Eykajáttan juni 2000

A. Upprunauppskot
B. 1. viðgerð
C. Nevndarskjøl
D. Álit
E. 2. viðgerð
F. 3. viðgerð

Ár 2000, 6. juni, legði Karsten Hansen, landsstýrismaður, vegna landsstýrið fram soljóðandi

Uppskot

til

 Innihaldsyvirlit

Almennar viðmerkingar *

Høvuðsyvirlit *

§ 6. Vinnumál *

6.38.3. Samskifti *
6.38.3.01. Postverk Føroya (Landsfyritøka) *

§ 7. Útbúgving og gransking o.a. *

7.24.1. Ymsar útreiðslur *
7.24.1.05. Tiltøk fyri børn og ung *

§ 8. Almanna- og heilsumál o.a. *

8.20.3. Sjúkrahúsverkið v.m. *
8.20.3.04. Landssjúkrahúsið (Rakstrarjáttan) *
8.21.6. Eldri og brekað *
8.21.6.01. Serforsorg (Rakstrarjáttan) *

Almennar viðmerkingar 

Høvuðsyvirlit

§ 6. Vinnumál

A. Yvirlit

Játtanaryvirlit

Viðmerkingar

6.38.3.01. Postverk Føroya (Landsfyritøka)

Neyðugt er við eini eykajáttan til Postverk Føroya uppá 9 mió. kr., sum skal fíggja hall stovnsins í fíggjarárinum 2000.

Framskrivaður roknskapur
Postverkið hevur framskrivað fíggjarætlanina fyri 2000, við støði í roknskapartølunum fyri 1999 og rakstrartølunum fyri 4 teir fyrstu mánaðirnar í ár. Framskrivingin vísir, at Postverkið kann fáa eitt hall uppá slakar 11 mió. kr. við avskrivingum. Uttan avskrivingar verður hallið mett til uml. 9 mió. kr.

Trupulleikin hjá Postverkinum í árinum 2000 er, at útreiðslurnar eru væl hægri enn ætlað. Rakstrarhallið higartil í mánaðunum januar til mai ger, at gjaldføri stovnsins versnar. Við ársbyrjan hevði Postverkið eitt gjaldføri uppá 8,1 mió. kr. Frá januar til apríl er hetta minkað við uml. 3 mió. kr. vegna hall á rakstrinum. Í mai og juni klárar verkið at halda inntøkur og útreiðslur í javnvág. Í juli og august væntast hallið at verða uml. 3 til 3,5 mió. kr. um mánaðin, og verður samlaða nýtslan av gjaldførinum hesar báðar mánaðirnar uml. 7 mió. kr. Gjaldføri stovnsins verður tí negativt einaferð í juli ella august mánað. Postverkið kann ikki taka upp lán, og tí verða ongir pengar tøkir at rinda fyri útreiðslur stovnsins, og verkið má í gjaldsteðg. Í mánaðunum september til desember væntar Postverkið eitt lítið yvirskot á rakstrinum.

Ætlan landsstýrisins er í fyrstu atløgu at veita Postverkinum eykajáttan fyri at fíggja hallið í 2000. Annars kann upplýsast, at landsstýrið arbeiðir við at umskipa Postverk Føroya.

Orsøkin til fíggjarligu trongstøðuna hjá postverkinum er bæði, at inntøkurnar koma at verða lægri og útreiðslurnar koma at verða hægri enn mett var á fíggjarlógini fyri ár 2000.

Á inntøkusíðuni eru tað serliga inntøkur frá bløðum, posti til og úr Føroyum og frímerkjasøla, ið koma at verða lægri enn mett var á fíggjarlógini fyri ár 2000. Á útreiðslusíðuni eru tað lønarútreiðslurnar, ið koma at verða 5,5 mió. kr. hægri enn mett var á fíggjarlógini fyri ár 2000.

Sundurgreining av rakstrarnettotølum

ad: Bløð
Roknað verður við, at bløðini fara broyta útberingina, sum kann viðføra, at inntøkurnar lækka.

ad: Postur úr Føroyum og til Føroya
Staðfest er, at rakstrartølini vísa eina afturgongd og avtalan við PostDanmark verður væntandi endurskoðað.

ad: Frímerkjasøla
Staðfest er, at inntøkutølini hjá frímerkjasøluni higartil í 2000 er minni í mun til í fjør.

ad: Útreiðslur til Post
Lønarútreiðslurnar verða hægri enn mett vegna vantandi sparingar og hækkingar í lønarsáttmálum, umframt aðrar smávegis hækkingar í útreiðslunum. Uml. 70% av rakstrarútreiðslunum hjá Postverkinum eru lønir.

ad: Rentur
Virksemisøkið hjá GIRO-stovuni er í afturgongd.

ad: Íløgur
Ætlanin hevur verið at selja eitt grundøki í Havn og ein bygning á Strondum. Hesar ætlanir eru fyribils sleptar.

Sundurgreinað ætlan

Viðmerkingar:
Sundurgreiningin í talvuni omanfyri er bert vegleiðandi, vísandi til játtanarskipan landsins, har tað er staðfest, at landsfyritøkurnar ikki eru umfataðar av lønarkarminum.

Starvsfólkayvirlit

Viðmerkingar til starvfólkayvirlitið:
Ein endurskoðan av fíggjarætlanini hevur víst, at nýtslan av ársverkum og harvið lønarútreiðslum ikki hevur verið heilt neyvt mett, og eru lønarútreiðslurnar javnaðar samsvarandi hesum.

Í 1998 var nýtslan av ársverkum á Postverkinum uml. 261 fólk. Í 1999 var henda minkað til uml. 250 fólk. Ætlanin var, at nýtslan í 2000 skuldi verða uml. 15 ársverk minni. Av tí at umskipanin av verkinum hevur drigið út, væntast tað bert at verða 10 ársverk lægri við árslok 2000.

 § 7. Útbúgving og gransking o.a.

A. Yvirlit

Játtanaryvirlit

Viðmerkingar

7.24.1.05. Tiltøk fyri børn og ung

Sambært løgtingslóg nr. 34 frá 23.04.1999 um ítróttarvedding skal parturin hjá Undirvísingar- og Mentamálastýrinum av veddingarpeninginum nýtast sum stuðul til ymiskt barna- og ungdómsarbeiði. P/f Ítróttarvedding hevur havt aðalfund og hevur flutt landskassanum 20% av tillutaðu veddingarupphæddini.

Undirvísingar- og Mentamálastýrið hevur gjørt leiðreglur fyri veiting av hesum stuðli.

Sundurgreinað ætlan

§ 8. Almanna- og heilsumál o.a.

A. Yvirlit

Játtanaryvirlit

Viðmerkingar

Sundurgreinað ætlan

8.21.6.01. Serforsorg (Rakstrarjáttan)

Á undirkonto 21. Stovnsuppihald o.a. í Danmark kemur at mangla ein knøpp millión fyri ár 2000. Hetta kemst av, at tað er gjørd ein prísregulering í Danmark av verandi stovnsplássum, umframt at loyvi er givið til, at ein nýggjur persónur fer á stovn í Danmark.

Sundurgreinað ætlan

Vísandi til grein 54, 2. stk. í Tingskipan Føroya Løgtings viðmæla undirritaðu tingmenn, at hjálagda uppskot til eykajáttanarløgtingslóg fyri juni 2000 kann koma til viðgerðar.

1. viðgerð 8. juni 2000. Málið beint í fíggjarnevndina, sum tann 13. juni 2000 legði fram soljóðandi

Á l i t 

Landsstýrið hevur lagt málið tann 6. juni 2000, og eftir 1. viðgerð tann 8. juni 2000 er tað beint fíggjarnevndini.

Fíggjarnevndin hevur viðgjørt málið á fundum 8. og 9. juni 2000.

Undir viðgerðini hevur nevndin havt fund við Finnboga Arge, landsstýrismann, saman við Bjarna Askham Bjarnason, deildarstjóra í fíggjarmálum, og Berguri í Garði, postverksstjóra. Eisini hevur nevndin havt fund við Helenu Dam á Neystabø, landsstýrismann og Høgna Joensen, aðalstjóra.

Nevndin hevur undir viðgerðini fingið útflýggjað ymisk skjøl viðvíkjandi Postverki Føroya og møguliga umskipan av verkinum, og eru skjølini framløgd sum nevndarskjøl í málinum.

Ein samd nevnd tekur undir við uppskoti landsstýrisins og mælir Løgtinginum til at samtykkja tað.

Bjarni Djurholm og Sámal Petur í Grund hava hesar viðmerkingar:
Í viðmerkingunum til eykajáttanaruppskotið vísir landsstýrismaðurin á, at landsstýrið arbeiðir við at umskipa Postverk Føroya. Undir 1. viðgerð í Løgtinginum og undir málsviðgerðini í fíggjarnevndini, hevur landsstýrismaðurin greitt frá, at politisk semja er í landsstýrinum um fyribils at skipa postverkið eftir sama leisti sum Post Danmark. Landsstýrismaðurin hevur boðað frá, at aftan á semjuna í landsstýrinum, hevur ivi stungið seg upp, um henda loysn er í samsvari við stýrisskipanarlógina.

Á fíggjarnevndarfundinum 8. juni 2000 heitti fíggjarnevndarformaðurin tí á løgfrøðiliga ráðgeva nevndarinnar um at lata nevndini viðmerkingar um, hvørt "Post Danmark myndilin", sambært útflýggjaða skjali O til fíggjarnevndina, í løgtingsmáli nr. 1-11/1999: Uppskot til eykajáttanarløg-tingslóg fyri juni 2000, er sambæriligur við stýrisskipanarlógina § 42 og § 43.

Løgfrøðiligi ráðgevin ger vart við, at stundir hava ikki verið at gera víðfevndar útgreiningar, og mælir til, at slíkt kanningararbeiði verður gjørt í sambandi við, at lógaruppskot verður lagt fyri Løgtingið hesum viðvíkjandi.

Tó vísir løgfrøðin í notati á hesi ivamál:

1. Ivsamt er, um ein landsstovnur, hóast tað at hann er skipaður sum sjálvstøðugur stovnur við sjálvstøðugari nevnd, kann hefta avmarkað bert við egnum ognum sínum soleiðis, at landskassin ikki heftir fyri skuld postverksins
2. av somu grund má metta hallið ella metta avlopið í sjálvstøðuga postverkinum fyri komandi fíggjarár altíð standa á fíggjarlógini fyri komandi ár, og vísir tað seg sum árið líður, at henda meting ikki kemur at halda, hevur landsstýrismaðurin skyldu at leggja eykajáttanarlóg fyri Løgtingið hesum viðvíkjandi.

Undir nevndarviðgerðini er annars upplýst, at um ætlanin er at skipa postverkið sum sjálvstøðugan stovn, so er ruddiligast at skipa verkið sum partafelag og soleiðis sleppa undan at koma í andsøgn við stýrisskipanina.

Slíkt felag kann hefta bara við ognum sínum og taka lán uttan serligt loyvi, og annars stýra sínum viðurskiftum leyst av politiska myndugleikanum. Eisini er hesin virkisformur væl lýstur og skipaður vinnuvirkisformur.

Heini O. Heinesen, viðmerkir:
Hóast uppskotið viðvíkjandi postverkinum, bara snýr seg um eina eykajáttan til rakstur, roynir formaðurin í fíggjarnevndini og landsstýrismaðurin í vinnumálum at draga inn í nevndarviðgerðina onnur viðurskifti, sum einki hava við hetta mál at gera. Teir gera nógv burtur úr at gera postverkið til alment partafelag, hóast tað ikki er politisk semja í samgonguni um hetta. Tað kann tykjast løgið at fara at skriva álit um eitt mál, sum ikki er lagt fyri tingið.

Tað, sum tjóðveldisflokkurin hevur kravt viðvíkjandi postverkinum, er, at starvsfólkið verður tikið við upp á ráð, hvat er besta loysnin. Tað, sum øllum politikarum er kunnugt, er, at postverkið er niðurpínt fíggjarliga seinastu árini.

Postverkið var á fíggjarlógini í nógv ár, fyrst í 90’unum var lítil og eingin játtan. Tá játtanin var hægst í 80’unum, var talan um einar 19 milliónir um árið. Tað er tí púra greitt, at verkið er niðurpínt fíggjarliga í gøgnum nógv harrans ár.

Tað er tí stórur tørvur á íløgum í viðlíkahald av bygningum og nýmótans tøkni.

Støðan er tí tann, at Postverk Føroya er langt aftanfyri, um vit samanbera okkum við hini norðanlondini, sum fyri mongum árum síðani sum almennir stovnar eru útbygdir við númtímans tøkni.

Tað kann tí als ikki góðtakast, tá sagt verður, at tað er nøkur loysn at gera postverkið til partafelag í verandi fíggjarstøðu. Tað er tí ein stórur spurningur um politikarar eru til reiðar at játta tað, sum skal til, fyri at Postverk Føroya kann yvirliva sum partafelag undir teimum treytum, sum partafelagslógin setir.

Postverk Føroya er í dag stovnur undir Føroya Landsstýri við tí endamáli, sum lógin frá 1976 setir. Tað vildi verið ein stór skomm, um P/F Postverk Føroya fór á heysin. Úrslitið av hesum vildi verið, at landskassin hevði verið noyddur at keypt egnu ogn sína aftur við stórum tapi.

Tær royndir, sum vit hava av at skipa eitt ávíst prosjekt í eitt alment partafelag, eru skakandi. Landsstýrismaðurin hevur við hesum frásagt sær og komandi landsstýrismonnum alla ábyrgd til eina nevnd, sum hann sjálvur hevur valt til at gera tað, sum hann sjálvur ikki torir. Løgtingið hevur eisini mist sína ávirkan, við tað at Løgtingið ikki kann draga nevndina til svars á sama hátt sum landsstýrimannin.

Hetta hevur higartil kostað landskassanum eitt tvísifra millióntal. Ikki nokk við tí. Arbeiðið er av hesi orsøk seinkað í meira enn háltannað ár. Her er talan P/F Vágatunnilin. Landsverkfrøðingurin, sum sambært lógini skuldi hava eftirlit við arbeiðinum við ábyrgd mótvegis landsstýrismaninum, er skúgvaður til síðis, við tað at teirra tilmæli ikki verður tikið til eftirtektar.

Í 80’unum var tað inn, at geva landskassaveðhald til privatar fyritøkur. Nú sær tað út til, at tað er inn at stovna almenn partafeløg við landskassanum í rygginum til at reka almennar stovnar av privatum.

Sum orðatakið sigur: Tað er vandi í hvørji vælferð. Tað skuldi ikki undra meg, um landskassin kemur at hanga upp á hesi feløg uttan at hava ávikan á tað, sum fer fram.

Henrik Old tekur undir við uppskotinum um eykajáttan, men vísir tó á, at sjálvt um greitt hevur verið síðan januar í ár, at postverkið hevði brúk fyri eykajáttan, so hevur landsstýrissamgongan ikki megnað at finna semjur so frægt, at postverkið kann virka og veita tær tænastur, sum endamál postverksins er.

Hetta støðuloysið hevur skapt ótryggleika fyri starvsfólk og leiðslu og vísir týðiliga, at tá tað ræður um praktiskan politik, so er samgongan ikki før fyri at finna semjur so frægt, at tær mest náttúrligu tænasturnar, ið eiga at virka í einum framkomnum samfelag, virka, og at tað tí hevur verið neyðugt at kalla tingið saman at veita eykajáttan, tá postverkið er um at steðga upp.

Áheitan frá tingformanninum um frávik, sambært § 85 í tingskipanini frá tíðarfreistini millum framløgu av áliti og millum 2. og 3. viðgerð samtykt 17-1-9. 

2. viðgerð 13. juni 2000. § 6 samtykt 26-0-1, § 7 samtykt 27-0-0 og § 8 samtykt 27-0-0. Uppskotið fer soleiðis samtykt til 3. viðgerð.

3. viðgerð 13. juni 2000. Uppskotið, sum samtykt við 2. viðgerð, endaliga samtykt 26-0-1. Málið avgreitt.

Ll.nr. 100 frá 19.06.2000