100-5 Fyrispurningur til Finnboga Arge, landsstýrismann, viðvíkjandi útbyggingarætlanini hjá SEV viðvíkjandi Eiði 3 og 4
Ár 1999, týsdagin 24. august, boðaði formaðurin frá omanfyri nevnda fyrispurningi frá Dan R. Petersen, løgtingsmanni, sum var soljóðandi:
Fyrispurningur
Viðmerkingar
Tað frættist í fjølmiðlunum, at SEV hevur søkt friðingarnevndina í Eysturoynni
og Yvirfriðingarnevndina um loyvi at taka vatn úr Vesturdalsá millum Fjarða, og
friðingarmyndugleikarnir hava svarað játtandi, tó við ávísum treytum.
Undirritaði undrast yvir mannagongdina í hesum málið. Fyrst at einki frættist um umsókn til landstýrið hesum viðvíkjandi, tí landsstýrið er játtanar- og eftirlitsmyndugleiki. Tað undrar ein, at friðingarmyndugleikar viðgera hetta mál, áðrenn mær vitandi landsstýrið hevur viðgjørt hetta.
Tað er eftir mínum tykki ikki røtt mannagongd, at tilmælandi myndugleikar viðgera slík mál, áðrenn loyvismyndugleikin í hesum føri landsstýrið ger tað.
Mær vitandi eru ikki allar treytir uppfyltar, sum lagdar vóru við Eiði 3-ætlanina. Tí tykist løgið at fara undir Eiði 4-ætlanina og leggja treytir við, tá fyrru treytirnar mær vitandi - ikki eru loknar.
Við at fara undir útbyggjan av Eiði 4, kemur man at ávirka Skálafjørðin vistfrøðiliga, og er hetta eftir mínum tykki ábyrgdarleyst, serliga tá ongar vistfrøðiligar kanningar eru gjørdar av Skálafjørðinum frammanundan, og partar av teimum kanningum, sum vóru álagdar við Eiði 3, heldur ikki eru gjørdar.
Tí loyvir undirritaði sær at seta henda fyrispurning til landsstýrismannin í vinnumálum, Finnboga Arge.
Á løgtingsfundi 26. august 1999 varð samtykt uttan atkvøðugreiðslu, at fyrispurningurin skal svarast.
Á løgtingsfundi 16. september 1999 svaraði Finnbogi Arge, landsstýrismaður fyrispurninginum soleiðis:
S v a r
Ad.1, 3 & 5-9.
Viðvíkjandi hesum spurningum skal eg siga, at hvørki umhvørvisverndarlógin ella
náttúrufriðingarlógin eru málsøki hjá landsstýrismanninum í vinnumálum. Nevndu
spurningar nema allir við umhvørvis- og náttúrfriðingarpartin av
vatnorkuútbyggingini, og ber tað mær tí ikki til at svara teimum. Spurningarnir skulu
beinast til landsstýrismannin í umhvørvismálum.
ad. 2 & 4.
Eg havi valt at svara hesum báðum spurningum undir einum, tí báðir víðvíkja
nakað tí sama nevniliga leiklutinum hjá landsstýrismanninum í orkumálum
viðvíkjandi vatnorkuútbyggingini í Eysturoynni.
Sigast skal beinanvegin, at landsstýrismaðurin hevur ikki givið S.E.V. loyvi at fara undir Eiði 4-ætlanina, og landsstýrismaðurin hevur heldur ikki heimild at geva slíkt loyvi.
S.E.V. er eitt interkommunalt lutafelag, hvørs evsta vald er ein umboðsnevnd. Við kunngerð nr. 76 frá 5.10.1963 fekk interkommunala ravmagnsfelagið loyvi at nýta vatnkraftina í Streymoy, Eysturoy, Vágoy og Suðuroy. Í hesum loyvi er ásett, at loyvishavarin (S.E.V.) við øllum sínum verkum og rakstri teirra, er undir tí eftirliti, sum landsstýrið fyrisetur. S.E.V. hevur skyldu at geva landsstýrinum allar upplýsingar um viðurskifti síni, og eisini er ásett, at viðtøkurnar hjá loyvishavaranum skulu góðkennast av landsstýrinum. Loyvi varð givið í 50 ár.
Landsstýrið hevur sostatt ikki myndugleika at ráða yvir S.E.V., burtursæð frá tí, sum er ásett í loyvinum um at nýta vatnkraftina frá 1963. Eg kann upplýsa, at viðtøkurnar seinast eru góðkendar av løgmanni 12.10.1998.
Eftir løgtingslóg um náttúrufriðing krevst loyvi frá náttúrufriðingarmyndugleikunum, áðrenn arbeiði, ið kunnu væntast at broyta sermerkt landslag munandi, verða gjørd.
S.E.V. søkti tann 31.5.1979 náttúrufriðingarnevndina í Eysturoy um byggiloyvi til útbyggingina. Náttúrufriðingarnevndin sýtti fyri hesum, og tí fór málið víðari til yvirfriðingarnevndina, sum 30.12.1983 gav S.E.V. loyvi at fara undir vatnorkuútbyggingina í Eysturoy.
Av úrskurðinum hjá yvirfriðingarnevndini frá 30.12.1983 um Eiði 1 & 3 framgongur, at landsstýrið 5.7.1982 gav S.E.V. loyvi at fara undir 1. og 3. byggistig av vatnorkuorkubyggingini í Eysturoy. Orsøkin til, at landsstýrið gav slíkt loyvi í 1982, var, at tað sambært § 9 í loyvinum frá 1963 kravdist (og framvegis krevst), at landsstýrið góðkendi, at S.E.V. (kommunalur felagsskapur) upptók íløgu- og rakstrarlán.
Spyrjarin Dan Petersen sigur í viðmerkingum sínum, at hann ikki metir tað vera rætta mannagongd, at "tilmælandi myndugleikar viðgera slík mál, áðrenn loyvismyndugleikin í hesum føri landsstýrið ger tað."
Sum longu nevnt, er landsstýrið ikki loyvismyndugleiki í samband við vatnorkuútbyggingina. Lóggevarin hevur við náttúrufriðingarlógini ásett myndugleikabýti við lokalum friðingarnevndum, hvørs avgerðir kunnu kærast til yvirfriðingarnevndina. Avgerðirnar hjá nevndini eru endaligar og kunnu ikki skjótast inn fyri dómstólarnar Tað eru friðingarnevndirnar, sum taka mál upp, og tí skulu slík stílast til friðingarnevndina í avvarðandi sýslu.
Málið avgreitt.