100-58 Fyrispurningur til Sįmal Petur ķ Grund, landsstżrismann, višvķkjandi haršskapi móti kvinnum
Įr 2001, frķggjadagin 6. aprķl, bošaši formašurin frį omanfyri nevnda fyrispurningi frį Annitu į Frķšriksmųrk, lųgtingsmanni, sum var soljóšandi:
Fyrispurningur
Višmerkingar
Her veršur hugsaš um revsiręttarligan politikk og fyribyrgjandi politikk.
Spurningurin veršur settur landsstżrismanninum ķ almanna- og heilsumįlum, tķ hetta er fyrst og fremst eitt sosialt mįl. Men hvat tķ revsiręttarliga višvķkir, vęnti eg, at vent veršur til landsstżrismannin ķ ręttarmįlum um upplżsingar tķ višvķkjandi.
Familjan er kjarnin ķ samfelagnum. Hagani sprettur samfelagsmynstriš. Ynski hjį einum og hvųrjum barni, hjį einari og hvųrjari mammu og einum og hvųrjum pįpa mį vera at virka ķ eini vęlvirkandi og dynamiskari familju. Men hetta eydnast tķverri ikki ųllum. Mešan flestu bųrn og foreldur gleša seg til tęr lųtur, tey kunnu verša saman, so eru nųkur, sum stśra fyri hesum sama. Orsųkin til hesa stśran er m.a. haršskapur móti kvinnum. Nakrar av kvinnum okkara, nakrar av mammum okkara her į landi ganga dag og dagliga ķ ótta og stśran fyri, at tęr skulu verša fyri ógvusligum haršskapi śtintur av manni sķnum.
Śtinti haršskapurin kann hava fleiri orsųkir. Mašurin er aloftast uppvaksin ķ einum haršskapsraktum heimi, er ųvundsjśkur, hevur undirlutakenslur ella hevur rśsevnistrupulleikar.
Avleišingarnar av hesum haršskapi móti kvinnum og mammum okkara kunnu verša, at sjįlvsįlitiš hjį kvinnuni veršur nišurbrotiš, tęr verša nervųsar og ótryggar.
Somuleišis lķša bųrnini sįlarliga av hesum haršskapi. Tey ręšast at sķggja ella hoyra mammu sķna vera offur fyri haršskapi framdan av pįpanum. Hetta įvirkar sosiala lķviš hjį teimum, og evnini at lęra og mennast eru merkt av tķ višferš, mamman fęr.
So umframt tęr ųgiligu lųtur, sum kvinnan skal ķgjųgnum, tį hon veršur śtsett fyri haršskapi, so oyšileggur henda višferš eitt heilt innanhżsis familjumynstur, og įvirkar eisini sambandi hjį hesum somu viš samfelagiš uttanfyri.
Hesar kvinnur og hesi bųrn eiga at fįa eina hjįlpandi hond, so tey koma burturśr tķ óndu ringrįs tey eru vavd innķ, og so tey gerast fųr fyri at koma vķšari ķ samfelagnum.
Ķ hesum sambandi mį nevnast tann stovnur, sum ger eitt megnar arbeiši til tess at hjįlpa hesum kvinnum og bųrnum. Kvinnuhśsiš virkar sum eitt frišskjól fyri kvinnur og bųrn teirra, sum eru fyri haršskapi - sįlarligum, kropsligum og/ella hóttan um haršskap. Kvinnuhśsiš er ein skįi, har veitt veršur hjįlp til sjįlvhjįlp, endurbyggjan av mistum sjįlvsįlitiš og stušul til kvinnur viš svįrum livimįta.
Ķ Kvinnuhśsinum arbeiša starvsfólk, sum rįšgeva og vegleiša teimum, sum venda sęr til hśsiš viš ymiskum trupulleikum. Har kanst tś eftir avtalu hitta lųgfrųšing, sosialrįšgeva ella sįlarfrųšing.
Harumframt eru 35 sjįlvbodnar kvinnur, sum arbeiša ķ vaktum um kvųldarnar og ķ vikuskiftum.
Hvųnn mįnaš fęr kvinnuhśsiš um 30 įheitanir frį fólkiš sum venda sęr til hśsiš um hjįlp.
Sitandi samgonga hevur veitt Kvinnuhśsinum eina hjįlpandi hond. Men nś įtti landsstżriš at gjųrt taš mųguligt soleišis, at tęr kvinnur og tey bųrn, sum gista į Kvinnuhśsinum fingu ókeypis innivist og frķan kost.
Į tingfundi 6. aprķl 2001 varš samtykt uttan atkvųšugreišslu, at fyrispurningurin skal svarast.
Į tingfundi 30. aprķl 2001 svaraši Sįmal Petur ķ Grund, landsstżrismašur, fyrispurninginum soleišis:
Svar:
Til tann fyrra spurningin er at siga, at landsstżriš sķšan nov. 2000 hevur veriš viš ķ einum arbeišsbólki undir Śtnoršurrįšnum, har haršskapur móti kvinnum er sett į dagsskrįnna.
Į įrsfundinum hjį Śtnoršurrįšnum, iš varš hildin ķ Brjįnsstašir ķ Ķslandi ķ august 1999. samtykti Śtnoršurrįšiš at heita į Altingiš ķ Ķslandi, į Fųroya Lųgting og Landstingiš ķ Grųnlandi um at samtykkja 8 tilrįšingar, sum ķ hųvušsheitinum snśšu seg um višurskifti hjį kvinnum.
Tilrįšingarnar vóru allar samtyktar į Fųroya Lųgtingi 29. okt. 1999 og vóru sķšan sendar Lųgmansskrivstovuni til avgreišslu. Lųgmansskrivstovan sendi tilrįšingarnar vķšari til ašalstżrini og herundir eisini til Almanna- og heilsumįlastżriš.
Į fundi millum landsstżrismenninar ķ javnstųšumįlum ķ hesum trimum londum var semja teirra millum at arbeišast skuldi fyrst og fremst viš tilrįšing nr. 5, sum er at: "Taka felags stig til at strķšast ķ móti haršskapi móti kvinnum ķ śtnorši".
Fyri at koma ķ gongd viš hetta arbeišiš, er ein arbeišsbólkur settur viš tveimum umbošum frį hvųrjum landi, til at koma viš einum uppskoti um, hvussu og hvųrji tiltųk skulu setast ķ verk fyri at fyribyrgja haršskapi móti kvinnum. Arbeišsbólkurin hevur havt sķn fyrsta fund, har endamįliš var at leggja tilręttis eina ętlan fyri arbeišsbólkin, hvussu arbeišast skal fram ķ móti mįlinum.
Avgjųrt er, at trupuleikin: "haršskapur móti kvinnum" veršur settur ķ brennidepilin ķ ųllum 3 londunum samstundis. Arbeišsbólkurin hevur gjųrt eina tķšarętlan og skal verša lišugur viš sķtt arbeiši um įrsskiftiš 2001/2002.
Višvķkjandi seinna spurninginum er taš soleišis, at kvinnur, iš gista į Kreppumišstųšini, gjalda 50 kr. fyri nįttina, mešan bųrn gista ókeypis. Kvinnunar skulu sjįlvar keypa mat og annaš, teimum tųrvar.
Gjaldiš fyri gisting hjį tķ einstųku kvinnuni er įsett sum ein "symbolsk" upphędd og tykist kanska ikki so hųgt, men gjaldiš er lišur ķ tķ hugsan, at kvinnan rindar fyri seg sjįlvan, og at hennara dagligdagur broytist so lķtiš sum gjųrligt viš at bśgva į Kreppumišstųšini.
Almanna- og heilsumįlastżriš jįttar į hvųrjum įri góšar 600.000 til virksemiš hjį Kreppumišstųšini.
Fyri fķggjarįriš 2001 er stušulin hękkašur, tķ Kreppumišstųšin ętlar at betra um umstųšurnar hjį bųrnunum, iš koma at gista į mišstųšini. Hesi bųrn hava tųrv fyri umsorgan og onkrum, sum fjįlgar um tey.
Landsstżrismašurin ķ almannamįlum hevur onga ętlan at leggja seg śt ķ virki, sum leišslan fyri Kreppumišstųšini stendur fyri, herundir at avtaka gjaldiš fyri innivist og mat į Kreppumišstųšini.
Mįliš avgreitt.