Dagpeningur vegna sjśku

A Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Oršaskifti viš 1. višgerš
D. Nevndarskjųl
E. Įlit
F. 2. višgerš
G. Oršaskifti viš 2. višgerš
H. 3. višgerš

Įr 2001, 16. januar, legši Helena Dam į Neystabų, landsstżrismašur, vegna landsstżriš fram soljóšandi

Henda lóg hevur heimild ķ § 1 ķ rķkislóg nr. 315 frį 17. mai 1995; Lov om sociale ydelser på Fęrųerne.

§ 1. Lógin hevur til endamįls at veita fķggjarligan stušul ķ sambandi viš mista inntųku vegna sjśku og skašatilburš.

Orsųkir

§ 2. Dagpeningur veršur sambęrt hesari lóg veittur orsakaš av óarbeišsfųri vegna sjśku og skašatilburš.
Stk. 2. Viš partvķsum óarbeišsfųri kann dagpeningur verša veittur viš lęgri upphęddum, eftir nęrri reglum įsettar av landstżrismanninum.
Stk. 3. Dagpeningur veršur tó ikki veittur ķ tann mun viškomandi, sambęrt lóg, trygging ella sįttmįla, frį arbeišsgevara ella ųšrum, hevur rętt til lųn undir sjśku v.m. ella ašrar veitingar, sum eru endurgjald fyri mista inntųku vegna sjśku v.m.
Stk. 4. Persónur, sum hevur fingiš lųn undir sjśku, og sum framvegis er sjśkrameldašur ķ teirri lųtu, hann fer śr starvinum, hevur framhaldandi rętt til dagpening restina av tķšarskeišinum sambęrt § 12, stk. 2.

Persónsskarin

§ 3. Dagpeningur kann veitast til lųntakarar, herundir sjómenn, sum eru mynstrašir viš fųroyskum ella śtlendskum fari.
Stk. 2. Dagpeningur kann somuleišis veitast:

1. śtróšrarmonnum, sum rógva śt viš egnum ella annan mans fiskifari,
2. sjįlvstųšugum vinnurekandi, sum ikki ella bert ķ lķtlan mun hava leysa arbeišsmegi aftrat sęr, ella
3. persónum, sum hava teknaš trygging sambęrt kap. 7.

Stk. 3. Dagpeningur kann somuleišis veitast persónum, sum eru fevndir av stk. 1 ella 2, og hvųrs bųrn ella hjśnafelagi gerast įlvarsliga sjśk, um taš av lękna veršur mett alneyšugt, at persónurin er um tann sjśka.
Stk. 4. Sum įlvarslig sjśka eftir stk. 3 er at meta sjśka, har įlvarsligur vandi er fyri lķvinum ella heilsustųšuni hjį persóninum.

§ 4. Rętt til dagpening hava persónar frį tķ degi, teir eru voršnir 16 įra gamlir. Hesin ręttur dettur burtur frį tķ 1. ķ mįnašinum eftir fylta 70. įriš.

Burturfall

§ 5. Rętturin til at fįa dagpening dettur burtur, um ein persónur eftir įheitan frį lękna noktar at leggja seg inn į sjśkrahśs, at móttaka neyšuga lęknavišgerš ella at luttaka ķ hóskandi uppvenjing, fyri at endurvinna mistan arbeišsfųrleika.

Bśstašur og skattskylda

§ 6. Rętturin til dagpening er treytašur av fųstum bśstaši og fullari skattskyldu ķ Fųroyum.
Stk. 2. Samsvarandi reglum ķ sįttmįlum viš onnur lond, kann landsstżrismašurin įseta reglur um undantak frį treytunum ķ stk. 1.
Stk. 3. Landsstżrismašurin kann įseta serligar reglur um ręttin til dagpening fyri persónar, sum ikki lśka treytirnar ķ stk. 1, men sum eru mynstrašir viš einum skipi, iš er skrįsett ķ Fųroysku Altjóša Skipaskrįnni.

Tilknżti til arbeišsmarknašin

§ 7. Tann, iš seinastu 5 vikurnar undan sjśkrafrįveruni hevur veriš ķ lųntum arbeiši ķ minst 20 tķmar tilsamans, hevur rętt til dagpening frį 2. frįverudegi.
Stk. 2. Um persónur hevur veriš burtur frį arbeiši orsakaš av lógligum forfalli, verša seinastu 5 arbeišsvikurnar hjį persóninum nżttar sum grundarlag ķstašin.
Stk. 3. Almannastovuni veršur ķ serligum fųrum heimilaš at veita umsųkjarum dagpening, hóast hesir hava arbeitt eitt lęgri tķmatal enn įsett ķ stk. 1, um taš veršur prógvaš, at starvssetanin annars skuldi halda įfram.
Stk. 4. Gjald śr arbeišsloysisskipan ella ašrari lķknandi skipan, er at javnmeta viš vanligt lųnt arbeiši sambęrt stk. 1, og gevur tķ rętt til dagpening.

Inntųkugrundarlagiš

§ 8. Dagpeningaveitingin veršur vanliga įsett viš grundarlagi ķ mišalinntųkuni seinastu 5 vikurnar undan sjśkrafrįveruni. Um inntųkan orsakaš av lógligum forfalli er lękkaš ķ hesum tķšarskeišinum, verša seinastu 5 arbeišsvikurnar ķstašin nżttar sum grundarlag.
Stk. 2. Hevur viškomandi, beint undan sjśkrafrįveruni, veriš ķ starvi styttri enn 5 vikur, veršur dagpeningaveitingin įsett viš grundarlagi ķ mišalinntųkuni hetta styttra tķšarskeišiš, um ętlanin var, at arbeišiš skuldi halda įfram gjųgnum alt veitingartķšarskeišiš.
Stk. 3. Ķ eini arbeišssetan viš skiftandi arbeišstķšum ella inntųkum, kann eitt longri og meira umbošandi tķšarskeiš įsetast sum śtrokningargrundarlag, enn taš ķ stk. 1 nevnda.
Stk. 4. Fyri sjįlvstųšug vinnurekandi, fevnd av § 3, stk. 2, nr. 2, sum ikki hava A-inntųku, veršur seinasta įlķknaša inntųkuįriš nżtt sum grundarlag.

Dagpeningaupphęddin

§ 9. Dagpeningaveitingin er vęntaša mista inntųkan, roknaš sambęrt § 8.
Stk. 2. Dagpeningaveitingin er tó ķ mesta lagi 80% av lųnini sambęrt sįttmįla millum Fųroya Arbeišsgevarafelag og Fųroya Arbeišarafelag, ķroknaš višbųtur og viš tķ ķ lóg įsetta vikutķmatalinum hjį ófaklęrdum, rundaš til nęrmastu heilu krónuupphędd.
Stk. 3. Av dagpeningaveitingini veršur eisini veitt frķtķšarlųn, sum fer ķ grunn.
Stk. 4. Upphęddir roknašar fyri eina viku, og sum eru lęgri enn 10% av tķ hęgstu dagpeningaupphęddini, verša ikki śtgoldnar.
Stk. 5. Um dagpeningurin saman viš ųšrum regluligum śtgjaldingum, tó undantikiš almennari hjįlp, veršur hęgri enn vęntaša arbeišsinntųkan sambęrt § 8, veršur dagpeningurin lękkašur viš einari samsvarandi upphędd.
Stk. 6. Almannastovan almannakunnger mest loyvdu dagpeningaveiting sambęrt stk. 2.

§ 10. Veršur frįbošan um sjśkrafrįveru móttikin į Almannastovuni ķ seinasta lagi 11. dagin aftanį 1. frįverudag, kann dagpeningur jįttast frį og viš 2. frįverudegi.
Stk. 2. Veršur frįbošanin móttikin į Almannastovuni seinni enn įsett ķ stk. 1, kann dagpeningur bert jįttast frį móttųkudegnum.
Stk. 3. Um heilt serligar orsųkir tala fyri tķ, kann Almannastovan vķkja frį freistini ķ stk. 2. Er frįbošanin móttikin į Almannastovuni seinni enn 8 vikur eftir fyrsta frįverudag, er tó ikki mųguleiki at vķkja frį hesi freist.
Stk. 4. Dagpengamóttakarin hevur sjįlvur įbyrgdina av, at frįbošanin veršur latin Almannastovuni ręttstundis.
Stk. 5. Fyri persónar, fevndir av § 2, stk. 4, er fyrsti frįverudagur ķ stk. 1 - 3 at skilja sum fyrsti sjśkradagur uttan lųn.

§ 11. Dagpeningaveitingin veršur goldin afturśt fyri eina viku ķ senn.

Dagpeningatķšarskeišiš

§ 12. Śtgjaldingin av dagpeningi heldur uppat, tį móttakarin aftur er arbeišsfųrur, uttan mun til, um hann fer ķ vinnu aftur ella ikki.
Stk. 2. Dagpeningur veršur ķ mesta lagi veittur ķ 20 vikur, frį 2. frįverudegi ķ einum 6 mįnaša skeiši. Persónar, sum fįa fólkapensjón, kunnu tó ikki móttaka dagpening ķ meira enn 20 vikur ķ einum 12 mįnaša skeiši.

§ 13. Tį dagpeningarętturin er brśktur sambęrt § 12, stk. 2, ķ einum samanhangandi tķšarskeiši, kann dagpeningur bert śtgjaldast ķ einum framhaldandi dagpeningatķšarskeiši, um viškomandi aftur hevur veriš arbeišsfųrur, og ķ byrjanini av nżggja sjśkratķšarskeišinum, lżkur treytirnar ķ § 7.
Stk. 2. Persónur, sum hevur tryggjaš seg sambęrt kap. 7, og sum hevur brśkt dagpengaręttin upp sambęrt § 12, stk. 2, skal ķstašin prógva, at hann aftur hevur veriš arbeišsfųrur, og at taš eru gingnar minst 5 vikur, innan hann av nżggjum er voršin sjśkrameldašur.

Upptųkutreytir

§ 14. Sjįlvstųšug vinnurekandi kunnu tryggja sęr dagpening sambęrt hesari lóg frį 2. frįverudegi.

§ 15. Persónar, sum burturav ella ķ mestan mun eru sjįlvstųšug vinnurekandi, kunnu tekna trygging viš fullari dagpengaupphędd sambęrt § 9, stk. 2.
Stk. 2. Landsstżrismašurin įsetir ķ kunngerš nęrri reglur fyri sjįlvbodnu tryggingarnar.

§ 16. Umsókn um trygging av dagpeningi, kann ikki latast inn, mešan tryggingartakarin er óarbeišsfųrur. Taš sama er galdandi, um tryggingartakarin er munandi viknašur, ella vandin fyri sjśku er munandi ųktur. Til at meta, um heilsutreytirnar eru uppfyltar, kann um neyšugt krevjast lęknavįttan, sum Almannastovan rindar.

Tķšaravmarkingar

§ 17. Persónur fęr rętt til dagpening 4 vikur eftir, at umsóknin um upptųku ķ sjįlvbodnu tryggingina er innlatin, og ryggingargjaldiš er goldiš.
Stk. 2. Um framhaldandi gjald til sjįlvbodnu tryggingina ikki er inngoldiš ķ seinasta lagi ein mįnaš eftir gjaldkomudagin, dettur tryggingin burtur.
Stk. 3. Avmarkingarnar ķ ręttinum til dagpening sambęrt § 12 eru eisini galdandi fyri sjįlvbodnu tryggingarnar.

Burturfall ella lękking

§ 18. Um inntųku- og arbeišsvišurskiftini broytast munandi soleišis, at viškomandi taš seinasta įriš ikki hevur lokiš treytirnar ķ § 15, stk. 1, dettur tryggingin burtur.

§ 19. Persónar, hvųrs mįl eru frįbošaš Vanlukkutryggingarrįšnum sum arbeišsskašamįl, fįa dagpening eftir vanligu reglunum ķ lógini. Avmarkingin ķ § 12 stk. 2, er ikki galdandi fyri hesar persónar, so leingi sum mįliš ikki er lišugt višgjųrt ķ rįšnum.

§ 20. Dagpeningur veršur goldin av landskassanum.
Stk. 2. Er talan um frįveru orsakaš av einum av Vanlukkutryggingarrįšnum stašfestum arbeišsskaša, veršur veitta dagpeningaupphęddin frį og viš 15. degi endurrindaš landskassanum av arbeišsskašatryggingini.

§ 21. Gjųld til sjįlvbodnu tryggingina verša eftir nęrri reglum įsett av landsstżrismanninum fyri eitt įr ķ senn. Gjųldini verša įsett ķ mun til stųddina av tryggjaša dagpeninginum soleišis, at tey samlašu inngjųldini verša mett at rinda 2/5 av śtreišslunum av sjįlvbodnu tryggingunum sambęrt kap. 7.

§ 22. Almannastovan umsitur hesa lóg.
Stk. 2. Landsstżrismašurin kann leggja umsitingina av lógini heilt ella partvķst til annan myndugleika.

§ 23. Arbeišsinntųkan og starvssetanin skal skjalprógvast av arbeišsgevaranum į umsóknarblaš, sum Almannastovan śtflżggjar.
Stk. 2. Óarbeišsfųri og longdin av óarbeišsfųrinum skal skjalprógvast viš lęknavįttan. Lęknavįttanin veršur goldin av Almannastovuni.

§ 24. Almannastovan kann frį viškomandi persónum, myndugleikum og felųgum, sum hava innlit ķ višurskiftini, krevja upplżsingar, sum mugu metast neyšugar fyri višgeršina og avgeršina ķ mįlinum.
Stk. 2. Eftir samrįšingar viš Fųroya lęknafelag įsetir landsstżrismašurin eftir nęrri reglum gjųldini fyri og innihaldiš ķ lęknavįttanunum.

§ 25. Avgeršir eftir hesi lóg, sum eru tiknar av Almannastovuni ella ųšrum myndugleika sambęrt § 22, stk. 2, kunnu kęrast til Kęrunevndina ķ almannamįlum innan 4 vikur eftir, at avgeršin er frįbošaš viškomandi.
Stk. 2. Um serligar orsųkir tala fyri tķ, kann kęrunevndin vķkja frį kęrufreistini.

Afturgjald

§ 26. Hevur nakar av órųttum fingiš dagpening, og įtti hann at veriš vitandi um hetta, skal hendan upphęddin gjaldast aftur. Taš sama er galdandi, um orsųkin er vantandi ella skeivar upplżsingar frį viškomandi, sum hesin hevur skyldu at lata Almannastovuni.
Stk. 2. Afturgjaldingin kann fremjast viš at afturhalda ķ dagpeningi og kann eisini krevjast afturhildin ķ lųn v.m. eftir reglunum um innkrevjan av persónligum skatti.

§ 27. Um persónur eftir metan Almannastovunnar hevur rętt til lųn undir sjśku sambęrt lóg ella sįttmįla, og arbeišsgevarin sżtir at gjalda slķka lųn, rindar Almannastovan persóninum dagpening eftir vanligu reglunum og krevur, um neyšugt viš ręttargangi, arbeišsgevaran eftir goldna dagpeninginum.

Śttųka v.m.

§ 28. Krųv um veitingar eftir hesi lóg kunnu ikki gerast til mįl fyri śttųku ella ašrari ręttarsókn. Avtalur um slķk krųv eru ógildugar.

§ 29. Viš bót sektast, um ikki haršari revsing er įsett ķ revsilógini, tann, sum gevur Almannastovuni skeivar ella villleišandi upplżsingar ella tigur viš upplżsingum, sum hann hevur skyldu at lata Almannastovuni.
Stk. 2. Viš dóminum kunnu įleggjast dagbųtur, til upplżsingin veršur latin Almannastovuni.
Stk. 3. Er lógarbrotiš framt av einum partafelagi, lutafelagi ella lķknandi, kann taš įleggjast felagnum sektarįbyrgd.

Gildiskoma

§ 30. Henda lóg kemur ķ gildi 1. feb. 2001. §§ 19 og 20, stk. 2, koma kortini ikki ķ gildi, fyrr enn landsstżrismašurin įsetir hetta ķ kunngerš.
Stk. 2. Samstundis sum henda lóg fęr gildi, fer śr gildi Lovbekendtgųrelse nr. 102 af 02.03.1988 om dagpenge ved sygdom eller fųdsel, sum seinast broytt viš lųgtingslóg nr. 94 frį 13.06.1995.

Skiftisreglur

§ 31. Persónur, sum hevur teknaš sjįlvbodna trygging eftir § 14 ķ Lovbekendtgųrelse nr. 102 af 02.03.1988 viš seinni broytingum, og sum er sjśkrameldašur, tį hendan lógin fęr gildi, varšveitir rętt sķn til dagpening restina av sjśkratķšarskeišinum, tó ķ mesta lagi restina av veitingartķšarskeišinum, sambęrt § 12, stk. 2. 

Kap. 1. Almennar višmerkingar

Sambęrt avtalu millum donsku stjórnina og fųroyska heimastżriš, so skal ųll tann sosiallóggįvan, sum ķ dag er įsett viš donskum fólkatingslógum, leggjast um til fųroyskar lųgtingslógir. Ķ hesum sambandi er samtykt og kunngjųrd ein rammulóg, har Lųgtingiš fęr heimild til at seta lųgtingslógir ķ gildi ķstašin fyri verandi fólkatingslógir.

Ein av hesum lógum, sum skal gerast til fųroyska lóg, er Lb. Nr. 102 af 02.03.1988 om dagpenge ved sygdom eller fųdsel, sum seinast broytt viš Ll. Nr. 94 frį 13.06.1995. Hetta er sostatt hųvušsorsųkin til og endamįliš viš, at uppskot til eina nżggja dagpengalóg veršur gjųrt nś.

Galdandi dagpeningalóg
Tann fųroyska dagpeningalógin kom ķ gildi 1. juli 1979, eftir ynski frį Fųroya Landsstżri, og hevši til endamįls at veita endurgjald fyri mista inntųku ķ sambandi viš sjśku, skaša og barnsburš. Talan var um eitt heilt nżtt lógarųki, og orsųkin til lóggįvuna var, at vart tś starvsmašur, so hevši tś rętt til lųn undir sjśku, mešan tś sum lųntakari einans hevši uppihaldshjįlpina sambęrt § 9 ķ forsorgarlógini at lķta į, sum bygdi į eina konkreta tųrvsmeting ķ hvųrjum einstųkum fųri. Fyri at bųta um stųšuna hjį lųntakarunum var tķ ein dagpeningaskipan innfųrd. Ķ višmerkingunum til upprunauppskotiš stendur m.a.:

"Den foreslåede fęrųske dagpengeordning er meget forskellig fra den danske dagpengeordning både i relation til personskreds og varighedsbegręnsing, herunder karensdage. Forslaget har derimod flere lighedstręk med den tidligere gęldende dagpengeordning efter sygeforsikringsloven, hvor den obligatoriske ordning kun omfattede lųnarbejdere uden lųn under sygdom, og hvor selvstęndige og husmųdre kun havde adgang til dagpenge på grundlag af frivillig sikring."

Sostatt var sambęrt višmerkingunum hugt nógv eftir tįverandi lóg um dagpening samb. sjśkratryggingarlógini, ķmešan taš hinvegin veršur vķst į, at lógin skilir seg nógv frį donsku dagpeningalógini.

Fyriliggjandi uppskot
Hetta nżggja uppskotiš tekur śtgongustųši ķ įlitinum, sum ein arbeišsbólkur handaši landsstżrismanninum 16. febr. 2000. Bólkurin hevši tilevnaš eitt lógaruppskot, sum ķ stóran mun var ein umskriving og tillaging av galdandi lóg. Fyriliggjandi uppskot liggur tķ eisini ręttiliga tętt galdandi lóg, men kortini eru nakrar avgerandi broytingar / nżskipanir viš ķ hesum uppskotinum. Somuleišis hevur veriš strembaš eftir at bųta um uppskotiš ķ mun til galdandi lóg į teimum ųkjum, har hendan hevur vķst seg at veriš trupul at umsitiš og tulkaš.

Vanligu treytirnar fyri at fįa dagpening verša broyttar soleišis, at taš frameftir ikki veršur neyšugt, at móttakarin skal hava hildiš til ķ Fųroyum seinastu 6 vikurnar undan frįveruni. Hinvegin veršur taš eitt krav, at hann er bśsitandi her og er fult skattskyldugur her.

Sambęrt uppskotinum, veršur eitt aldursmark sett inn ķ lógina fyri, nęr ein hevur rętt til dagpening. Persónar skulu vera blivnir 16 įra gamlir fyri at vera fevndir av lógini. Orsųkin er, at taš ikki er ętlanin, at dagpeningalógin skal fevna um bųrn, m.a. tķ at tilknżti teirra til arbeišsmarknašin ikki eigur at vera eins fķggjarliga treytaš, sum tį talan er um tilkomin fólk, eins og at foreldrini hava uppihaldsskyldu mótvegis bųrnum upp til 18 įra aldur. Ķ galdandi lóg er einki aldursmark, men sišvenjan ķ lęgra endanum hevur veriš 16 įra aldur.
Somuleišis leggur uppskotiš samsvarandi įlitinum hjį arbeišsbólkinum upp til, at persónar, sum eru voršnir 70 įr, ikki skulu vera fevndir av lógini. Orsųkin er, at tį ein er farin um 67 įra aldur, kann ikki vęntast, at ein hevur eitt lķka stųšugt og tętt tilknżti til arbeišsmarknašin sum įšur. Tey flestu eru farin at trappa arbeiši nišur, eins og at tey hava fólkapensjónina at lķta į.

Dagpeningaveitingin veršur viš hesum uppskotinum hękkaš fyri tey lęgstlųntu. Hetta er gjųrt soleišis, at dagpengaloftiš er óbroytt ( 80 % av sįttmįlalųnini fyri ófaklęrd ), men at tey sum ikki rųkka hesum lofti, ķ mun til įšur, nś fara at fįa fult endurgjald fyri lųnarmissin. Eftir galdandi lóg fingu hesi 80 % av missinum. Hetta er samsvarandi tķ, sum arbeišsbólkurin hevur męlt til ķ įlitinum.

Politisk avgerš er tikin um, at tann parturin av lógini, sum hevši viš dagpening vegna barnsburš v.m. at gera, ikki longur er eitt almannamįl, men heldur eitt arbeišsmarknašarmįl. Hetta hevur fųrt viš sęr, at hesin parturin av lógini frameftir ikki veršur at finna ķ dagpengalógini, men hinvegin ķ einari sjįlvstųšugari lóg um barnsburšarfarloyvi og barnsburšarpening, sum hoyrir undir Vinnumįlastżriš, og sum kemur at verša umsitin av Arbeišsloysisskipanini.

Somuleišis er avgerš tikin um, at dagpeningur frameftir veršur veittur frį 2. frįverudegi, ķstašin fyri sum nś er frį 3. frįverudegi. Spurningurin um, hvųrt dagpeningur skuldi veršiš veittur frį 1. frįverudegi, hevur veriš umrųddur, og politiska nišurstųšan er, at landskassin skal rinda fyri annan dagin, mešan spurningurin um hin dagin eigur at vera eitt mįl, sum partarnir į arbeišsmarknašinum mugu loysa sķnįmillum.

Ein onnur tżšandi broyting ķ mun til įšur er, at sjįlvstųšug vinnurekandi, sum arbeiša einsamųll, ella sum bert ķ heilt lķtlan mun hava onkran at hjįlpa sęr, frameftir verša beinleišis fevnd av skipanini, uttan at hesi skulu tekna eina sjįlvbodna trygging. Henda broytingin er skotin upp av arbeišsbólkinum og byggir į ta serstųšu, sum tann fųroyski arbeišsmarknašurin er ķ, av tķ at taš ikki eru so heilt fį, sum eru sjįlvstųšug, og sum arbeiša einsamųll, ķ hvussu er ein stóran part av įrinum.

Ein onnur nżskipan viš uppskotinum er, at taš frameftir ikki einans er frįvera orsakaš av egnari sjśku, sum gevur rętt til dagpening. Lagt veršur upp til, at fólk, hvųrs hjśnafelagi gerst įlvarsliga sjśkur, og foreldur at įlvarsliga sjśkum barni kunnu fįa dagpening, um taš lęknaliga veršur mett, at taš er alneyšugt, at hesi eru burtur frį arbeiši fyri at vera um tann sjśka. Royndirnar hjį dagpeningaskipanini vķsa, at foreldur at įlvarsliga sjśkum barni og hjśn viš įlvarsliga sjśkum hjśnafelaga eru komin heilt illa fyri fķggjarliga, tķ nśverandi lóggįva stašfestir, at tś bert fęrt dagpening ķ mun til egna sjśku. Hesin bólkur er frammanundan ķ einari sera truplari stųšu, og tķ męlti arbeišsbólkurin til, at hesi skuldu vera fevnd av lógini. Uppskotiš er tó eitt sindur ųšrvķsi oršaš enn uppskotiš hjį arbeišsbólkinum. Bólkurin legši upp til eina skipan, sum lķktist nógv teirri donsku skipanini, har kraviš višv. sjśkum barni er, at hetta vęntandi kemur at vera innlagt į sjśkrahśs ķ 25 dagar ella meira. Henda skipanin er ręttiliga umsitingarliga krevjandi og hóskar als ikki vęl saman viš okkara 12-daga frįbošanarfreist. Tķ er ein onnur loysn vald, har ikki veršur hugt at innleggingartķšini, men heldur at, hvussu įlvarslig sjśkan er, og hvųrt ein lękni metir taš vera alneyšugt, at viškomandi er um tann sjśka. Taš er greitt, at taš bęši eftir hesari og eftir donsku skipanini skal nógv til, innan sjśkan er so įlvarsom, at alneyšugt er, at fólk er burtur frį arbeiši fyri at vera um hin sjśka. Talan skal vera um, at vandi er fyri lķvinum ella heilsustųšuni hjį viškomandi, og at tį stųšan er so įlvarsom, kann ein vera burtur frį arbeiši og fįa dagpening hetta tķšarskeišiš. Er talan um minni įlvarsliga sjśku, eigur taš at vera upp til hin einstaka at gera av, hvųrt hann ynskir at vera burtur frį arbeišinum og harviš vera fyri lųnarmissi.

Eftir galdandi lóg kunnu heimagangandi hśsmammur tekna sjįlvbodna trygging, men hesin mųguleikin er tikin burtur ķ verandi uppskoti. Arbeišsbólkurin metir ikki, at hesar lśka endamįlinum, sum hendan lógin strembar eftir, nevniliga at veita endurgjald fyri inntųkumiss orsakaš av sjśkrafrįveru.

Uppskotiš leggur eisini upp til, at sjįlvstųšug vinnurekandi frameftir bert kunnu tekna fulla trygging og ikki hįlva, sum frammanundan. Orsųkin er, at tey, sum annars vildu teknaš hįlva trygging, eru tey, sum bęši eru sjįlvstųšug vinnurekandi og lųntakarir, og at hesi frameftir ķ nógv stųrri mun eru beinleišis fevnd av nżggju lógini enn ķ galdandi lóg. Ųll sjįlvstųšug vinnurekandi, sum ikki hava "fasta" arbeišsmegi aftrat sęr, koma beinleišis inn ķ skipanina sum lųntakarar, mešan tey, sum ikki lśka hesar treytir, mugu vęntast at lśka treytirnar fyri at kunna tekna fulla trygging. Umsitingarliga mį taš metast at vera best og lęttast, at fólk bert eru ķ ašrari skipanini.

Hoyrdir partar
Uppskotiš hevur veriš til fyribilshoyringar, og er svar komiš aftur frį hesum:
Fųroya Arbeišsgevarafelag, Fųroya Arbeišarafelag, Fųroya Fiskimannafelag, Kommunulęknafelag Fųroya og Almannastovuni. Fųroya Kęrustovnur hevur eisini svaraš, men vil ikki gera višmerkingar til lógaruppskoti; vķst veršur kortini į, at flestu kęrumįlini higartil hava višvķkt 12 daga-regluni ķ § 9 ķ galdandi lóg.

Einki svar er hinvegin komiš frį hesum:
Lęknafelag Fųroya, Havnar Arbeišskvinnufelag, Havnar Arbeišsmannafelag og Meginfelag Śtróšramanna.

Uppskotiš er so mikiš nógv broytt, sķšani taš var sent til fyribilshoyringar, at hetta bleiv sent śt aftur til hoyringar einaferš aftrat viš einari styttri freist. Tķskil eru višmerkingarnar frį fyrru hoyringini ikki tiknar viš her, uttan ķ tann mun, vķst veršur til hesar ķ seinna svarinum. Seinnu ferš var uppskotiš bert sent teimum, sum hųvdu svaraš fyrru ferš.

Ķ seinnu hoyringini er svar afturkomiš frį hesum:
Fųroya Arbeišsgevarafelag, Fųroya Arbeišarafelag, Fųroya Fiskimannafelag og Almannastovuni.

Fųroya Arbeišsgevarafelag:
Fųroya Arbeišsgevarafelag, vķsir ķ sķnum svari til įlitiš, sum ein arbeišsbólkur handaši landsstżrismanninum ķ februar ķ įr og til fyrra felags hoyringarsvariš frį Fųroya Arbeišsgevarafelag og Fųroya Arbeišarafelag. Bęši felųgini męltu tį til, at dagpeningur veršur veittur frį 1. frįverudegi, og at taš almenna skuldi bera kostnašin av hesum. Orsųkin var, at um arbeišsgevarin skuldi rinda, fóru arbeišsgevararnir ikki at vķsa sama sosiala fyrilit, sum teir ofta gera ķ dag. Hetta kemur sambęrt felųgunum at merkja, at tey, sum eru oftast sjśk, koma at detta śt av arbeišsmarknašinum, og at hetta ķ seinna enda veršur munandi dżrari fyri taš almenna. M.a. av somu orsųk er uppskotiš broytt soleišis, at arbeišsgevarin nś ikki kemur at rinda dagpening, men dagpeningur veršur hinvegin goldin frį og viš 2. frįverudegi.

Fųroya Arbeišsgevarafelag ynskir annars ķ višmerkingunum eina neyvari grundgeving fyri, hvussu AHS er komiš fram til eykakostnašin av 2. frįverudegi. Hetta er tikiš til eftirtektar.

Fųroya Arbeišsgevarafelag heldur, taš vera skeivt, tį sagt veršur ķ višmerkingunum į s. 9, at ongar umsitingarligar broytingar standast av uppskotinum. Grundgevingin hjį felagnum er, at eingin minking veršur ķ starvsfólkatalinum į Almannastovuni, hóast barnsburšarskipanin veršur tikin burtur hišani. Višmerkingarnar hesum višvķkjandi eru tķskil gjųrdar eitt sindur neyvari.

Fųroya Arbeišsgevarafelag ger eisini vart viš, at uppskotiš hevur umsitingarligar avleišingar fyri vinnuna, av tķ at fleiri umsóknir um dagpening fara at standast av 2. frįverudegi. Hetta er tikiš til eftirtektar.

Fųroya Arbeišarafelag:
Fųroya Arbeišarafelag mótmęlir haršliga, at uppskotiš leggur upp til, at dagpeningur einans veršur veittur frį 2. frįverudegi. Felagiš sigur, at landsins myndugleikar herviš tykjast at vilja halda fast viš tann mismun, sum veršur gjųrdur į alment lųntum og privatum arbeišstakarum. Felagiš fer ikki at góštaka, at karensdagarnir hjį limum felagsins framvegis vera galdandi. Sagt veršur, at taš er brot į "vanliga galdandi regluna um lķka višgerš av borgarum landsins", at lagt veršur upp til at varšveita mismunin millum ymsu lųntakarabólkarnar. Felagiš ętlar at royna mįliš ķ ręttinum, um uppskotiš veršur samtykt ķ verandi lķki.

Felagiš heldur eisini, at 5 viku freistin ķ § 7 er órķmilig, tķ fķggjarligi trupulleikin, sum stendst av hesum, er eins stórur fyri tey, sum hava veriš ķ starvi ķ styttri tķš. ( Višmerkjast skal ķ hesum sambandi, at treytin ķ § 7 ikki er eitt krav um arbeiši ķ 5 vikur, men hinvegin eitt krav um, at viškomandi hevur arbeitt ķ 20 tķmar tilsamans seinastu 5 vikurnar. )

Felagiš metir, at § 8, stk. 1, kann fįa sera óhepnar avleišingar fyri tey, sum arbeiša ķ fiskivinnuni, tķ at seinastu 5 vikurnar ikki geva eina rętta mynd av inntųkumissinum. Felagiš męlir til, at atlit veršur tikiš fyri hesum, og at t.d. inntųkuvišurskiftini seinastu 12 mįnaširnar verša nżtt ķstašin. Felagiš metir ikki, at undantaksreglan ķ § 8, stk. 3, ķ nóg greišan mun tryggjar limunum eina rķmiliga veiting, men vil ķ stašin hava sett inn ķ lógina, hvussu veitingin skal roknast śt fyri hendan persónskaran. ( AHS metir, at § 8, stk. 3, į ein nųktandi hįtt tryggjar mųguleikan fyri frįviki frį vanliga tķšarskeišinum. Višmerkingarnar til hesa greinina verša tó gjųrdar neyvari, soleišis at sagt veršur, hvųrjum starvsbólkum greinin er ętlaš, og hvussu farast skal fram. )

Fųrt veršur fram, at taš er skeivt, at landsstżrismašurin įsetir mestloyvdu dagpeningaveiting ķ kunngerš. ( Henda oršingin er kanska óheppin, tķ įsetingin fer fram ķ § 9, stk. 2, og ikki ķ kunngeršini. Tķ veršur henda reglan broytt. )

Felagiš tekur ikki undir viš § 10, stk. 3, ķ uppskotinum, har sagt veršur, at ikki kann vķkjast frį 8 viku frįbošanarfreistini. Felagiš heldur, at mųguleiki undir serligum umstųšum skal vera fyri at gera frįvik. ( Gjųrt skal ķ hesum sambandi verša vart viš, at talan er um, at frįbošan um sjśkrafrįveru skal vera latin Almannastovuni innan 8 vikur, men at hetta ikki merkir, at umsóknin um dagpening skal vera innkomin. Kemur frįbošanin seinni enn 8 vikur, missir ein ręttin til dagpening fyri tķšarskeišiš fram til frįbošanina. )

Felagiš tekur ikki undir viš veitingartķšarskeišinum upp į 20 vikur, men heldur at hetta eigur at verša longt til alt sjśkratķšarskeišiš, ella inntil serlęknafrįgreišing stašfestir, at viškomandi ikki veršur arbeišsfųrur aftur.

Annars vķsir felagiš til felagssvariš hjį teimum og Fųroya Arbeišsgevarafelag frį fyrru hoyringini. Bęši felųgini męltu tį til, at dagpeningur veršur veittur frį 1. frįverudegi, og at taš almenna skuldi bera kostnašin av hesum. Orsųkin var, at um arbeišsgevarin skuldi rinda, fóru arbeišsgevararnir ikki at vķsa sama sosiala fyrilit, sum teir ofta gera ķ dag. Hetta kemur sambęrt felųgunum at merkja, at tey, sum eru oftast sjśk, koma at detta śt av arbeišsmarknašinum, og at hetta ķ seinna enda veršur munandi dżrari fyri taš almenna. M.a. av somu orsųk er uppskotiš broytt soleišis, at arbeišsgevarin nś ikki kemur at rinda dagpening, men dagpeningur veršur hinvegin goldin frį og viš 2. frįverudegi.

Fųroya Fiskimannafelag:
Fųroya Fiskimannafelag svarar viš einari blašgrein um evni, sum veršur prentaš ķ FF-blašnum. Henda greinin er ķ hųvušsheitum einsljóšandi og fyrra svariš.

Felagiš stašfestir, at taš er neyšugt at endurskoša dagpeningalógina, bęši tķ at hon er yvir 20 įra gomul, eins og at taš fyri fiskimenn eru višurskifti, sum eiga at fįast ķ ręttlag.

Felagiš skjżtur upp, at dagpeningur skal vera veittur frį 14 įra aldri, heldur enn sum ķ lógaruppskotinum frį 16 įra aldri. Spurningurin hevur veriš višgjųrdur ķ AHS, og er gjųrt av at halda fast viš eitt 16 įra aldursmark viš m.a. teirri grundgeving, at bųrn undir 16 įr eru ķ tvungnum skślaaldri og tķskil ikki eru at rokna sum ein fastur partur av arbeišsmarknašinum. Uppihaldsskyldan hjį foreldrum mótvegis bųrnum teirra hevur eisini veriš havd ķ huga, tį markiš er įsett.

Višvķkjandi inntųkugrundarlagnum vķsir felagiš į, at uppskotiš ikki ķ nóg stóran mun tekur hędd fyri inntųkuvišurskiftunum hjį fiskimonnum, tį inntųkugrundarlagiš fyri dagpeningi veršur gjųrt upp. Hetta er helst ikki heilt rętt, tķ sambęrt § 8, stk. 3, kann eitt longri og meira umbošandi tķšarskeiš nżtast sum inntųkugrundarlag. Taš sama ger seg galdandi višvķkjandi arbeišskravinum ķ § 7, tķ um persónur t.d. hevur veriš heima millum tśrar seinastu 5 vikurnar, kann eisini vķkjast frį hesum.

Felagiš mótmęlir eisini, at frįbošanarfreistin fyri at fįa dagpening frį 2. degi er sett til 12 dagar, viš teirri grundgeving, at freistin er alt ov stutt og gevur mųguleika fyri manipulatión. AHS hevur višgjųrt hetta og hevur valt at halda fast um 12 daga freistina. Hvųrt freistin er ov trong ella ikki, kann altķš diskuterast, men ein freist skal įsetast. Kortini eru mųguleikarnir fyri at vķkja frį 12 daga freistini gjųrdir heldur rśmari eftir hesum uppskotinum enn eftir galdandi lóg. Fiskimannafelagiš metir, at hesin mųguleikin fyri frįvikum er óheppin og gevur mųguleika fyri "vilkorligari" umsiting. Hesin trupulleiki veršur loystur viš, at defineraš veršur nęrri, nęr vķkjast kann frį freistini.

Felagiš heldur taš heldur ikki vera rętt, at dagpeningamóttakarin skal hava įbyrgdina av, at sjśkrafrįveran veršur frįbošaš Almannastovuni.

Felagiš vķsir į, at dagpeningatķšarskeišiš orsakaš av kreppuni er stytt fyrst ķ nķtiįrunum frį 26 til 20 vikur. Hetta byggir į eina misskiljing, tķ tķšarskeišiš bleiv ikki stytt, men heldur longt. Viš Ll. nr. 1075 frį 23. des. 1992 bleiv tķšarskeišiš longt frį 13 vikum til 20 vikur hįlvįrliga, ella viš ųšrum oršum śr 26 upp ķ 40 vikur um įriš. Dagpeningur vegna barnsburš bleiv hinvegin styttur śr 24 vikum nišur ķ 20 vikur, men tann reglan ķ lógini er ongantķš sett ķ gildi, og er tķskil óvirkin.

Felagiš vķsir annars į, at uppskotiš er ein bati višv. 2. degnum og viš regluni um įlvarsliga sjśkt barn / hjśnafelaga.

Almannastovan:
Almannastovan eftirlżsir einari reglugerš fyri, hvussu inntųkugrundarlagiš skal roknast fyri tey sjįlvstųšugu vinnurekandi, sum arbeiša einsamųll. Hetta er tikiš til eftirtektar, og reglur um hetta eru settar inn ķ § 8.

Almannastovan spyr eisini, hvųrt hędd er tikin fyri serligum skattavišurskiftum, so sum FAS, DIS og NIS eins og Nordisk konvention om social sikring. Reglur, sum taka hędd fyri hesum, eru innsettar ķ § 6, stk. 3 og 4, mešan uppskotiš hevur veriš til hoyringar.

Almannastovan ynskir eisini eina neyvari lżsing av, hvat er at skilja sum eitt meiri umbošandi tķšarskeiš sambęrt § 8, stk. 3. Hetta er tikiš til eftirtektar.

Fųrt veršur eisini fram, at ręttast er, at Almannastovan almannakunnger mest loyvdu dagpeningaveiting, og ikki at landsstżrismašurin įsetir hesa ķ kunngerš. Hetta er tikiš til eftirtektar.

Somuleišis ynskir Almannastovan neyvari reglur fyri, hvųrjar orsųkir kunnu vera til, at vķkt veršur frį 12-daga frįbošanarfreistini ķ § 10. Hetta veršur tikiš til eftirtektar.

Eisini męlir Almannastovan til eina broytta oršing ķ § 16, og er henda framd ķ uppskotinum.

Spurt veršur eisini, hvussu reglurnar um dagpening vegna arbeišsskaša ķ §§ 19 og 20, stk. 2, skulu skiljast. Nęrri veršur greitt frį hesum ķ serligu višmerkingunum.

Almannastovan heldur eisini, at almannaveitingar skulu takast burtur śr § 26, stk. 2, vķsandi til, at dagpeningur er undantikin śttųku v.m. ķ § 28. Hetta er tikiš til eftirtektar.

Almannastovan vķsir at enda į, at dagpeningur, sum er śtgoldin persónum, sum hava rętt til endurgjald frį tryggingarfelųgum fyri mista inntųku fyri sama tķšarskeiš, eigur at verša afturkravdur frį avvaršandi tryggingarfelųgum, sum nś lata vera at rinda peningin śt til hin tryggjaša, tķ dagpeningur er veittur honum frį tķ almenna. AHS heldur, at uppskotiš tekur hędd fyri hesum trupulleika, tķ dagpeningur er treytašur av, at ein ikki hevur rętt til lķknandi veiting sambęrt trygging. Hetta merkir, at tryggingarveiting ikki kann afturhaldast viš teirri grundgeving, at dagpeningur er veittur.

Fķggjarligar avleišingar
Til kunningar kann sigast, at dagpeningaskipanin ķ 1999 kostaši kr. 44.607 tkr. brutto og 43.447 tkr. netto.

Bżtiš av śtreišslunum ķ 1999 var:

• 25,6 mió. kr. vóru goldnar lųntakarum vegna sjśku,
• 14,9 mió. kr. fóru til lųntakarar vegna barnsburš, og
• 69 tkr. vóru goldnar lųntakarum vegna ęttleišing.
• 1,6 mió. kr. fóru til sjįlvstųšug vegna sjśku, og
• 723 tkr. vóru goldnar sjįlvstųšugum vegna barnsburš.
• Hśsarhaldsfólk fingu 356 tkr. vegna sjśku og 143 tkr. vegna barnsburš
• 871 tkr. fóru til ALS.
• 308 tkr. vóru goldnar fyri lęknavįttarnir.
• Inngjųldini til skipanina vóru knappar 1,2 mió. kr.

Fyri įr 2000 eru avsettar 48.995 tkr. brutto til dagpeningaskipanina, ella netto 47.635 tkr.

Meirśtreišslur
Ein partur av teimum, sum ķ dag hava teknaš trygging, fara ķ lųntakarabólkin. Mett veršur, at hetta kemur at kosta uml. 1.093 tkr. eyka ķ 2001. Hetta merkir, at parturin viš sjįlvbodnu tryggingini veršur nógv minni.

Taš veršur ķ hesum sambandi roknaš viš einum meirkostnaši fyri sjįlvbodnar tryggingar upp į uml. 298 tkr. ķ 2001, tį 2. dagur er ķroknašur. Hesin meirkostnašur stendst av einum minkašum śtgjaldi į 649 tkr., men samstundis einum minkašum inngjaldi į 947 tkr.

Eftir uppskotinum er mųguligt at fįa dagpening frį ųšrum frįverudegi. Hetta veršur mett at kosta uml. 3.142 tkr. eyka ķ 2001 fyri bęši lųntakarar og sjįlvstųšugt vinnurekandi, og harav 2.996 tkr. fyri lųntakarabólkin burturav.

Taš er ikki skrįsett nakaš um, hvussu mong eru sjśk ķ tveir dagar ķ Fųroyum, og veršur kostnašurin av 2. frįverudegi tķ ein meting. Ķ metingini, sum er gjųrd her, verša hagtųl frį Ķslandi brśkt sum grundarlag. Hetta er tķ, at mett veršur, at arbeišsmarknašurin ķ Fųroyum lķkist tķ ķslenska meira enn tķ danska.

Mųguleikarnir hjį pensjónistum at fįa dagpening eru broyttir, og veršur meirśtreišslan mett til at verša 1.206 tkr. ķ 2001.

Mųguleikarnir fyri at fįa dagpening hjį avvaršandi at įlvarsliga sjśkum verša mettir at hava viš sęr eina meirśtreišslu, sum ikki hevur veriš gjųrligt at roknaš uppį, tķ at hetta er ein heilt nżggj skipan, og einki ķtųkiligt sammetingargrundarlag finst. Talan veršur óivaš um ein meirkostnaš, men onkrar sparingar verša samstundis į forsorgarųkinum.

Sambęrt lógaruppskotinum skal dagpeningurin ikki longur vera 80% av lųnini, men hinvegin 100% upp til dagpeningaloftiš. Hetta veršur mett at kosta 1.993 tkr. eyka ķ 2001.

Eykaśtreišslur til lęknavįttanir verša mettar til 183 tkr. umframt eykaśtreišslur fyri lęknavįttarnir višv. frįveru orsakaš av įlsvarsliga sjśkum barni / hjśnafelaga.

Samstundis veršur ein minniśtreišsla upp į 442 tkr. ( ķ 2001-kr. ), grundaš į, at hśsarhaldsfólk fara śr skipanini. Śtgjųldini minka 535 tkr., mešan inngjųldini minka 93 tkr. Eisini veršur ein minking upp į 16.863 tkr. ( ķ 2001-kr. ), tķ barnsburšarskipanin fer ętlandi burtur śr dagpeningaskipanini.

Ķ alt veršur roknaš viš, at lógaruppskotiš gevur eina sparing upp į 9.536 tkr. ķ dagpeningaskipanini ( ķ 2001-kr ) ķ mun til verandi jįttan, men her skulu takast nųkur fyrvarni. Roknaš er viš eini prķshękkan upp į 4 % frį 1999 til 2000 og einari hękkan upp į 3,1% frį 2000 til 2001.

Verša avleišingarnar av, at barnsburšarskipanin veršur tikin burtur śr dagpeningaskipanini, ikki roknašar viš, verša meirśtreišslurnar av broytingunum ķ lógaruppskotinum mettar til uml. 7.327 tkr. netto ķ 2001.

Višmerkjast skal, at tųlini eru mett śt frį, hvussu nógv hava fingiš dagpening ķ 1999, hvussu leingi hesi hava fingiš dagpening, og hvussu nógv hesi hava fingiš śtgoldiš. Tį talan er um tey sjįlvstųšugu vinnurekandi, sum frameftir fara ķ lųntakarabólkin, er grundarlag tikiš ķ tųlunum fyri 1998. Hetta merkir, at meir-/minnikostnašurin er roknašur viš tķ grundarlagi, at stųšan veršur tann sama ķ 2001 sum ķ 1999/1998. Fķggjarligu avleišingarnar eru tķskil ikki ein mynd av, hvussu dżr skipanin ķ ringasta fųri kann gerast, men heldur ein roynd at meta so neyvt um kostnašin, sum til ber, viš tķ upplżsingargrundarlagi sum fyriliggur.

Bólkurin av sjįlvstųšugum vinnurekandi, sum fara ķ lųntakarabólkin, kann vera stųrri ella minni enn tann knappa helvtin, sum mett her. Harumframt kunnu vęl finnast sjįlvstųšug vinnurekandi, sum ķ dag hava valt ikki at vera tryggjaš, men sum lśka tęr nżggju treytirnar fyri at fįa dagpening į sama hįtt sum lųntakarar.

Bólkurin av avvaršandi at įlvarsliga sjśkum kann gerast stųrri ella minni, tķ taš ķ seinasta enda er ein lęknalig meting, nęr eitt barn ella hjśnafelagi eru so įlvarsliga sjśk, at alneyšugt er, at onkur er um viškomandi. Tķ ber ikki til at meta um, hvat henda skipan kemur at kosta.

Fķggingin av broytingunum viš uppskotinum veršur gjųrd viš einari eykajįttanarlóg.

Uppskotiš hevur ongar fķggjarligar avleišingar fyri kommunurnar.

Umsitingarligar avleišingar v.m.
Uppskotiš skuldi ikki havt viš sęr nakrar broytingar ķ ųšrum lógum, men hinvegin kemur ein nżggj lóg um barnsburšarfarloyvi og barnsburšarpening.

Uppskotiš fęr ongar umsitingarligar avleišingar fyri land ella kommunur. Samanumtikiš veršur roknaš viš, at ongar broytingar verša umsitingarliga fyri dagpeningaųkiš, av tķ at tey įrsverk, sum ķ dag verša brśkt upp į barnsburšarskipanina, men sum frameftir verša burtur, ķstašin skulu brśkast til at umsita 2. sjśkradag og ųkta persónskaran umframt hinar broytingarnar.

Uppskotiš hevur heldur ongar fķggjarligar avleišingar viš sęr fyri vinnuna. Hinvegin hevur uppskotiš nakrar umsitingarligar avleišingar fyri vinnuna, tķ at tališ av umsóknum um dagpening fer at vaksa.

Ongar umhvųrvisligar avleišingar standast av uppskotinum.

Uppskotiš hevur heldur ongar fķggjarligar, umsitingarligar ella umhvųrvisligar avleišingar fyri įvķs ųki ķ landinum.

Uppskotiš hevur sosialar avleišingar fyri įvķsar samfelagsbólkar. Heimagangandi hśsmammur detta burtur śr dagpeningaskipanini, mešan sjįlvstųšug vinnurekandi, sum arbeiša einsamųll, koma at verša beinleišis fevnd, uttan at hesi skulu tekna trygging.

Dagpeningur veršur frameftir veittur lųntakarum v.m. frį 2. frįverudegi. Somuleišis kunnu foreldur at įlvarsliga sjśkum barni og persónar, hvųrs hjśnafelagi gerst įlvarsliga sjśkur fįa dagpening, um tey eru burtur frį arbeiši orsakaš av hesum.

Uppskotiš leggur eisini upp til broytingar fyri tey lęgstlųntu, tķ at tey, sum vinna minni enn 80 % av sįttmįlalųnini, fįa frameftir fult endurgjald fyri lųnarmissin.

Ongar avleišingar skuldu stašist av altjóša sįttmįlum į hesum ųkinum.

Uppskotiš įleggur ikki fólki beinleišis skyldur, men dagpeningur er treytašur av, at hin einstaki fęr eina lęknavįttan, sum Almannastovan rindar.

Ašrar broytingar eru t.d., at nś skal frķtķšarlųn av dagpeningi gjaldast ķ grunn, ķstašin fyri sum nś, har hon veršur śtgoldin saman viš dagpeninginum

Stųrsta umsitingarliga ųkingin kemur ivaleyst av, at gjaldast skal frį 2. frįverudegi. Viš at gjalda frį 2. frįverudegi veršur tališ av dagpeningamįlum ųkt.

Ad § 1.
Her veršur endamįl lógarinnar stašfest, nevniliga at veita fķggjarligan stušul ķ sambandi viš mista inntųku orsakaš av sjśku ella skašatilburši. Meginreglan er sostatt, at stušul bert veršur veittur, um ein persónur er fyri inntųkumissi av omanfyrinevndu orsųkum. Hetta merkir, at ein persónur, sum ikki er tilknżttur arbeišsmarknašinum, tį hann gerst óarbeišsfųrur, ikki hevur rętt til dagpening.
Frįvik kunnu vera frį hesari meginregluni, tį talan er um fólk, sum hava teknaš sjįlvbodna trygging sambęrt kap. 7 ķ lógini.

Ad § 2.
Ķ § 2, stk. 1 veršur nevnt, hvųrjar orsųkir kunnu vera til, at fólk hava rętt til dagpening eftir hesari lóg. Orsųkirnar, sum eru nevndar her, eru ikki vegleišandi, men hinvegin tųmandi. Hetta merkir, at eingin kann fįa dagpening sambęrt lógini, uttan at óarbeišsfųri stendst av teimum ķ greinini nevndu įvum. Ein persónur er at meta sum óarbeišsfųrur vegna sjśku, tį hann av lękna veršur sjśkrameldašur, tķ hann ikki er fųrur fyri at rųkja starv sķtt. Sum sjśka eru eisini at meta įrin į barnakonu ķ buršartķšini, tį hesi hava viš sęr, at kvinnan gerst óarbeišsfųr ella ikki fęr loyvi at rųkja starv sķtt.

Ķ § 2, stk. 2, veršur heimilaš landsstżrismanninum at įseta nęrri reglur ķ kunngerš um, ķ hvųnn mun og į hvųnn hįtt dagpeningur kann veitast persónum, sum gerast partvķst óarbeišsfųrir, og sum harviš hava ein partvķsan inntųkumiss.

Viš partvķst óarbeišsfųri er at skilja, at ein persónur bert er fųrur fyri at arbeiša ein part av degnum, ella kanska allan dagin, men har persónurin einans er fųrur fyri at śtinna ein part av vanliga arbeišsśrslitinum. Sum partvķst óarbeišsfųri er eisini at meta tann stųšan, har ein persónur eftir bošum frį lękna skal til kanningar ella višgeršar, og tķ er burtur frį arbeiši įvķsar dagar ella partar av dųgum.

Ķ stk. 3 veršur stašfest, at taš er ein treyt fyri at koma undir dagpeningaskipanina, at tś ikki hevur rętt til at fįa lųn/veiting undir sjśku v.m. sambęrt sįttmįla, trygging ella ašrari lóggįvu. Her veršur m.a. hugsaš um starvsmenn, sum hava rętt til lųn undir sjśku, og tķ ikki hava rętt til at fįa frį dagpeningaskipanini fyri taš tķšarskeišiš, sum sįttmįlin fevnir um.

Fęr viškomandi lęgri lųn/veiting sambęrt ašrari skipan enn teirri, iš viškomandi hevur rętt til sambęrt hesi lóg, so hevur viškomandi rętt til supplerandi dagpening sambęrt hesi lóg.

Ķ stk. 4 veršur įsett, at um ein hevur rętt til lųn undir sjśku, og fer śr starvi undir sjśkraleguni, hevur hesin rętt til dagpening beinanvegin. Rętturin til dagpening er kortini skerdur soleišis, at tś ikki fęrt rętt til dagpening ķ fullar 20 vikur, men bert fyri restina av frįverutķšarskeišinum upp til 20 vikur, tvs. upp til 20 vikur frį 2. frįverudegi.

Ad § 3.
Greinin stašfestir, hvųrjir starvsbólkar hava rętt til dagpening eftir hesi lóg.

Sum lųntakari sambęrt hesari lóg er at meta: ein persónur, sum hevur ein arbeišsgevara, frį hvųrjum hann fęr lųn fyri egiš arbeiši, sum hann fremur fyri arbeišsgevaran.

Ķ stk. 2, nr. 1, veršur sligiš fast, at ein śtróšrarmašur er fevndur av lógini uttan mun til, um hann er lųntakari ella sjįlvstųšugur vinnurekandi, og hevur hann tķskil altķš rętt til dagpening sambęrt hesi lóg uttan at skula tekna eina sjįlvbodna trygging eins og onnur vinnurekandi.

Višvķkjandi stk. 2, nr. 2, um sjįlvstųšugt vinnurekandi, so er taš ein treyt, at hesi, bert ķ lķtlan mun, kunnu hava leysa arbeišsmegi aftrat sęr, um tey skulu vera fevnd av lógini uttan at hava teknaš eina sjįlvbodna trygging. Sum tann fųroyski arbeišsmarknašurin er hįttašur, so er ofta talan um fólk, sum arbeiša sjįlvstųšugt og einsamųll fyri taš mesta. Tó mugu hesi ķ vissum fųrum hava hjįlp, tķ hetta er neyšugt, t.d. fyri at stilla eina forskalling upp. Lųnarśtgjalding viš einari upphędd svarandi til 6 vikulųnir hjį ófaklęrdum ķ einum 6 mįnaša tķšarskeiši er hóskandi hjį dagpeningaskipanini at meta seg eftir, tį metast skal um, hvųrt viškomandi er beinleišis fevndur av lógini ella ikki.

Persónur, sum er burtur frį arbeiši, tķ lękni metir, taš vera alneyšugt, at hann er um įlvarsliga sjśkt barn ella įlvarsliga sjśkan hjśnafelaga, hevur eisini rętt til dagpening eftir vanligu reglunum. Ķ stk. 4 er sett ein definitión av hugtakinum įlvarslig sjśka ķ stk. 3. Viš stųši ķ hesari definitión, veršur taš ein lęknaliga meting, hvųrt taš er alneyšugt, at nakar er um tann sjśka. Taš er greitt, soleišis sum lógin er oršaš, at talan skal vera um ręttiliga įlvarsliga sjśku, innan ein hevur rętt til at fįa dagpening orsakaš av frįveru ķ hesum sambandi. Ętlanin er ikki, at hetta skal vera ein generel skipan, har tś fęrt endurgjald fyri at vera heima viš sjśkum barni. Treytin er, at įlvarsligur vandi er fyri lķvinum ella heilsustųšuni hjį tķ sjśka, og at lęknin metir, at taš er av alstórum tżdningi, at persónurin er burtur frį arbeiši fyri at vera um tann sjśka.

Įsetingin ķ stk. 3 foršar ikki fyri, at bęši foreldur kunnu fįa dagpening, men eigur hetta bert at koma fyri ķ heilt serligum fųrum.

Ad § 4.
Ongar višmerkingar.

Ad § 5.
Dagpengarętturin dettur burtur, um viškomandi noktar at taka ķmóti višgerš, sum kann hjįlpa honum at endurvinna arbeišsfųrleikan. Įheitanin um višgeršina skal koma frį lękna. Almannastovan kann ķ tķlķkum fųrum stešga śtgjaldingini av dagpeningi, um hon gerst varug viš hesi višurskiftini av sķnum eintingum ella eftir frįbošan frį persóninum sjįlvum, lęknanum ella ųšrum. Somuleišis kann talan gerast um afturgjald sambęrt § 26.

Ad § 6.
Her veršur stašfest, at viškomandi skal hava fastan bśstaš og fulla skattskyldu ķ Fųroyum fyri at hava rętt til dagpening. Kriteriini fyri, nęr ein er fult skattskyldugur, eru samsvarandi definitiónunum ķ skattalóggįvuni. Višvķkjandi fųstum bśstaši er taš ein treyt, at viškomandi er skrįsettur ķ fólkayvirlitinum sum heimahoyrandi / bśsitandi ķ Fųroyum.

Ķ stk. 2 veršur heimild givin fyri, at landsstżrismašurin kann įseta nęrri reglur um frįvik frį treytunum ķ stk. 1 soleišis, at lógin ikki kemur ķ strķš viš tęr millumlanda skipanir, sum Fųroyar eru partur av. Her veršur fyrst og fremst hugsaš um Nordisk Konvention om Social Sikring, har noršurlond hava bundiš seg til ikki at gera mun į egnum og ųšrum noršurlendskum borgarum. Hugsast kann eisini, at neyšugt veršur at tillaga treytirnar į lķknandi hįtt višvķkjandi mųguligum ųšrum framtķšaravtalum viš onnur lond.

Ķ stk. 3 veršur lagt upp til, at frįvik kunnu gerast frį reglunum ķ stk. 1 višvķkjandi śtlendingum, sum sigla viš skipum undir FAS, og sum sostatt eru partvķst skattskyldugir her, tvs. at teir eru skattskyldugir višvķkjandi teirri inntųkuni, sum teir forvinna um borš į hesum skipum.

Ad § 7.
Ķ greinini er ein treyt sett um eitt įvķst tilknżti til arbeišsmarknašin, tvs. eitt arbeišskrav. Taš er sostatt ein treyt, at viškomandi skal hava fingiš ella vunniš rętt til lųn fyri arbeiši ķ samanlagt minst 20 tķmar seinastu 5 vikurnar. Talan skal vera um lųnarśtgjaldingar, sum eru farnar ella skulu fara ķgjųgnum skattaskipanina.

Undantaksreglan ķ stk. 2 er ętlaš teimum fųrunum, har ein persónur innan seinastu 5 vikurnar hevur veriš burtur frį arbeiši orsakaš av lógligum forfalli, sum t.d. vanligari frķtķš, sjśkum barni, įlvarsligari sjśkum familjulimi, verkfalli ella lķknandi, og hann tķskil ikki lżkur treytirnar ķ stk. 1. Tį veršur ķstašin hugt at tilknżtinum til arbeišsmarknašin tęr seinastu 5 arbeišsvikurnar. Hesar kunnu vera ķ einum samanhangandi ella ķ einum brotnum tķšarskeiši.

Ķ stk. 3 finst ein undantaksregla, har mųguligt er at vķkja frį 20 tķma arbeišskravinum. Henda regla er serliga ętlaš teimum, sum jśst eru byrjaš į arbeišsmarknašinum ella innkomin av nżggjum, men sum gerast sjśk, innan tey nįa at lśka treytirnar ķ stk. 1. Višv. stk. 3 er taš eitt krav, at arbeišiš er byrjaš, og at ętlanin er, at hetta skuldi halda įfram ótķšaravmarkaš ella gjųgnum alt veitingartķšarskeišiš.

Samstundis veršur stašfest at gjald śr ALS og ašrari lķknandi skipan, gevur rętt til dagpening. Hetta er av teirri orsųk, at gjald śr ALS ella ašrari lķknandi skipan er at sammeta viš lųnarinntųku. Viš ašra lķknandi skipan er at skilja allar skipanir, har veitingarnar koma ķ stašin fyri lųnarinntųku/lųnarmiss.

Ad § 8.
Greinin įsetir hųvušsregluna um, at inntųkugrundarlagiš fyri dagpeningaveitingini er mišalinntųkan tęr seinastu 5 vikurnar. Er inntųkan lękkaš ķ hesum tķšarskeišinum orsakaš av lógligum forfalli, eins og nevnt undir višmerkingunum til § 7, stk. 2, verša seinastu 5 veruligu arbeišsvikurnar ķstašin nżttar sum śtrokningargrundarlag.

Hjį lųntakarum og ųšrum viš A-inntųku verša lųnarśtgjaldingar ella innvunnin lųn ķ tķšarskeišinum nżtt sum grundarlag. Hjį śtróšrarmonnum veršur dagpeningurin įsettur viš grundarlagi ķ avreišingunum hjį viškomandi ķ śtrokningartķšarskeišinum. Hjį sjįlvstųšugum vinnurekandi, sum eru fevnd av § 3, stk. 2, nr. 2, og sum ikki hava A-inntųku, veršur seinasta įlķknaša inntųkuįriš nżtt sum grundarlag fyri dagpeningaśtrokningini.

Hevur starvsetanin ikki vart ķ 5 vikur, kann mišalinntųkan ķ tķ styttra tķšarskeišinum nżtast sum śtrokningargrundarlag. Hetta er kortini einans galdandi, um ętlanin var, at starvssetanin skuldi halda fram gjųgnum alt veitingartķšarskeišiš. Eins og ķ § 7, stk. 3, so er § 8, stk. 2 eisini serliga ętlaš teimum, sum jśst eru innkomin į arbeišsmarknašin upprunaliga ella av nżggjum. Hesi eru ķ einum stųšugum arbeiši, men stutta tķšarskeišiš ger, at mišalinntųkan ikki svarar til veruliga inntųkumissin, sum stendst av óarbeišsfųrinum.

Ķ § 8, stk. 3, er gjųrd ein serregla um fólk viš skiftandi arbeišstķšum ella inntųkum. Hetta er ein undantaksregla, sum serliga er ętlaš teimum starvsbólkum, hvųrs arbeiši serliga er įvirkaš av uttanķfrį komandi orsųkum, sum gera, at inntųkuvišurskiftini eru óstųšug. Hetta kann t.d. vera orsakaš av vešurlķkindum, fiskaloysi, "sesongarbeiši" o.s.v. Ķ tķlķkum fųrum kann Almannastovan nżta eitt meira umbošandi śtrokningargrundarlag, sum gevur eina ręttari mynd av inntųkumissinum hjį tķ einstaka. Eitt umbošandi grundarlag ķ hesum fųrinum kann t.d. vera mišalinntųkan seinastu 3 mįnaširnar. Taš kann kortini gerast neyšugt at nżta eitt longri tķšarskeiš, t.d. upp til seinastu 12 mįnaširnar. Talan veršur kortini altķš um, at litiš veršur aftureftir at inntųkuni frammanundan frįveruni. Sum dųmi um starvsbólkar, sum hendan greinin serliga er tilętlaš kunnu nevnast: fólk sum starvast ķ fiskivinnuni, fólk viš uttandura arbeiši og onnur. Ętlanin er, at henda greinin skal nżtast, tį įbendingar annars eru um, at inntųkan hjį viškomandi er lęgri enn vanligt, orsakaš av omanfyri nevndu įšum.

Ad § 9.
Hendan greinin įsetir dagpengaupphęddina. Endurgoldin veršur allur lųnarmissurin, tvs. 100% av mišalinntųkuni frammanundan, men tó ķ mesta lagi 80% av galdandi sįttmįlalųn millum Fųroya Arbeišarafelag og Fųroya Arbeišsgevarafelag (ófaklęrdari lųn). Samstundis veršur eitt bagatelmark sett, sum sigur, at veršur dagpeningaveitingin minni enn 10% av hęgsta dagpeningasatsi, kemur einki til śtgjaldingar.

Eisini veršur įsett, at frķtķšarlųnin skal ķ grunn, og ikki sum frammanundan, verša śtgoldin saman viš dagpeningaveitingini.

Almannastovan skal mótrokna ķ dagpeningaupphęddini, um viškomandi viš ųšrum regluligum śtgjaldingum, undantikiš almennari hjįlp, fer uppum vanligu arbeišsinntųkuna hjį sęr. Hetta skal skiljast soleišis, at ein persónur, sum fęr dagpengamaximum ( 80 % av sįttmįlalųnini ) ikki missir av dagpeningunum, um so er, at arbeišsgevarin harumframt ynskir at rinda honum munin upp til fulla lųn. Um ķskoyti frį arbeišsgevaranum saman viš dagpengunum hinvegin fer uppum vęntašu lųnina samb. § 8, veršur dagpeningurin lękkašur samsvarandi.

Almannastovan skal kunngera mest loyvdu dagpeningaveiting, soleišis at borgarin ikki er ķ iva um, hvųrjar upphęddir hann ķ mesta lagi hevur rętt til. Upphęddin veršur kunngjųrd, hvųrja ferš hendan broytist.

Ad § 10.
Henda grein įsetir, at er frįbošan um frįveru innkomin į Almannastovuna ķ seinasta lagi 11. dagin eftir 1. frįverudagin, veršur dagpeningur veittur frį 2. degi. Kemur umsóknin inn seinni, veršur dagpeningur veittur frį tķ degi, umsóknin kemur inn. Tó kann Almannastovan vķkja frį freistini, um serligar umstųšur tala fyri tķ. Kemur umsóknin inn seinni enn 8 vikur eftir fyrsta frįverudag, kann einki frįvik kortini gerast.

Sum dųmi um heilt serligar orsųkir, sum kunnu tala fyri at vķkja frį freistini, kunnu nevnast

uttanķfrį komandi hendingar, sum gera, at taš er ógjųrligt hjį viškomandi at lata frįbošanina inn, t.d. tķ hann er staddur uttanlands, tį hann gerst sjśkur. Ein onnur orsųk kann vera, at persónurin ikki er fųrur fyri at lata Almannastovuni frįbošanina orsakaš av heilsustųšuni, og at hann ongan hevur at hjįlpa sęr viš hesum. Frįbošanin eigur at verša latin Almannastovuni so skjótt sum til ber, eftir at persónurin aftur er fųrur fyri hesum.

Hin einstaki hevur kortini sjįlvur įbyrgdina av, at frįbošanin veršur latin inn ręttstundis. Hetta merkir, at um ein arbeišsgevari ella ein lękni liggur og bųlir į umsóknini, og ikki sendir hesa vķšari, sum lovaš, so er hetta ikki nóg góš grundgeving fyri at vķkja frį umsóknarfreistini.

Fyri persónar fevndir av § 2, stk. 4, er neyšugt viš einari serligari frįbošanarfreist. Fyri hesar persónar er freistin sett til 12. frįverudagin uttan lųn. Kemur frįbošanin seinni, veršur dagpeningur einans veittur ķ restini av tķšarskeišinum, tvs. frį frįbošanini og ķ mesta lagi fram til 20 vikur roknaš frį 1. veruliga frįverudegi.

Ad § 11.
Ongar višmerkingar.

Ad § 12.
Her veršur įsett, at rętturin til dagpening dettur burtur, tį viškomandi er arbeišsfųrur aftur. Sum stk. 2 er oršaš, hevur hetta viš sęr, at kemur ein umsókn ov seint inn ( aftanį 12. dagin ), so veršur dagpeningatķšarskeišiš stytt, tķ loftiš upp į 20 vikur veršur roknaš frį 2. frįverudegi. Ķ hesum fųrum, fęr móttakarin sostatt dagpening ķ mesta lagi ķ restini av dagpeningatķšarskeišinum og ikki ķ 20 vikur.

Ad § 13.
Her veršur įsett, at tį tś hevur brśkt dagpeningaveitingina hjį tęr ķ einum samanhangandi tķšarskeiši, so skalt tś vera arbeišsfųrur aftur og lśka treytirnar ķ § 7, fyri at kunna fįa rętt til dagpening av nżggjum.

Hetta merkir t.d., at brśkar ein 20 vikur samanhangandi, so er ein "karenstķš" bygd inn ķ skipanina, umframt at viškomandi aftur skal lśka arbeišskraviš ķ § 7. Veršur dagpeningaveitingin uppbrśkt ķ einum brotnum tķšarskeiši, so veršur dagpeningaręttur vunnin aftur ķ teimum millumliggjandi tķšarskeišunum, og talan veršur ķ ringasta fųri bert um eina karenstķš ķ sķšsta enda į dagpeningatķšarskeišinum. Tį krav er sett um, at treytirnar ķ § 7 skulu lśkast av nżggjum, so er hetta gjųrt, fyri at ein persónur, sum t.d. er óarbeišsfųrur ķ eitt įr, ikki skal kunna fįa dagpening aftur frį og viš 27. frįveruvikuni, uttan at hann hevur veriš til arbeišis aftur.

Tó skulu sjįlvstųšugt vinnurekandi ķstašin prógva, at tey hava veriš arbeišsfųr aftanį, at veitingin helt uppat, og at taš eru gingnar minst 5 vikur, įšrenn tey aftur blivu óarbeišsfųr.

Ad § 14.
Henda greinin vķsir, at parturin um sjįlvbodnu tryggingina byggir į eitt tryggingarelement, ķ og viš, at tryggingartakarin sjįlvur teknar eina trygging. Talan er sostatt ikki um eina sosiala skipan eins og ķ hinum partinum av dagpeningalógini. Tryggingartakarin teknar eina trygging og fęr śtgjald samsvarandi hesari - dagpeningamaksimum. Dagpeningaupphęddin er sostatt fastlųgd frammanundan og veršur śtgoldin uttan mun til, hvųrja inntųku tryggingartakarin hevur havt / missir.

Ad § 15.
Her veršur stašfest, at teknast kann 1/1 trygging. Hetta merkir, at tey, sum tekna 1/1 trygging, fįa dagpeningamax. śtgoldiš.

Fyri at kunna tekna sjįlvbodna trygging krevst, at tryggingartakarin burturav ella ķ mestan mun er sjįlvstųšugur vinnurekandi. Hetta skal skiljast soleišis, at hesin skal virka sum sjįlvstųšugur ķ so stóran mun, at eitt mųguligt vanligt lųntakaraarbeiši viš sķšuna av, bert er at meta sum ein višfįningur. Vegleišandi kann sigast, at uml. 75 % av inntųkuni seinasta inntųkuįriš skulu stava frį sjįlvstųšuga virkseminum, fyri at tryggingartakarin kann tekna trygging.

Ad § 16.
Her verša nakrar heilsutreytir settar, tį tś teknar eina sjįlvstųšuga trygging. Tś kanst soleišis ikki tryggja teg viš óarbeišsfųri, ella um heilsan į annan hįtt er viknandi. Hendan greinin hongur saman viš § 17, har tś fęrt eina 4 viku karenstķš, eftir at tś hevur teknaš trygging. Um neyšugt kann Almannastovan krevja lęknavįttan višv. heilsustųšuni.

Ad § 17.
Her verša nakrar freistir įsettar fyri, nęr tś fęrt rętt til dagpening, bęši viš nżtekning, endurtekning, eins og tį tś ert inni ķ skipanini. Skipanin er soleišis sett saman, at tś hevur eina karenstķš upp į 4 vikur.

Um tryggingargjald ikki er goldiš innan ein mįnaš eftir gjaldkomudagin, dettur tryggingin burtur uttan ašra įvaring.

Ad § 18.
Ongar višmerkingar.

Ad § 19.
Dagpeningur veršur veittur so leingi, sum mįliš ikki er endaliga avgjųrt, tvs. inntil rįšiš tekur stųšu til, antin talan er um ein arbeišsskaša ella ikki. Dagpeningaloftiš upp į 20 vikur er ikki galdandi ķ hesum fųrum.

Ad § 20.
Ķ teimum fųrum, har mįliš endar viš, at talan ikki er um ein arbeišsskaša, veršur dagpeningurin stešgašur. Landskassin ber ķ tķlķkum fųrum kostnašin av veittu dagpengunum.

Ad § 21.
Landsstżrismašurin skal įseta reglur um stųddina į gjaldinum til sjįlvbodnu skipanina. Tó veršur beinleišis įsett ķ lógartekstinum, at 2/5 av śtreišslunum til sjįlvbodnu skipanina skulu rindast av gjųldunum til skipanina. Gjaldiš veršur įsett fyri eitt įr ķ senn til at galda frį įrsbyrjan.

Ad § 22.
Ongar višmerkingar.

Ad § 23.
Ongar višmerkingar.

Ad § 24.
Henda greinin įsetir, at Almannastovan kann innheinta upplżsingar frį relevantum persónum v.m., sum hava innlit ķ višurskiftini. Sum relevantir persónar v.m. mugu metast: viškomandi sjįlvur, lękni, arbeišsgevari, sjśkrahśs, fakfelag o.l.

Annars įsetir landsstżrismašurin gjaldi av lęknavįttanum eftir samrįšingar viš Fųroya lęknafelag.

Ad § 25.
Tann vanligi kęrumųguleikin viš mųguleika at vķkja frį kęrufreistini. Vķkjast kann bert frį freistini, um viškomandi er umskyltur ķ, at freistin ikki er lokin.

Ad § 26.
Hevur nakar av órųttum ella móti betri vitan fingiš ov nógv śtgoldiš, skal hendan upphęddin afturgjaldast. Hetta kann gerast viš, at afturhildiš veršur ķ dagpeningi ella ųšrum sosialum veitingum.

Ad § 27.
Ongar višmerkingar.

Ad § 28.
Śttųka og onnur ręttarsókn kann ikki gerast ķ dagpeningaveitingum, tķ hendan er ętlaš sum ein sosial veiting, iš skal tryggja lķvsuppihaldiš hjį tķ óarbeišsfųra persóninum.

Ad § 29.
Tann, sum gevur skeivar ella villleišandi upplżsingar ella tigur viš upplżsingum, sum hava tżdning fyri avgeršina ķ mįlinum sektast viš bót, um revsilógin ikki įsetir haršari revsing. Er brotiš framt av partafelag o.s.fr., kann felagnum įleggjast sektarįbyrgd.

Ad § 30.
§§ 19 og 20, 2. pkt. verša ikki settar ķ gildi beinanvegin, men vera lżstar viš kunngerš til at koma ķ gildi samstundis sum tann nżggja arbeišsskašatryggingarlógin. Hesar greinar knżta seg beinleišis at dagpeningaveitingum sambęrt arbeišsskašatryggingarlógini og eru meiningsleysar inntil hendan lógin kemur ķ gildi.

1. višgerš 30. januar 2001. Mįliš beint ķ trivnašarnevndina, sum tann 20. aprķl 2001 legši fram soljóšandi

Į l i t 

Mįliš er lagt fram av landsstżrinum tann 16. januar 2001 og eftir 1. višgerš tann 30. januar 2001 beint Trivnašarnevndini.

Nevndin hevur višgjųrt uppskotiš į fundum 13.og 20. februar, 6., 13. og 20. mars, 3., 10., 11. og 20. aprķl 2001. Undir višgeršini hevur nevndin havt fund viš umboš fyri Fųroya Arbeišarafelag, Fųroya Fiskimannafelag, Fųroya Kęrustovn, Fųroya Arbeišsgevarafelag, Fųroya Reišarafelag og landsstżrismannin ķ Almanna- og heilsumįlum.

Nevndin er av teirri įskošan, at viš uppskotnu broytingunum ķ lógaruppskotinum, fįa vit eina nśtķmans lóg um dagpening, sum tryggjar tķmalųntum fųroyingum góš kor ķ sambandi viš sjśku. Ein skipan, sum ikki stendur aftan fyri lķknandi skipanir ķ grannalondum okkara.

Trivnašarnevndin stašfestir, at viš uppskotnu broytingunum, er allur fųroyski arbeišsmarknašurin javntsettur višvķkjandi karensdųgum. Bįšir "karensdagarnir" hjį tķmalųntum falla burtur viš broytingaruppskoti trivnašarnevndarinnar.

Nevndin įsannar tó, at fręgast varš, um partarnir į arbeišsmarknašinum samdust sķnįmillum um loysn į karensdųgunum, men įsannar samstundis, at semja ikki fekst ķ nevndini um viš lóg at įleggja pųrtunum hesa skyldu. Kostnašurin av uppskotnu broytingini veršur mettur at vera góšar 5 mió.kr

Nżliga samtykta lógin um barnsburš heimilar kvinnu barnsburšarfarloyvi frį, at 13 vikur eru til fųšing, men višger ikki višurskifti hennara fyrstu 27 vikurnar av barnsburšarskeišnum. Trivnašarnevndin metir taš vera rętt, at dagpeningur eisini veršur tryggjašur teimum kvinnum, sum hava frįveru įšrenn fųšing, ķ teimum fųrum, har heilsuvandi er fyri hana sjįlva ella barniš fyrstu 27 vikurnar av barnsburšarskeišnum. Tķskil setir nevndin fram broytingaruppskot, sum tryggjar hesi višurskifti.

Undir višgeršini hevur Fųroya Kęrustovnur upplżst, at kęrumįlini ķ tķšarskeišnum 1998 -2000 višvķkjandi dagpeningalógini vóru 48 ķ tali. Harav snśšu 27 teirra seg um hina sokallašu 12 daga regluna fyri frįbošan um sjśku. Nevndin heldur, at hetta bendir į, at tann setta frestin upp į 12 dagar er ov stutt, og męlir tķ til, at hon veršur longd til 30 dagar. Nevndin męlir samstundis landsstżrismanninum til at fremja eina greiša upplżsing og einfalda mįlsvišgerš ķ sambandi viš frįbošanarskyldu lųnmóttakarans.

Dagpeningatķšarskeišiš er ķ lógaruppkotinum sett at verša 20 vikur ķ einum 6 mįnaša skeiši. Trivnašarnevndin metir, at 40 vikur ķ einum 12 mįnaša tķšarskeiši er eitt betri hóskandi tķšarskeiš, og tryggjar tķ tķmalųnta betri kor ķ sambandi viš langtķšarsjśku.

Nevndin tekur ikki undir viš "karenstķšarskeišnum" upp į 5 vikur, millum tvey evt. 6 mįnašarskeiš. Tey, sum eru sjśk ķ meira enn 20 vikur samanhangandi, eru sera fį, men hava tey hinvegin vegna įlvarsliga sjśku tųrv į at vera burtur frį arbeišsmarknašinum, er taš ongin orsųk til viš vanda fyri heilsuni at noyša tey śt į aftur arbeišsmarknašin, įšrenn fakligi kunnleikin metir heilsustųšuna at vera góša aftur.

Uppskotna broytingin hevur harumframt viš sęr, at dagpeningatķšarskeišiš betri kann samanberast viš ditto ķ grannalondum okkara. Sķšst men ikki minst fer broytingin at minka um fyrisitingina av dagpeningatķšarskeišnum.

Ķ galdandi dagpeningalóg er eisini heimild hjį heimagangandi at tryggja seg ķ sambandi viš sjśku, og metir nevndin at hesin mųguleiki framhaldandi skal vera ķ nżggju dagpeningalógini. Onkursvegna skulu tey fįu, sum hava nżtt henda mųguleika framhaldandi hava hann og dagpeningalógin er ein hóskandi karmur, hóast ųki lógarinnar ikki leggur upp til at hżsa hesum brśkarunum av galdandi dagpeningalóg.

Av tķ at lųgtingslóg nr. 48 frį 03. aprķl 2001 um barsilsskipan hevur gildiskomudag hin 1. juni, og at lógin um barnsburš og lógin um dagpening hżsa samantvinnandi višurskiftum, veršur tķ męlt til broyting gildiskomudegnum višvķkjandi.

Nevndin setir tķ fram soljóšandi

b r o y t i n g a r u p p s k o t

1. § 1 veršur soljóšandi: " Lógin hevur til endamįls at veita fķggjarligan stušul ķ sambandi viš mista inntųku og/ella sjįlvbodna trygging vegna sjśku, skašatilburš og frįveru įšrenn fųšing vegna heilsuvanda fyri móšur ella barn."
2. Ķ § 2 ,stk. 1, verša oršini "og skašatilburš" broytt til ", skašatilburš og frįveru įšrenn fųšing, vegna heilsuvanda fyri móšur ella barn."
3. Ķ § 7, stk. 1, veršur "2. frįverudegi" broyttur til "1. frįverudegi".
4. § 10, stk. 1, veršur soljóšandi "Veršur frįbošan um sjśkrafrįveru móttikin į Almannastovuni ķ seinasta lagi 30. dagin aftan į 1. frįverudag, kann dagpeningur jįttast frį og viš 1. frįverudegi."
5. § 12, stk. 2, 1. pkt., veršur oršaš soleišis: "Dagpeningur veršur ķ mesta lagi veittur ķ 40 vikur frį 1. frįverudegi ķ einum 12 mįnaša skeiši"
6. Ķ § 14, stk. 1, veršur "2. frįverudegi" broytt til "1. frįverudegi."
7. Sum nżggj § 14, stk. 2, veršur sett: "Stk. 2 Fólk, iš gera hśsligt arbeiši heima fyri seg sjįlvan og fyri ķ minsta lagi einum fólki afturat, kunnu tryggja sęr dagpening frį 1. sjśkradegi. Fyri hvųrt hśskiš kann bert teknast ein trygging."
8. Ķ § 30 veršur "1. feb." broytt til "1. juni"

2. višgerš 24. aprķl 2001. Broytingaruppskot frį samdari trivnašarnevnd til §§ 1, 2, 7, 10, 12, 14 og 30 samtykt 28-0-0. Uppskotiš soleišis broytt samtykt 28-0-0. Uppskotiš fer soleišis samtykt til 3. višgerš.

3. višgerš 26. aprķl 2001. Uppskotiš, sum samtykt viš 2. višgerš, endaliga samtykt 28-0-0. Mįliš avgreitt. 

Lms.j.nr.: 520-0018/2000
Ahs.j.nr.: 0.21-2001160/
Ll.nr. 74 frį 08.05.2001