsstýrið ætlar, verður ikki nøkur broyting í hesum rættindum, tí
hetta verður fevnt av ásetingini um javnbjóðis rættindi í tjóðskapi.
Annars kann eg upplýsa, at tað er vanligt at krevja, at skiparin skal vera ríkisborgari
í tí landinum, sum skipið er skrásett í. Hetta er eisini galdandi í danskari
lóggávu. Men sjóvinnumyndugleikin í Danmark kann víkja frá hesum kravi undir
serligum umstøðum og eftir tilmæli frá avvarðandi yrkisfelag. Hetta sama er galdandi
í føroyskari lóggávu.
Henda reglan er annars einans galdandi fyri skiparar, ikki fyri eitt nú stýrimenn og
maskinmeistarar.
Tað vil siga at møguleikin undir ongum umstøðum kann falla burtur, og ongin ivi er um,
at føroyskir skiparar eru eftirspurdir fyri sín dugnaskap og sera virðismiklir fyri
danska handilsflotan. Av somu orsøkum eru føroyskir sjómenn eftrispurdir í nógvum
londum og flotum. Tí kann tað tykjast sera løgið, um rættarstøðan í tjóðskapi
skuldi elvt til nakrar trupulleikar fyri føroyingar í danska handilsflotanum. Gjøgnum
DIS-skipanina hava føroyskir myndugleikar eisini stuðlað danska handilsflotan, so ongin
orsøk skuldi verið til annað enn gott samstarv.
Tá ið samráðingarnar millum landsstýrið og donsku stjórnina eru komnar longur
áleiðis, verður sjálvsagt greitt, hvussu hesi viðurskifti kunnu skipast, og
landsstýrið ynskir sum nevnt, at føroyskir sjómenn skulu hava trygg viðurskifti at
útinna sítt starv. Tá eitt sáttmálauppskot er liðugt og góðkent millum partarnar,
verður gjørligt hjá løgtinginum og øllum veljarum at taka støðu til úrslitið.
Málið avgreitt.