§ 19-nevndin um 80-įrini

A Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. Įlit
E. 2. višgerš
F. Oršaskifti viš 2. višgerš

Įr 2000, 5. desember, legši Finnbogi Ķsakson, lųgtingsformašur, fram soljóšandi

Uppskot

til

Lųgtingiš tekur til eftirtektar višlųgdu frįgreišing frį nevndini, sum sambęrt § 19 ķ stżrisskipanarlógini var sett at kanna mųguligar óregluligar politiskar og umsitingarligar avgeršir frį 1980 og frameftir.

Višmerkingar:
Ķ januar mįnaši 1995 lųgdu įtta tingmenn, umbošandi allar flokkar į tingi, uppskot fram um kanning av mųguligum óregluligum og umsitingarligum avgeršum frį 1980 og frameftir.

17. februar sama įr hevši tingiš 1.višgerš av uppskotinum, og mįliš fór ķ ręttarnevndina, sum legši fram įlit 1. juni.

Ein samd ręttarnevnd tók undir viš mįlinum og setti fram soljóšandi uppskot til samtyktar:

2. višgerš var 1. juni 1995, og uppskotiš varš samtykt viš 18 atkvųšum, eingin ķmóti, viš teirri broyting, at 5 lųgtingslimir vóršu valdir ķ nevndina.

Nevndin hevši sķn seinasta fund ķ aprķl 1998, av tķ at lųgtingsval var śtskrivaš, og ķ september mįnaši sama įr varš nżggj nevnd vald, hesaferš mannaš viš 6 limum umbošandi allar flokkar į tingi.

Nevndin var lišug viš frįgreišingina į sumri įr 2000, og ķ november mįnaši var hon ķ prentašum lķki handaš lųgtingsformanninum sum umboš fyri Lųgtingiš.

Nś hevur almenningurin eins og allir lųgtingsmenn havt hųvi til at lesa frįgreišingina, og er tķšin nś komin til, at Lųgtingiš umrųšur frįgreišingini.

Ógreiša hevur veriš um, į hvųnn hįtt frįgreišingin skal leggjast fyri tingiš til stųšutakan, og hevur formansskapur tingsins tķ gjųrt av, at lųgtingsformašurin leggur fyri tingiš uppskot til samtyktar.

1. višgerš 12. desember 2000. Mįliš beint ķ ręttarnevndina, sum tann 30. januar 2001 legši fram soljóšandi

Į l i t 

Lųgtingsformašurin hevur lagt uppskotiš fram tann 5. desember 2000, og eftir 1. višgerš tann 12. desember 2000 er taš beint ręttarnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum 4., 11., 16. og 25. januar 2001.

Undir nevndarvišgeršini hevur nevndin umrųtt spurningarnar, um

• revsiręttarlig stig skulu verša tikin ķmóti einstaklingum og
• politisk stig skulu verša tikin ķmóti persónum, sum sita ķ almennum įlitisstųrvum vegna atburš teirra ķ 80’unum

Nevndin tekur undir viš, at Lųgtingiš tekur til eftirtektar frįgreišingina frį nevndini, sum sambęrt § 19 ķ stżrisskipanarlógini var sett at kanna mųguligar óregluligar politiskar og umsitingarligar avgeršir frį 1980 og frameftir.

Nevndin er samd um, at § 19 nevndin hevur fylgt tķ mįlsetningi, sum henni varš settur ķ uppskotinum um kanning av 80unum: 

1) Lųgtingiš samtykkir at seta 3. manna tingnevnd samb. grein 18 ķ stżrisskipannarlógini at ganga ķgjųgnum og kanna mųgulig óreglulig višurskifti ķ politiskum og umsitingarligum avgeršum, og um stašfestast kann ein politisk/umsitingarlig įbyrgd ķ hesum sambandi.

2) Kanningin veršur grundaš į tęr upplżsingar, sum komnar eru fram ķ frįgreišingunum frį landsgrannskošaranum og lųgtingsgrannskošarunum.

3) Tį kanningin er gjųrd, veršur śrslitiš lagt fyri lųgtingiš at taka stųšu til.

4) Fķggjarligur stušul veršur veittur nevndini til tess at śtvega neyšuga sakkųna hjįlp til kanningararbeišiš.

(Ķ originalįlitinum er endurgivin arbeišssetningurin hjį § 18-nevndini, sum varš sett sambęrt lųgtingsmįli nr. 37/1994. Undir višgeršini vķsti ręttarnevndarformašurin į, at ręttari hevši veriš at endurgiviš arbeišssetningin ķ lųgtingsmįli nr. 21/2000, sum er soljóšandi:

Lųgtingiš samtykkir samsvarandi § 19 ķ stżrisskipanarlógini at seta tingnevnd viš 6 lųgtingsmonnum, einum śr hvųrjum flokki į tingi.

Viš stųši ķ teimum mįlum og hendingum, sum m.a. eru lżstar ķ lųgtings- og landsgrannskošarafrįgreišingum frį 1980 og frameftir, skal nevndin geva eina frįgreišing, sum veršur lųgd fyri lųgtingiš til stųšutakan.).

Frįgreišingin um 80ini lżsir, hvat taš vóru fyri tęttir, bęši fyrisitingarliga og politiskt, sum fųrdu til, at samfelagsskśtan kollsigldi.

Ųll mįlini, sum višgjųrd eru ķ frįgreišingini, eru fyrnaš, og tķ er ikki grundarlag fyri at fara ręttarliga vegin viš nųkrum av teimum, og hevur nevndin tikiš taš til eftirtektar.

Taš, at fyrningarfreistin er farin, śtilokar tķ bęši at gera ręttarliga įbyrgd galdandi og mųguleikan hjį umrųddu persónunum at verja seg.

Tķ er nevndin samd viš nišurstųšuni ķ kanningini į sķšu 32, har sagt veršur:

"Hildiš veršur, at neyvan er grundarlag fyri ašrari avleišing vegna heimildarloysi enn, at taš haršliga veršur funnist at veiku, tilvildarligu og ófullfķggjašu politisku og umsitingarligu stųšuni ķ 80-įrunum. Stórt eftiransni eigur at verša vķst į lóggįvuųkinum hereftir."

Nevndin įsannar, at įvķs stig eru tikin rętta vegin, hvat višvķkjir lóggįvu og įbyrgdarbżti ķ hesum samanhangi.

Nevndin er samd um at heita į landsstżriš um at taka stig til, at ųll lóggįva, sum kann fųra til somu mistųk, veršur endurskošaš viš tķ fyri eyga at binda um heilan fingur.

Eisini er nevndin samd um, at fyrisitingarligar reglur eiga at vera, sum byggja uppundir sama mįlsetning.

Nevndin heldur taš vera tżdningarmikiš, at skeivleikar og mistųk, iš eru gjųrd, verša ikki gloymd, men veršur lęrdómur fyri eftirtķšina. Um so er, hevur § 19 frįgreišingin loyst eina tżšandi uppgįvu.

2. višgerš 1. februar 2001. Uppskot til samtyktar samtykt 26-1-0. Mįliš avgreitt.