Landsroknskapurin 1999

Samanumtikið eru inntøkurnar uml. 368 mió.kr. hægri enn mett á fíggjarlógini. Talan er um lutfalsliga stór frávik. Landsgrannskoðanin heldur tað hevði verið rættast, um inntøkumetingarnar vórðu dagførdar á eykajáttanarlóg í fíggjarárinum, so Løgtingið varð kunnað um og fekk innlit í gongdina.

Á fíggjarlógini varð bruttolánitørvurin mettur til 270 mió.kr. Sambært landsroknskapinum var bruttolánitørvurin 300 mió.kr.

3.2.  Fíggjarlógarmannagongd

Síðani 1995 eru royndir gjørdar at bøta um fíggjarlógarmannagongdina. Roknskaparliga eru stór framstig hend í fíggjarlógararbeiðinum, og í mun til 1995 eru viðmerkingarnar til fíggjarlógaruppskot nú meira einsháttaðar og kunnandi.

Síðani fyrst í nítiárunum er ofta umrødd tann misjavna fíggjarlógarviðgerð, almennir stovnar fáa, herímillum hvørjir stovnar skulu verða tiknir við á fíggjarlógina og/ella í landsroknskapin. Víst kann verða á m.a. løgtingsmál nr. 162/1992 og løgtingsmál nr. 85/1993.

Løgtingsgrannskoðararnir og Landsgrannskoðanin hava í áravís víst á hesi ógreiðu fíggjarlógar- og roknskaparviðurskifti, og í grannskoðanarfrágreiðingunum frá desember 1997 og mars 2000 fingu tey drúgva umrøðu. Flest øll aðalstýri hava víst á, at tað er av alstórum týdningi at fáa fulla greiði á ognarrætti og tilknýti til fíggjarlóg og landsroknskap annars, bæði viðvíkjandi umsitingarútreiðslum og fíggjarligum virksemi hjá fleiri stovnum/grunnum.

Umsitingarútreiðslurnar hjá fleiri av hesum stovnum t.d. Landsbankanum verða fíggjaðar av einum rentumarginali, og tílíkir stovnar hava tí "óavmarkaðar" møguleikar at økja um sínar umsitingarútreiðslur.

Í 1998 tók eisini løgmaður málið upp fyri at fáa staðfest, hvørjir roknskapir koma undir § 45, stk. 4, í stýrisskipanarlógini. Í sambandi við, at løgmaður í november 1998 fekk uppskot til løgtingslóg um grannskoðan av landsroknskapinum til ummælis, har nógv grundleggjandi ógreið viðurskifti vórðu umrødd í almennu viðmerkingunum, boðaði løgmaður frá, at hann fór at taka stig til at seta ein arbeiðsbólk at gjøgnumganga viðurskiftini hjá stovnum og grunnum, sum ikki eru við á fíggjarlóg/í landsroknskapinum, fyri at meta um:

• hvør eigur stovnin/grunnin, herímillum hvør eigur ognirnar, um stovnurin/grunnurin verður tikin av,
• tilknýtið til fíggjarlóg, hvat skal við og á hvønn hátt,
• tilknýtið til landsroknskap, landsbókhald og landsgjaldføri.

Í mars 1999 heitti løgmaður á landsstýrismannin við fíggjarmálum um at seta ein arbeiðsbólk at greiða ivaspurningarnar innan árslok 1999.

Í februar 2000 boðaði landsstýrismaðurin frá, at tað hevði ikki eydnast honum at manna ein arbeiðsbólk. Í samráð við løgmann hevði landsstýrismaðurin tí gjørt av at biðja fólk í umsitingini gera arbeiðið. 5 stjórar/deildarstjórar umboðandi Fíggjarmálastýrið, Lógardeildina, Vinnumálastýrið og Almanna- og Heilsumálastýrið skuldu geva ráð í arbeiðinum.

Í februar 2001 boðaði landsstýrismaðurin frá, at arbeiðið var ikki liðugt, m.a. tí fulltrúar vóru farnir úr starvi í Fíggjarmálastýrinum, uttan at tað hevði eydnast at manna størvini aftur, og tað hevði havt við sær nógva eyka arbeiðsbyrðu í mun til arbeiðsorkuna.
Eisini hevði verið sera torført at finna røttu fólkini at loysa uppgávurnar, tí tey vóru frammanundan í leiðarastørvum. Landsstýrismaðurin ætlar nú at raðfesta arbeiðið ovast. Ein arbeiðs- og tíðarætlan er gjørd, og skal arbeiðið verða liðugt áðrenn summarfrítíðina í ár, og teir grunnar/stovnar, ið eiga at standa á fíggjarlógini, verða settir á fíggjarlógina í 2002.

Tá ið fyrsta fíggjarlógaruppskotið eftir nýggju skipanini, fíggjarlógaruppskotið fyri 1996, varð tilevnað, varð so at siga farið fram eftir fummum, og Løgtingið og Fíggjarnevndin fingu ongantíð veruliga høvi at taka støðu til broyttu fíggjarlógaruppsetingina og til meginreglurnar í nýggju skipanini. Arbeiðið við at gera eina fullfíggjaða "budgetleiðbeining" varð heldur ongantíð fullført.

Á heysti 1999 var nógv samskifti millum Landsgrannskoðanina, umsitingina hjá Løgtinginum og Fíggjarmálastýrið um fleiri grundleggjandi ivamál við verandi játtanarskipan. Semja var um, at tað var bráðneyðugt at broyta játtanarskipanina á ávísum økjum, soleiðis at endurskoðaðar reglur kundu koma í gildi frá ársbyrjan 2000. Landsstýrismaðurin við fíggjarmálum handaði síðani Fíggjarnevndini bráðfeingis endurskoðaðu reglurnar til viðgerðar. Fíggjarnevndin tók undir við reglunum, og tók tær við í álitið, og tær vórðu eisini tiknar við í "dagførdu" løgtingsfíggjarlógina.

Vit mæltu Fíggjarmálastýrinum til miðvíst at fara undir at loysa allar teir mongu ivaspurningarnar, so fíggjarlógarmannagongdin í framtíðini kemur í eina trygga legu.

Í januar 2000 boðaði landsstýrismaðurin frá, at við broytingini í desember 1999 vórðu nakrir spurningar í játtanarskipanini loystir, og í 2000 ætlar Fíggjarmálastýrið aftur at ganga ígjøgnum skipanina, og gera sítt til, at semja fæst um eina loysn á játtanarligu ivaspurningunum, sum Landsgrannskoðanin og umsiting Løgtingsins hava sett.

Í februar 2001 boðaði landsstýrismaðurin frá, at í 2000 hevur Fíggjarmálastýrið ikki gjøgnumgingið játtanarskipanina frá enda í annan, men hevur á fundi við løgfrøðingarnar á Løgtingsskrivstovuni viðgjørt, um rættari hevði verið at gera játtanarskipanina til lóg. Á fundinum varð ikki komið til eina greiða niðurstøðu. Løgfrøðingarnir vóru heldur ikki á einum máli um, hvat var rættari, men vístu á, at tað var upp til landsumsitingina at gera av.

Landsstýrismaðurin hevur eisini kunnað um, at spurningurin um at broyta játtanarskipanina er umrøddur við stjóran á løgdeildini á Løgmansskrivstovuni, sum vísir á, at ein undirbólkur undir Grundlógarnevndini arbeiðir við játtanarrættarligum spurningum. Tí heldur landsstýrismaðurin tað ikki vera rætt at nýta nógva arbeiðsorku at gjøgnumganga játtanarskipanina, fyrr enn Grundlógarnevndin er liðug við arbeiði sítt, eftir ætlan í juni 2001.

Í 1995 varð víst á, at fyri at fáa nýggju játtanarskipanina at virka til fulnar, var ein avgerandi treyt, at fíggjarlógararbeiðið skuldi verða samskipað í Fíggjarmálastýrinum av royndum fólki, sum burturav skuldu taka sær av fíggjarlógartilfarinum, og kritiskt gjøgnumganga og hava umsjón við, at reglurnar í budgetvegleiðingum o.ø. vórðu hildnar, veita ráðgeving og vegleiðing til stovnar o.o. og greiða ivaspurningar í sambandi við, at farið varð yvir til nýggjar skipanir og reglur.

Fyritreytin helt ikki. Fíggjarmálastýrið hevur ikki fólkini, ið megna at greiða og loysa ivamál um grundleggjandi fíggjarlógar- og roknskaparviðurskifti, sum verða sett fram, m.a. tí stór starvsfólkaútskifting hevur verið. Støðan er óheppin, tí talan er um eitt øki, har Fíggjarmálastýrið átti at havt ein virknan, leiðandi og samskipandi leiklut.

Landsstýrismaðurin við fíggjarmálum hevur í februar 2001 víst á, at tað er ein stórur trupulleiki, at fleiri størv, bæði hjá Fíggjarmálastýrinum og stovnum tess, bæði standa og hava staðið ósett seinastu 2 árini. Sambært landsstýrismanninum kemst hetta fyrst og fremst av, at sera nógv nýggj størv eru sett á stovn ymsa staðni í miðfyrisitingini, og hákonjunkturarnir hava økt munandi um eftirspurningin í privatu vinnuni eftir fólki við hægri útbúgving.

Vit hava áður víst á, at ein annar trupulleiki er, at fíggjarlógaruppskotini sum oftast verða gjørd liðug og prentað í síðstu løtu. Umsitingin hevur sostatt ongan reellan møguleika kritiskt at gjøgnumganga fíggjarlógaruppskotið, áðrenn tað verður lagt fyri tingið.

3.3.  Roknskaparviðurskifti (GL 1996/1 01-2)

Sambært stýrisskipanarlógini og sambært løgtingslóg "um landsins almenna roknskaparhald v.m." skal landsstýrið, innan juni mánaður er liðin, leggja fyri Løgtingið samlaða landsroknskapin fyri undanfarna fíggjarár. Landsroknskapurin fyri fíggjarárið 1999 varð lagdur fyri tingið 30. juni 2000.

3.3.2. Lønarumsiting á Gjaldstovuni (GL 1998/2 03 1-10)

Gjaldstovan hevur seinnu árini sent út rundskriv um ávísing av lønum, samsýningum, veitingum o.ø., og bert góðkend oyðubløð verða nýtt. Í mars mánaði í 1999 og í apríl 2000 sendi Gjaldstovan stovnunum, ið avgreiða lønir um lønarskipanina á Gjaldstovuni, til góðkenningar lønargrundarkort fyri øll starvsfólk í føstum starvi. Flest allir stovnar hava góðkent kortini, og sent tey aftur við møguligum rættingum. Hesi tiltøk hava styrkt um umsitingina, og lønargrannskoðan á ymiskum stovnunum hevur eisini givið ábending um, at útgoldnu lønirnar eru rættar og eru samsvarandi galdandi sáttmála, flokking, stig o.a.

Samsvar er millum útgoldnu lønina og skrásetingina í skattaskipanini. Føroya Gjaldstova tekur nýggja lønarskipan í nýtslu 1. mai í ár. Henda lønarskipan er ætlað at vera ein felags lønarskipan fyri allar landsstovnar, og sum frá líður eisini fyri teir landsstovnar, sum í dag ikki brúka lønarskipanina á Gjaldstovuni.

3.3.3. Edv-trygd (GL 1997/2 03 1-6)

Edv-trygd er ein týðandi partur í fíggjarstýringarskipanini, og í 1997 fóru Landsgrannskoðanin og Gjaldstovan, saman við serkønari grannskoðarahjálp, undir at gjøgnumganga edv-trygdina, við støði í krøvum og grannskoðanarvegleiðingum á hesum øki.

Í eini frágreiðing frá juli 1998 varð víst á, at edv-trygdin á fleiri týðandi økjum var ikki nøktandi, og mælt varð til at seta í verk tiltøk fyri at bøta um trygdina, og at seta í verk ein skjalprógvaðan trygdarpolitik, sum skuldi verða útgreinaður og skipaður við nágreiniligum trygdarreglugerðum.

Á fíggjarlógini fyri 1999 fekk Gjaldstovan eina markaða játtan 250 t.kr. til arbeiðið við edv-trygdarspurninginum. Gjaldstovan hevur síðani loyst teir mest átrokandi vandarnar, sum nevndir eru í frágreiðingini. Í frágreiðing til løgtingsgrannskoðararnar í mars 2000 vístu vit á, at komið er ikki á mál við at seta í verk ein skjalprógvaðan trygdarpolitik í tann mun, frágreiðingin mælti til. Leiðslan á Gjaldstovuni helt tá, at trygdin á telduøkinum er á høgum stigi, og kunnaði um, at uppgávan verður raðfest høgt innan teir fíggjarligu karmar, stovnurin hevur. Í 2001 er ætlanin at gjøgnumganga edv-trygdina aftur saman við serkønari grannskoðarahjálp.

Á fleiri økjum innan landsumsitingina missir tað almenna fólk við royndum og førleika, ofta lyklapersónar, m.a. tí tey fáa boðið væl hægri løn í privatu vinnuni, og tað er torført at fáa onnur í staðin. Hesin trupulleiki hevur eisini rakt edv-deildina á Gjaldstovuni, og kann eisini gerast eitt vandamál.

3.3.4. Roknskaparreglugerðir (GL 1997/1 01-5)

Við heimild í § 3 í Ll. nr. 33/1994 "um landsins almenna roknskaparhald v.m." ásetti landsstýrið neyvari reglur fyri roknskaparhaldi landsins í kunngerð nr. 114/1996. Kunngerðin kom í gildi 1. januar 1997.

Í roknskaparkunngerðini eru ásett roknskaparkrøv til almennar stovnar o.a. Harafturat er ásett í kunngerðini, hvørjar uppgávur, skyldur og heimildir landsstýrisdeildir, Gjaldstovan og stovnsleiðarar hava í sambandi við at skipa fyri roknskaparhaldinum, roknskaparframløguni, roknskapargóðkenningini o.ø. Í grannskoðanarfrágreiðingini frá desember 1997 varð víst á, at nú umsitingin í landsstýrinum er umskipað, er neyðugt at dagføra/broyta kunngerðina, og í hesum sambandi áttu ávísar ásetingar at verið endurskoðaðar. Kunngerðin er ikki broytt.

Í § 5, stk.1, í Ll nr. 33/1994 og í § 4, stk. 2, í kunngerð nr. 114/1996 er álagt landsumsitingini og landsstovnum at gera eina reglugerð fyri roknskaparhaldi sínum, herímillum ábyrgdar- og heimildarreglur.

Í dagligu grannskoðanini á stovnum og fyrisitingum mega vit framhaldandi staðfesta, at so at siga ongin stovnur enn hevur gjørt hesa reglugerð, hóast tað er eitt lógarkrav.

Aðalstýri og stovnar hava í hesum sambandi víst á, at sambært § 5, stk. 2, í lógini skal reglugerðin verða gjørd eftir reglum frá Fíggjarmálastýrinum, og at tað er torført at gera reglur fyri mannagongdum á roknskaparøkinum, tá Fíggjarmálastýrið ikki hevur gjørt ásettu vegleiðandi reglurnar.

Hesar reglur eru nú gjørdar, og 6. februar 2001 sendi Fíggjarmálastýrið út rundskriv við vegleiðing um roknskaparreglugerðir. Sambært rundskrivinum skal roknskaparreglugerðin á øllum stovnum verða góðkend í seinasta lagi 1. september 2001.

3.3.5.  Góðkenningarmannagongdir

Sambært § 9 í roknskaparkunngerðini skal mánaðarroknskapurin hjá einum stovni verða góðkendur av stovnsleiðaranum mótvegis hægri myndugleika. Vit hava í áravís víst á, at hesar ásetingar verða ikki fylgdar. Ikki øll stýri hava eina skipaða góðkenningarmannagongd, har stovnar undir stýrinum senda avrit av játtanarroknskapinum við átekning um, at roknskapurin er í samsvari við bókingarskjøl. Hesi stýri hava boðað frá, at viðurskiftini koma í rættlag í 2001. Føroya Gjaldstova hevur í skrivi 20. februar 2001 boðað frá, at aðalstýrini skulu góðkenna játtanarroknskapin fyri januar í seinasta lagi 12. mars.

Í sambandi við at landsroknskapurin fyri 1999 varð liðugt gjørdur, ásetti Gjaldstovan, í samráð við aðalstýrini, greiðari reglur fyri at stemma av og góðkenna roknskapirnar hjá teimum einstøku stovnunum. Stovnarnir skuldu vátta mótvegis sínum stýri, at teir høvdu kannað og góðkent stovnsroknskapin. Stýrini skuldu síðani senda váttanina til Gjaldstovuna. Gjaldstovan hevur fingið váttanirnar frá nógvum stovnum, men enn eru stovnar, sum ikki hava váttað roknskapin. Gjaldstovan hevur einki yvirlit yvir stovnarnar, sum ikki hava góðkent roknskapin fyri 1999. Aðalstýrini hava ikki góðkent roknskapin fyri síni málsøki.

Nú landsroknskapurin fyri 2000 verður gjørdur liðugur, er roynt at bøta um góðkenningarmannagongdina. Gjørd eru serstøk góðkenningaroyðibløð, sum eru talmerkt. Gjaldstovan skal hava avrit av øllum góðkenningarskrivum og skrásetir, so hvørt stovnarnir svara, og fer at krevja svar frá teimum, sum ikki svara. Fyri roknskaparárið 2000 eru sostatt útlit fyri, at øll stovnsnummur og allar kontur í landsroknskapinum verða góðkendar av tí, sum hevur ábyrgdina.

3.3.6.   Samskipan av roknskaparreglum

Sambært § 3, stk. 2, í kunngerð nr. 114/1996 "um roknskaparverk landsins o.a." skulu øll uppskot til lógir, kunngerðir og rundskriv, sum viðvíkja landsins roknskaparverki, verða løgd fyri Fíggjar- og búskapardeildina, Føroya Gjaldstovu, at góðkenna.

Endamálið er, at landið við hesi áseting á roknskaparøkinum skal hava ein ovasta myndugleika, sum skal tryggja, at allar broytingar og nýskipanir verða framdar innan nakrar yvirskipaðar karmar.

Ásetingin verður ikki fylgd, og Gjaldstovan vísir á, at tað førir til óskil á roknskaparøkinum, og er við til at bróta niður tað, sum er bygt upp.

3.3.7.   Góðkenning av "egnum" búskaparskipanum o.l.

Sambært roknskaparkunngerðini hava allir stovnar skyldu at nýta búskaparskipan landsins. Sambært § 4, stk. 5, kann Fíggjar- og búskapardeildin, eftir umsókn, loyva stovnum við serligum tørvi at nýta sína egnu búskaparskipan heilt ella lutvíst. Eitt loyvi er treytað av, at skipanin lýkur tey:

1. kunningar-
2. trygdar-
3. eftirlits-
4. og tíðarkrøv

sum til eina og hvørja tíð eru galdandi fyri búskaparskipan landsins, og harafturat skal ein skrivlig rakstraravtala verða gjørd millum Føroya Gjaldstovu og stovnin, sum útgreinar neyvari treytirnar fyri datasamskifti o.ø.

Í fleiri førum verður ásetingin ikki hildin, hóast talan er um stórar og umfatandi skipanir, t.d. nýggja edv-skipanin á Almannastovuni og nýggja innkrevjingarskipanin.

3.3.8.  Ognaryvirlit

Sambært § 20 í roknskaparkunngerðini skal á stovninum vera eitt yvirlit yvir ognir og útbúnað. Bert fáir av landsins stovnum hava dagførd yvirlit. Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at tað hevði verið ein fyrimunur, um ein vegleiðing varð gjørd um, hvat skal verða skrásett, og á hvønn hátt tað skal verða gjørt. Í rundskrivinum frá Fíggjarmálastýrinum frá 6. februar 2001 um roknskaparreglugerðir, eru nakrar ásetingar.

3.3.9.  Tryggingarviðurskifti

Í 1992 heittu vit á landsstýrið um at kunna um, hvørjar tryggingarreglur vóru ásettar fyri stovnar landsins, tað verið seg viðvíkjandi føstum ognum, innbúgvi, maskinum, akførum, starvsfólki o.ø. Vit vístu á, at tryggingarviðurskiftini hjá almennum stovnum eru ógreið, og at tað er sera ymiskt, hvat verður tryggjað, hvat tryggjað verður ímóti, tryggingarupphæddir o.t., og at landið kundi óivað spart pening á hesum øki.

Ongar reglur vóru ásettar, og fyri at kunna seg um støðuna sendi landsstýrið út spurnarbløð, við svarfreist 1. desember 1992, til allar almennar stovnar um tryggingarviðurskiftini. Vit hava fleiri ferðir spurt landsstýrið, hvat hent er í málinum. Vísandi til vantandi reglur, mæla vit tí vanliga stovnum til, at tryggingarviðurskiftini regluliga verða gjøgnumgingin saman við serkønum.

Í juli 1999 boðaði landsstýrismaðurin við fíggjarmálum frá, at hann er samdur í, at tryggingarviðurskiftini hjá almennum stovnum eru ógreið og møguliga ov kostnaðarmikil, og at ítøkiligar ætlanir eru um at loysa henda trupulleika.

Landsstýrismaðurin hevur í mars 2001 boðað frá, at málið hevur ligið stilt, tí aðrar uppgávur hava trokað á, men at málið verður tikið upp aftur á heysti 2001.

3.3.10.  Skipanin við ferðakarmi til uttanlandsferðir

Viðvíkjandi ásetan av ferðakarmi kann "søguliga" vísast á, at Fíggjarnevndin í álitinum til fíggjarlógaruppskotið fyri 1997 m.a. vísti á, at á Ólavsøku 1996 fingu løgmaður og landsstýrismenn fulla ábyrgd av sínum málsøkjum, og greinarnar á fíggjarlógaruppskotinum vórðu settar upp eftir, hvørji málsøki løgmaður og landsstýrismenninir umsótu. Landsstýrisumsitingin varð nú býtt upp í sjey deildir, og rakstrarútreiðslurnar til fyrisiting, sum á undanfarnum fíggjarlógum allar vóru undir meginfyrisitingini, vórðu nú fluttar út á hvørja deild sær.

Hesar broytingar høvdu m.a. við sær, at útreiðslur til ferðapening, sum høvdu verið á eini felagskontu undir meginfyrisitingini, nú vórðu býttar út á rakstrarstøðini á standardkontu 14. Fíggjarnevndin roknaði við, at landsstýrismaðurin, sum hevði ábyrgd á farloyvisskipanini, sá til, at ferðapeningurin varð innanfyri givna játtan. Fíggjarnevndin mælti til, at ferðaútreiðslurnar skuldu verða útgreinaðar á virksemisyvirlitinum fyri stovnarnar.

Sambært rundskrivi frá Fíggjarmálastýrinum skulu øll aðalstýri seinast í januar áseta karm fyri ferðing. Er eingin tílíkur karmur ásettur fyri aðalstýri ella stovn, er ikki loyvt at fara tænastuferð.

Í apríl 1999 sendi Gjaldstovan oyðubløð út til øll aðalstýri at fylla út, og senda aftur. Gjaldstovan skrásetti síðani ein ferðakarm fyri hvønn stovn. Í 1999 høvdu fleiri stovnar ongan ferðakarm, t.d. varð eingin ferðakarmur ásettur undir fiskivinnumálum og undir almanna- og heilsumálum. Sambært einum yvirliti úr roknskaparskipanini vórðu ferðakarmar ásettir svarandi til 6,8 mió.kr., sammett við ferðaútreiðslur 17,1 mió.kr.

Landsstýrismaðurin hevur í mars 2001 boðað frá, at hann fer at taka skipanina við ferðakarmi upp til politiska viðgerð í landsstýrinum.

3.4.  Fíggjarstøða 1999

Sambært § 1, stk. 2, í Ll. nr. 33/1994 "um landsins almenna roknskaparhald v.m." skal landsroknskapurin fevna um allar inntøkur og allar útreiðslur landsins fyri farna fíggjarár, aktiv og passiv landsins og av broytingum í árinum.

Ikki alt landsvirksemi er tikið við á fíggjarstøðuni. Fleiri stovnar og grunnar, sum landið eigur, eru ikki við í landsroknskapinum, hvørki sum landsfyritøkur, internir- ella eksternir grunnar. Talan er um m.a. Landsbankan, Menningargrunnin, Føroya Ídnaðargrunn, Húsalánsgrunnin, Íbúðagrunnin, Bjálvingarstuðulslánsgrunnin, Sjálvsognarstovnin Sambýlir, Kirkjugrunnin, Jarðargrunnin og Grunnin til Vakstrar- og Grønmetisframleiðslu.

Landsstýrismaðurin við fíggjarmálum hevur boðað frá, at Fíggjarmálastýrið er farið undir at gera neyðugar løgfrøðiligar og búskaparligar útgreiningar um, hvørjir stovnar skulu verða tiknir við í landsroknskapin, og at arbeiðið væntandi verður liðugt áðrenn summarfrítíðina í 2001.

3.4.1.   Fíggjarligur útbúnaður (GL 2000/3 01 1-1)

3 grunnar koma undir henda roknskaparpost; Fíggingargrunnurin frá 1992, Byggi- og rakstrargrunnur Postverksins og Apoteksgrunnurin. Kapitalognin svarar til "eginognina" hjá hesum grunnum. Bókaða virðið á Fíggingargrunninum frá 1992 er 1.094.958 t.kr. og samsvarar við ársroknskapin hjá grunninum. Bókaða virðið á Byggi- og rakstrargrunni Postverksins kr. 28.630.350 er uml. 2 mió.kr. hægri enn ársroknskapurin vísir, og svarar upphæddin til avskrivingarnar í 1999.

Vit hava áður víst á, at tað er torført at staðfesta, um kapitalognin hjá øllum landsfyritøkum er við í hesum roknskaparpostinum. Ongin allýsing finst av hugtakinum "landsfyritøka", og at júst hesir 3 grunnar eru við í 1999, er helst av tilvild. Apoteksgrunnurin og Byggi- og rakstrargrunnur Postverksins eru eisini skrásettir sum "internir grunnar", og Fíggingargrunnurin frá 1992 er mest líkur einum vinnurekandi grunni.

Til 1999 var eginognin hjá Útvarpi Føroya og Sjónvarpi Føroya við í hesum roknskaparposti, men nú eru aktiv og passiv hjá hesum stovnum skrásett millum aðrar landsstovnar. Telefonverkið var eisini við í hesum roknskaparposti. Telefonverkið varð umskipað til partafelag í 1998, og er nú skrásett undir roknskaparpostinum "virðisbrøv".

Hækkingin frá 1997 til 1998 stavar í høvuðsheitum frá partabrøvunum í P/F Føroya Tele uml. 78 mió.kr. og P/F Vágatunlinum 20,3 mió.kr.

Hækkingin frá 1998 til 1999 stavar frá partabrøvum í P/F Vágatunlinum 20 mió.kr. og P/F Føroya Dátusavn 200 t.kr. Smærri lækkingar stava frá sølu av keypsskála-skrásettum virðisbrøvum og avskriving av partabrøvum.

Landið eigur allan partapeningin í 4 feløgum: Atlantic Airways, Føroya Tele, Vágatunlinum og Fiskaaling. Partapeningurin er í landsroknskapinum skrásettur til keypsvirðið, og gevur sostatt onga ábending um aktuella virðið á hesum feløgum.

Gjaldstovan hevur ásett reglur fyri, hvussu partabrøv skulu verða goymd. Tey skulu verða handað Gjaldstovuni, tá tey eru keypt. Sama er galdandi fyri onnur virðisbrøv. Reglurnar viðgera tó ikki upp- og niðurskrivingar av partapeningi.

Sambært landsroknskapinum átti landsstýrið ultimo 1999 175 t.kr. í partabrøvum í P/F Fiskaaling. Sambært roknskapinum hjá P/F Fiskaaling er partapeningurin 500 t.kr. Vit hava fleiri ferðir heitt á Vinnumálastýrið um at greina hesi viðurskifti.

Talan er um lán til Framtaksgrunnin, til sjálvsognarstovnar og studningslán sambært lóg nr. 34/1993, nr. 48/1964, nr. 42/1976 og lóg nr. 26/1997.

Økingin frá 1997 til 1998 stavar frá umlegging av lánum hjá fjarfiskiflotanum sambært Ll. nr. 26/1997. Talan er um eitt umlagt lán til P/R Ocean Castle 41,4 mió.kr., sum er niðurskrivað/eftirgivið í árinum við 17,2 mió.kr.

Lækkingin frá 1998 til 1999 stavar frá, at studningslán til fjarfiskiflotan eru niðurskrivað/eftirgivin uml. 10 mió.kr.

Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at sambært landsroknskapinum fyri 1998 var lánið til Framtaksgrunnin 99 mió.kr., 6 mió.kr. hægri enn roknskapurin hjá grunninum vísti. Í juni 1998 strikaði landsstýrið 6 mió.kr. av skuldini. Tað varð ikki bókað í 1998, men er bókað í 1999.

Talan er m.a. um veðhaldsútlegg, lán til lesandi, likviditetslán, sum verða umsitin av Realinum, lán til Húsalánsgrunnin, ymisk lán innan vinnumál, serlán, kurslán og stuðulslán.

Virðið á veðhaldsútleggum, serlánum, kurslánum og stuðulslánum er sambært roknskapinum sett til kr. 0, tí avsett er ímóti tapi. Í sambandi við at hesi lánini í 1999 eru løgd inn í eina nýggja lánsskipan, hevur Gjaldstovan gjøgnumgingið tey av nýggjum, og hevur avskrivað uml. 400 mió.kr. Talan er um lán, har áður er avsett ímóti tapi, men har nú endaliga er staðfest, at ikki er møguligt at heinta peningin inn, m.a. vísandi til, at feløg eru strikað.

Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at bókaðu lestrarlánini í landsroknskapinum ikki samsvaraðu við lánsskipanina á Stuðulsstovninum, sum vísir, hvussu nógv hvør einstakur skyldar. Í sambandi við grannskoðan av hesum lánum, hava vit staðfest, at sannlíkt er, at lánsupphæddirnar í lánsskipanini uml. 60 mió.kr. eru rættar. Við árslok 2000 verða lánini stemmað av við landsroknskapin, sum væntandi kemur at vísa røttu upphæddina í framtíðini.

3.4.2.  Áogn (GL 2000/ 3 01 3-5)

Talan er um vørugoymsluna hjá Rúsdrekkasølu Landsins og Strandfaraskipum Landsins.

Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at munur framvegis er ímillum høvuðsbókhaldið og gamla skattabókhaldið, sum stavar frá einaferð í 80-árunum, og at arbeitt verður við at "rudda upp" á hesum øki.

Á s. 302 í landsroknskapinum er víst á, at arbeiðið er liðugt, og at virðisleys krøv 5,1 mió.kr. eru avskrivað yvir raksturin, og ein munur 12 mió.kr. er javnaður út yvir byrjanarfíggjarstøðuna. Somuleiðis er ein gamal munur uml. 2 mió.kr. viðvíkjandi partafelagsskatti bókaður burtur.

Í frágreiðing okkara í mars 2000 vístu vit aftur á, at samsvar er ikki millum skattaeftirstøður sambært skattaskipanini/juraskránni og bókaðu eftirstøðurnar í landsroknskapinum, og at talan var um ein mun, sum ikki var støðugur, og sum lá um 1 mió.kr. Hóast eitt stórt arbeiði varð gjørt, helt Gjaldstovan, at hon ikki einsamøll kundi koma longur, men hildið varð, at við einum skipaðum samstarvi við Toll- og Skattstovu Føroya bar til at koma á mál.

Vit vístu eisini á, at samsvar var ikki millum skattaeftirstøðurnar sambært persónsskattaskránni og bókaðu eftirstøðunum í landsroknskapinum. Talan var framvegis um ikki støðugar munir, og Gjaldstovan hevði víst á, at teir listar, ið higartil vóru nýttir at stemma bókaðu eftirstøðurnar av við, vóru ikki eitt nóg neyvt og haldgott grundarlag. Tí lá arbeiðið at stemma av stilt. Víst varð eisini á, at Toll- og Skattstova Føroya hevði sett fólk burturav at stemma persóns-partsskattaskráirnar av sínámillum. Tá hetta arbeiðið varð liðugt, varð mett, at við einum væl skipaðum samstarvi millum Gjaldstovuna og Toll- og Skattstovu Føroya bar til at koma á mál. Vit vístu á, at tað kravdi, at Fíggjarmálastýrið raðfestir hesa uppgávu hægri.

Samsvar er framvegis ikki millum rørslurnar í skattabókhaldinum og rørslurnar í FSL. Ein trupulleiki hevur verið, at partarnir í skattaskráunum ikki stemmaðu sínámillum. Toll- og Skattstova Føroya heldur seg hava funnið fram til tað, sum skapar hesar munir, og at tað er møguligt at halda skil á hesum við manuellum rættingum, men tað krevur dagligt eftirlit við skipanini. Framvegis krevst, at eitt arbeiði verður gjørt fyri at lýsa sambandið millum skattabókhaldið og FSL, fyri at fáa samsvar millum skipanirnar.

Í uppskoti til samtyktar frá 16. mars 2000 um at góðkenna landsroknskapin (løgtingsmál nr. 53/1999) átalaðu løgtingsgrannskoðararnir, at ikki var komið á mál við arbeiðinum at stemma av á einum so týðandi øki, og heitt varð enn einaferð á landsstýrismannin um at raðfesta hesa uppgávu høgt, og at áseta eitt greitt ábyrgdarbýti.

Í november 2000 spurdu vit landsstýrismannin, hvørji tiltøk hann hevði sett í verk fyri at fáa viðurskiftini í rættlag. Landsstýrismaðurin hevur í mars 2001 boðað frá, at arbeitt verður við málinum, og at hann hevur biðið Toll- og Skattstovu Føroya seta neyðuga arbeiðsorku at loysa uppgávuna.

Talan er serliga um skuldarar hjá Landsverkfrøðinginum, Strandferðsluni, sjúkrahúsum og stovnum, sum veita tænastur, goldið skal vera fyri, ella skuldarar, sum skulu hava endurgjald fyri hildnar útreiðslur. "Aðrir skuldarar" er m.a. renta av inniogn í Landsbankanum, avlop frá danska tjóðbankanum, endalig uppgerð av ríkisstuðli umframt aðrar inntøkur og endurgjøld, sum vanliga verða tíðaravmarkað, fyri at ogn og skuld skulu geva eina so rættað mynd sum gjørligt.

Í 1999 eru skuldarar hjá Forskotsgrunni Fiskiflotans, Sjónvarpi Føroya og Útvarpi Føroya eisini við í hesum roknskaparposti.

Í 1999 er einki avsett móti tapi. Í sambandi við, at farið var yvir til FSL-skipanina 1. januar 1997, varð mannagongdin broytt, soleiðis at meginparturin av smásølu nú er kontant, og mest sum øll krøv verða nú fakturerað um debitorskipanina á Gjaldstovuni. Broytingarnar hava ført við sær, at tapini eru vorðin minni.

Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at trupulleikar, sum stavaðu frá 1997, hava verið at stemma av, serliga debitorar, og at eitt fólk burturav varð sett at greiða teir munir, ið eftir vóru. Hesir munir eru nú rættaðir. Sum heild má sigast, at arbeiðið í dag er miðvíst og væl skipað, og at leiðslan raðfestir tað høgt.

3.4.3.  Tøkur peningur (GL 2000/ 3 01 9-1)

Skrásettu upphæddirnar í landsroknskapinum samsvara við upplýsingar frá Landsbankanum. Sambært § 6 í Ll. nr. 57/1978 v.s.b. er Landsbanki Føroya bankasamband landskassans. Landsstovnar kunnu eisini nýta bankan sum bankasamband. Sambært § 1 í Ll. nr. 48/1992 "um innlán/lán úr Landsbankanum" verður álagt landsstýrinum, landsskassans vegna, at hava innlán í Landsbankanum, sum í minsta lagi svara til 15% av bruttotjóðarúrtøkuni árið fyri.

Vit hava fleiri ferðir víst á, at hugtøkini "landskassin" og "landsstovnar" ikki eru nóg greitt lýst, hvørki í lógunum ella í viðmerkingunum, og at nógvur peningur hjá teim størru "landsstovnunum/landsgrunnunum" standa ikki í Landsbankanum.

Tað, sum stendur inni á peningastovnskontum, hava vit stemmað av við ekstern kontuavrit. Helmingin umsitur Gjaldstovan sjálv. Fleiri landsstovnar hava egnar banka- og girokontur. Síðani roknskaparkunngerðin kom í gildi, er talið á banka- og girokontum, sum liggja uttanfyri bókhaldið, nógv minkað. Nakrir smáir stovnar stemma ikki sínar kassa- og peningastovnskontur regluliga av við landsbókhaldið, og fleiri kassa- og peningastovnskontur eru skrásettar við negativari saldu í landsroknskapinum. Roknskaparposturin vísir ikki, hvussu nógv "landið" tilsamans hevur standandi á banka- og girokontum. Fleiri landsstovnar/-grunnar, ofta við leysum tilknýti til fíggjarlóg og/ella landsbókhaldið, hava fleiri hundrað milliónir krónur standandi á banka- og girokontum, sum ikki eru við í landsroknskapinum.

3.4.4.  Skuld (GL 2000/ 3 02 1-2)

Størstu upphæddirnar í 1999 eru brævalán tilsamans nom. 300 mió.kr. og lán úr Íleggingargrunninum 99 mió.kr. Harafturat er talan um íløgugrunnar og bundna uppsparing.

Landsbanki Føroyar umsitur lánsskuld landskassans og ger á hvørjum ári upp tíðaravmarkaðu rentuna. Broytingin frá 1998 til 1999 stavar frá, at í 1999 vórðu brævalán frá 1997 570 mió.kr. goldin aftur, og nýggj brævalán 300 mió.kr. vórðu seld. Landsgrannskoðanin vil mæla til at viðgera spurningin, um tað er skilagott í verandi støðu at skriva út brævalán.

Vit hava stemmað bókhaldið av við lánsavtalur og onnur uttanhýsis skjøl. Feilirnir, sum vit umrøddu í seinastu frágreiðing, eru allir rættaðir í landsroknskapinum í 1999.

Talan er um 2 lán, sum stava frá avtaluni ímillum donsku stjórnina og landsstýrið 10. juni 1998. Annað lánið er 4.010 mió.kr. Hitt lánið er 500 mió.kr., og er sambært avtaluni rentu- og avdráttarfrítt við hesum treytum: "Afviklingen af lånet aftales i takt med eventuelle indtægter fra fremtidig råstofudvinding. Dog afskrives gælden efter 20 år, såfremt der ikke på det tidspunkt er startet udvinding af råstoffer."

Harafturat er talan um eitt stuðulslán frá Hypotekbankanum til Spesialskúlan. Lánið kr. 1.865.561 er ikki niðurskrivað ella goldið aftur seinastu nógvu árini. Sambært landsroknskapinum er eingin renta tilskrivað. Gjaldstovan hevur sett seg í samband við Hypotekbankan og spurt, hvat lán talan er um, og hvørjar treytir eru galdandi, men okkum kunnugt er einki svar komið.

"Partur av langfreistaðu skuldini, sum fellur til gjaldingar í komandi ári", er brævalánið 300 mió.kr. og árligi avdrátturin av láninum til donsku ríkisstjórnina.

Øll lánini í landsroknskapinum samsvara annars við lánsavtalur og onnur uttanhýsis skjøl.

Talan er í høvuðsheitum um vanligar kreditorar, millumrokningar við kommunur, tíðaravmarkingar og skuld, sum er greidd til útgjaldingar frá ymiskum skipanum. Skrásettu upphæddirnar í landsroknskapinum samsvara við sundurgreiningar, sum liggja aftanfyri.

"Ymsar broytingar" fevna um broytingar á fíggjarstøðuni, sum ikki verða førdar yvir raksturin. Talan er m.a. um tøkniligar munir, sum standast av broytingum í roknskaparmeginreglum, rættingar av skeivum bókingum, sum viðvíkja undanfarnum árum, avtøka av grunnum, úrslit hjá internum grunnum, broytingar í avsetingum, mótbókingar til útlánsroknskap og mótbókingar til kapitalinnskot. Vit hava gjøgnumgingið grundarlagið undir bókingunum.

Útjavningarkontan líkist ikki "Kontu fyri eginpening" í einum privatum virki. Aktivini í landsroknskapinum verða t.d. virðismett øðrvísi, og materiell støðisogn, t.d. bygningar, skip, vegir o.t., verða ikki virðismett í roknskapinum. Javnvágarkontan hevur tí so at siga bert eitt tøkniligt endamál.

3.4.5.  Innkrevjing av vinnulánum (GL 1996/ 2 03 1-3)

Vit hava áður víst á, at skrásetingin av vinnulánum hevur verið ófullfíggjað, og talan hevur verið um eina tilvildarliga og sera misjavna viðgerð av borgarum. Í 1997 var ábyrgdin av innkrevjingini flutt frá Fíggjar- og Búskapardeildini til Gjaldstovuna, og nú er hon flutt til Toll- og Skattstovu Føroya. Í juli 1999 boðaði landsstýrismaðurin frá, at Toll- og Skattstova Føroya var í ferð við gjølla at gjøgnumganga vinnulánini við tí fyri eyga at krevja inn tað, sum ber til. Steðgur kom í, tá starvsfólk, sum sat við málinum, fór úr starvi. Í løtuni er eingin skipað mótrokning. Toll- og Skattstova Føroya ansar eftir, at lánini ikki fyrnast, men tað verður tó ikki gjørt á ein skipaðan hátt. Vandi er fyri, at mál detta burtur ímillum. Eitt fólk við royndum á økinum er nú sett at gjøgnumganga vinnulánini av nýggjum. Ætlanin er eisini, at vinnulánini, sum frálíður, skulu leggjast inn í nýggju innkrevjingarskipanina.

3.5.  Umsiting av skatti, avgjøldum o.a.

3.5.1.   Roknskapar- og trygdarreglur (GL 1996/2 04 0-2)

Í 1993 ásetti Stýrið fyri Toll- og Skattstovu Føroya nakrar yvirordnaðar trygdarreglur, herímillum krøv til, hvussu økis- og deildarstjórar skulu leggja umsitingina á m.a. roknskaparøkinum til rættis. Ein kanning vísti, at fleiri av ásetingunum vórðu ikki fylgdar, m.a. tí reglurnar vóru ikki nóg greiðar, og á fleiri økjum var tørvur á at endurskoða reglurnar.

Eftirsíðan hava Stýrið og økisstjórarnir lagt nógv arbeiði í at endurskoða og bøta um trygdarreglurnar. Økisstjórarnir gjørdu uppskot til nýggja reglugerð við ábyrgdar- og heimildarreglum viðvíkjandi edv-trygd og uppskot til roknskaparligu mannagongdina. Hesi uppskot vórðu í juni/juli 1997 send Stýrinum. 1. november 1998 góðkendi Stýrið trygdarreglugerðirnar fyri Norðoya-, Eysturoyar-, Vága- og Suðuroyar Øki.

Ásetingarnar í reglugerðunum eru sum heild tær somu, men hvørt øki hevur tillagað tær ymiskt. Trygdarreglugerðirnar eru uml. 50 blaðsíður, og fevna um flest øll viðurskifti, økini umsita.

Vit hava vitjað økini og tosað við økisleiðararnar fyri at kanna, hvussu trygdarreglurnar rigga. Økini hava lagt seg eftir at fylgja reglugerðini.

Samanumtikið er okkara niðurstøða, at:

• reglurnar kundu verið betur skipaðar,
• almennar og serligar reglur standa hvørt um annað,
• økini fata ikki í øllum førum trygdarreglugerðina eins,
• nøkur hugtøk eru ógreið. Somu orð verða nýtt um ymisk hugtøk, og sama hugtak verður lýst við ymiskum orðum,
• eftirlitslistarnir, sum skulu skrivast út, verða ikki allir skrivaðir út. Tað er ikki greitt í øllum førum, hvørjir teir eru,
• atgongd til og ábyrgd av edv er ikki nóg væl skipað,
• fleiri arbeiðsøki eru ikki nóg væl lýst.

Stjórnin var sum heild samd við okkum, og setti tí í januar 2000 eitt fólk burturav at arbeiða við at bøta um trygdarreglugerðina. Ætlanin var at endurskoða reglugerðirnar innan árslok 2000. Vit mæltu til eisini at gera roknskapar- og trygdarreglurnar fyri Streymoyar Øki, Sandoyar Øki og fyri Stýrið.

Í uppskoti til samtyktar 16. mars 2000 um at góðkenna landsroknskapin (løgtingsmál nr. 53/1999) umrøddu løgtingsgrannskoðararnir arbeiðið við roknskapar- og trygdarreglunum og heittu á landsstýrismannin um at raðfesta arbeiðið høgt.

Í mai 2000 setti Stýrið ein arbeiðsbólk at endurskoða roknskapar- og trygdarreglurnar. Arbeiðsbólkurin hevði henda fyribils arbeiðssetning:

1. at gera uppskot til, hvussu ein bókhaldsfunktión innan Toll- og Skattstovu Føroya eigur at vera skipað,
2. at gera uppskot til, hvussu funktiónin skal mannast, og skráseta allar bókingaruppgávur hjá Toll- og Skattstovu Føroya,
3. at gera uppskot til reglugerðir fyri mannagongdum,
4. at hava í huga, at Toll- og Skattstova Føroya skal taka yvir skattabókhaldið,
5. at skipa bókingararbeiðið – her og nú – innan Toll- og Skattstovu Føroya, serliga við atliti at tí neyðstøðu, vit eru í viðvíkjandi innheintan.

Bólkurin kann broyta arbeiðssetningin, heldur hann tað vera neyðugt. Á fyrsta fundi varð álagt bólkinum at raðfesta punkt 5 í arbeiðssetninginum ovast. Tað hevur bundið nógva arbeiðsmegi, og arbeiðsbólkurin hevur tí ikki arbeitt miðvíst við punktunum 1-4. Fyri summarfrítíðina varð arbeiðið í arbeiðsbólkinum í aðrar mátar nógv merkt av, at flestu limir í bólkinum høvdu úr at gera í sínum dagliga arbeiði.

Eftir summarfrítíðina vórðu fleiri limir í arbeiðsbólkinum loystir frá sínum vanliga arbeiði, og hava arbeitt víðari við at lýsa og loysa nógvu trupulleikarnar, sum stóðust av, at Toll- og Skattstova Føroya tók yvir innheintingina. Arbeiðsbólkurin hevur havt nakrar felags fundir eftir summarfrítíðina, men ongar formligar fundarfrágreiðingar eru skrivaðar. Formaðurin í bólkinum hevur arbeitt víðari við tí yvirordnaðu reglugerðini o.ø. Hann hevur tó havt nógv um at vera av øðrum arbeiði, og 1. januar 2001 fór hann í annað starv í Stýrinum. Annað fólk er sett í hansara stað.

Niðurstøða

Stjórnin á Toll- og Skattstovu Føroya hevði ætlanir um, at arbeiðið við at endurskoða og bøta um trygdarreglugerðirnar fyri Norðoya-, Eysturoyar-, Vága- og Suðuroyar øki skuldi vera liðugt innan árslok 2000. Við árslok 2000 eru ongar ábøtur gjørdar, og roknskapar- og trygdarreglugerðir fyri Streymoyar øki, Sandoyar øki og Stýrið eru heldur ikki gjørdar.

Toll- og Skattstova Føroya er størsti umsitingarligi stovnur í landinum. Stovnurin krevur inn skatt og avgjøld, umframt aðrar eftirstøður, og stovnurin hevur soleiðis samskifti við allar borgarar í landinum. Verandi roknskapar- og eftirlitsskipanir eru ikki nóg tryggar, og hjá einum so stórum og fjølbroyttum stovni er vandin fyri mistøkum og skeivleikum stórur. Serliga átrokandi er at gera reglur fyri atgongdum til teldurnar.

Stjórnin er greið yvir hesar trupulleikar og vísir á, at arbeiðið við roknskapar- og trygdarreglum fyri Streymoyar Øki er raðfest fram um arbeiðið við at endurskoða og bøta um verandi reglur. Streymoyar Øki er nógv tað størsta økið. Tí hevur Stýrið valt fyrst at arbeiða við at fáa roknskaparviðurskiftini í hesum øki í eina tryggari legu.

Stjórnin hevur ført fram, at arbeiðið við roknskapar- og trygdarreglunum er meira rúgvismikið, enn hildið varð. Eisini hava nógvu ivamálini og roknskapartrupulleikarnir við nýggju innkrevjingarskipanini, sum varð tikin í nýtslu fyrst í 2000, verið nógv størri og meira tíðarkrevjandi at loysa, enn roknað varð við. Stjórnin hevur eisini víst á, at tað er nærum ógjørligt at fáa hendur á væl skikkaðum roknskaparfólki, ið megna at loysa hesar uppgávur.

Vísandi til trupulleikarnar á einum so týðandi øki hevur Landsgrannskoðanin mælt landsstýrismanninum til støðugt at kunna seg um gongdina fyri at tryggja sær, at arbeiðið verður raðfest høgt, og at ein tíðarætlan verður løgd fyri arbeiðið.

3.5.2.   Stovnsrakstur (GL 2000/2 04 1-2)

Vit hava grannskoðað roknskaparviðurskiftini viðvíkjandi rakstrarútreiðslunum hjá Toll- og Skattstovu Føroya og hava í tí sambandinum vitjað Stýrið, Streymoyar-, Norðoya-, Eysturoyar-, Vága-, Sandoyar- og Suðuroyar Øki. Vit hava kunnað okkum um mannagongdirnar á roknskaparøkinum og m.a. kannað, um ásetingarnar í roknskaparkunngerðini verða hildnar. Vit hava eisini valt út og kannað nøkur lønarmál og útreiðsluskjøl.

Roknskaparviðurskifti

Kannað varð, um roknskaparhaldið var dagført, og um mánaðarroknskapir, skjøl o.a. vórðu sett uppá pláss. Við støði í mánaðarroknskapinum fyri august 2000 vórðu nøkur útreiðsluskjøl tilvildarliga vald út. Kannað varð, um skjølini vóru ávíst/góðkend, rætt konterað, rætt skrásett o.s.fr. Eisini varð kannað, um bókingar um árskiftið vóru farnar á rætt fíggjarár. Einki var at finnast at.

Sum ásett í § 5 í roknskaparlógini skulu landsstovnar hava eina reglugerð fyri roknskaparhaldinum á stovninum. Sambært § 4, stk. 2, í roknskaparkunngerðini, áliggur tað stovnsleiðaranum at gera og dagføra reglugerðina, og ansa eftir, at hon, við ábyrgdar- og heimildarbýti, verður hildin. Ein tílík roknskaparreglugerð er ikki gjørd.

Í desember 1999 fingu Stýrið og Streymoyar Øki loyvi at bóka sjálvi í fíggjarstýringarskipan landsins. Í hesum sambandi varð álagt Stýrinum saman við Streymoyar Øki at gera eina roknskaparreglugerð eftir leisti frá Føroya Gjaldstovu. Hon er ikki liðug, men arbeitt verður við at fáa viðurskiftini í rættlag.

Hinar økisskrivstovurnar senda skjølini til Føroya Gjaldstovu at bóka.

Deildarstjórin á umsitingardeildini og økisstjórarnir kanna, um bókingarnar samsvara við aftanfyriliggjandi skjøl, og vátta mótvegis Stýrinum við átekning á mánaðarliga "rakstrarroknskapin". Teir váttaðu ikki fíggjarstøðuna. Kunnað er um, at síðani oktober 2000 er eisini fíggjarstøðan váttað.

Lønar- og starvsfólkaviðurskifti

Við støði í lønarútgjaldingini í juli 2000 vórðu 17 tilvildarliga vald starvsfólkamál úr Stýrinum og øllum økjunum vald út til neyvari eftirlit. Kannað varð, um lønin var sambært lønartalvum, og um setanarskriv, próvskjøl og onnur skjalprógv vóru í málunum.

Ógreitt er, hvat skal verða í einum "lønar-/starvsfólkamáli", og um málið skal liggja í Stýrinum ella á økisskrivstovunum. Vit hava mælt Stýrinum til at taka støðu til hesar spurningar. Stjórnin hevur tikið spurningarnar til viðgerðar.

Í Stýrinum og í øllum økjunum, uttan í Sandoyar Øki, verður skrásett í klokkuskipan, nær starvsfólk eru til arbeiðis. Tíðarnýtslan verður skrásett á uppgávur, soleiðis at hagtøl eru fyri virkseminum.

Atgongd til telduskipanina á Elektron

Í fleiri førum hava starvsfólk atgongd til økir í telduskipanini, har tey ikki skulu hava atgongd. Tí hava vit mælt til:

1. Stýrið ger vegleiðing fyri, hvørjar edv-heimildir ikki eru sambærligar sæð frá einum trygdarsjónarmiði,
2. deildarstjórarnir/økisstjórarnir altíð hava yvirlit yvir, hvat hvør hevur heimild til,
3. Stýrið (Menningardeildin) sendir deildunum/økjunum yvirlit yvir, hvat hvørt starvsfólk hevur heimild til í telduskipanini minst einaferð um árið, og annars tá deildarstjórarnir/økisstjórarnir biðja um tað,
4. deildarstjórarnir/økisstjórarnir kanna yvirlitið og vátta, at heimildirnar lúka ásett trygdarkrøv.

Stjórnin hevur tikið undir við tilmælinum, og hevur heitt á Menningardeildina um at seta í verk eina slíka mannagongd.

3.5.3.Kassaeftirlit (GL 2000/2 04 0-7)

Eins og árini frammanundan hava vit í 2000 verið á ófráboðaðum kassaeftirliti á øllum økjunum á Toll- og Skattstovu Føroya. Eisini varð kannað, um samsvar var ímillum peningastovnskontur í bókhaldinum og kontuavrit frá peningastovnunum eftirlitsdagin. Samanumtikið var einki at finnast at. Peningastovnskonturnar skulu verða stemmaðar av minst eina ferð um mánaðin, men tað kemur fyri, at longri er í millum. Vit hava mælt Stýrinum til at umhugsa, um reglan at stemma av eina ferð um mánaðin er nøktandi og nóg neyv fyri kontur, sum hava so nógvar og so stórar rørslur. Henda mistøk, kann ov long tíð ganga, áðrenn tey verða rættað.

3.5.4. Edv-skráir (GL 2000/2 04 1-2)

Til fyrst í 1995 vórðu allar skráir hjá Toll- og Skattstovu Føroya góðkendar av Skrásetingareftirlitinum. Eftirsíðan hevur Toll- og Skattstova Føroya sent nýggjar skráir at góðkenna, og hevur mælt Skrásetingareftirlitinum til at gera eina samlaða góðkenning av øllum dagførdum skráum, men hevur onki svar fingið, og eru sostatt skráir tiknar í nýtslu hesa tíðina uttan at vera formliga góðkendar. Eisini kunnar Fíggjarmálastýrið í oktober 2000 um, at innkrevjingarskipanin ikki er ment liðug, men so skjótt, hon er klár, verður hon send Skrásetingareftirlitinum at góðkenna.

3.5.5. Innflutningsgjøld (GL 1996/2 04 0-3)

Vit hava gjørt ávísar teldukanningar av tollskrásetingum, sum vit av royndum vita, viðhvørt eru skeivar. Framvegis er neyðugt at gera hesar kanningar.

3.5.6.  Tollkredittur (GL 1996/2 04 5-6)

Sambært § 13, stk. 2, í tolllógini hevur tollvaldið heimild at geva innflytarum undantaksloyvi frá høvuðsregluni um at gjalda toll kontant, áðrenn vøran verður flýggjað út. Neyvari reglur eru ásettar í kunngerð nr. 68/1999 fyri "undantaksloyvi at fáa toll- og avgjaldsskyldugar vørur útflýggjaðar móti veiting av peningatrygd (tollkreditt)".

Eins og árini frammanundan hava vit í 2000 kannað, um treytirnar í kunngerðini verða hildnar.

Sambært § 1 í kunngerðini skal vøruinnflytari veita trygd svarandi til avgjøldini av móttiknum vørum ein meðal mánað, tó í minsta lagi 100 t.kr. 2. september 2000 luku 18 innflytarar ikki treytirnar um trygd. Til samanberingar luku 14 innflytarar ikki treytirnar í mars 1999.

Toll- og Skattstova Føroya kannar hvønn mánað trygdina og krevur, at hon verður hækkað, er hon ov lítil. Nú innflutningurin veksur, veksur eisini talið á teimum, sum ikki hava nóg stóra trygd. Tað tekur tíð at hækka trygdina.

Í juli 2000 vísti Fíggjarmálastýrið m.a. á, at arbeitt verður við at automatisera tollavgreiðsluna og at broyta tollkredittreglurnar soleiðis, at tapsvandin verður minni, t.d. at hækka trygdina til 2 meðal mánaðir og hækkað minstu upphæddina til 200 t.kr.

Gongdin árini frammanundan hevur víst, at tá staðfest verður, at innflytarar ikki kunnu gjalda, skylda teir sum oftast innflutningsgjøld o.a. fyri í minsta lagi 3 mánaðir, og peningartrygdin svarar tí bert til ein triðing av skuldini. Tí er vandi fyri, at landskassin altíð vil missa pening, um stórir innflytarar koma í fíggjarligar trupulleikar. At hækka minstaupphæddina kann tykjast órímiligt ímóti teimum smáu vøruinnflytarum.

Landsstýrismaðurin hevur í mars 2001 boðað frá, at hann, frá 1. januar 2002, ætlar at stytta kredittíðina við einum mánað.

Sambært § 3, stk. 2, í kunngerðini skal móttakari í seinasta lagi 14 dagar eftir, at vøran er komin, lata Toll- og Skattstova Føroya øll skjøl, sum eru neyðug fyri at avgreiða avgjøldini rætt. Úrslitið av kanningi vísti, at tilsamans vóru 1652 ótollaðar sendingar eldri enn 14 dagar, av teimum vóru 640 sendingar eldri enn 1 mánað. Til samanberingar vóru í februar/mars í 1999 1060 ótollaðar sendingar eldri enn 14 dagar, av teimum vóru 432 eldri enn 1 mánað. Í oktober 1997 vóru 1254 ótollaðar sendingar eldri enn 14 dagar, og av teimum 558 eldri enn ein mánað. Sostatt er talan um ein ávísan vøkstur. Í § 4, stk. 1, í kunngerðini er ásett, at Toll- og Skattstova Føroya kann taka aftur undantaksloyvið, um vøruinnflytari brýtur reglurnar. Seinasta árið hevur eingin innflytari mist undantaksloyvið.

Streymoyar Øki, ið stendur fyri størsta partinum av innflutninginum, hevur greitt frá, at tað verður ikki hildið at vera nøkur loysn at taka aftur undantaksloyvið, tí trupulleikin verður bara fluttur. Streymoyar Øki heldur tað vera eina gongda leið, at áleggja gjald fyri ov seint innlatin skjøl.

Sum greitt frá frammanfyri er talið á ótollaðum sendingum eldri enn 14 dagar vaksandi, uttan at vøruinnflytarar missa undantaksloyvið. Eftir okkara tykki liggur her ein stórur tapsvandi, tí í veruleikanum er talan um ein vøkstur í ikki skrásettum eftirstøðum. Um innflytari hevur vaksandi innflutning, kann hann eisini seinka kravinum, um at trygdin skal hækka, við ikki at lata inn skjølini til ásetta tíð. Á henda hátt veksur tapsvandin hjá landskassanum uppaftur meira. Spurdur, hevur landsstýrismaðurin í mars 2001 boðað frá, at hann fer at heita á Toll- og Skattstovu Føroya um at "stramma mannagongdina upp" á hesum øki.

4.     FISKIVINNA

Sambært § 11, stk. 3, í Ll. nr. 25/1999 "um grannskoðan av landsroknskapinum v.m." letur landsstýrismaðurin í seinasta lagi 6 mánaðir eftir fíggjarárslok løgtingsgrannskoðarunum og Landsgrannskoðanini frágreiðing um frávik ímillum játtanar- og roknskapartøl. Niðanfyri verður víst á stovnar/høvuðskontur, har talan er um meirnýtslu, og/ella har farið er uppum ásetta lønarkarmin. Vit hava tikið við viðmerkingar og frágreiðingar frá landsstýrismanninum.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 7.921 t.kr. Minninýtslan er 248 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.424 t.kr. Meirnýtslan er 144 t.kr. Landsstýrismaðurin vísir á, at Fiskimálastýrið er flutt í nýggj høli Yviri við Strond, har umbyggingar og umvælingar eru gjørdar. Sambært landsstýrismanninum eru hesar útreiðslur undirmettar, men verður hugt at kontu 5.11.1.05. "Fiskimálastýrið" og kontu 5.11.1.15. "Viðlíkahald" undir einum, eru útreiðslurnar samanlagt innanfyri játtanina.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 7.581 t.kr. Meirnýtslan er 213 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 31 t.kr. Sambært landsstýrismanninum er eingin beinleiðis orsøk til meirnýtsluna. Fiskirannsóknarstovan hevur tó havt ávísar trupulleikar við at umsita inntøkufíggjað virksemi og verkætlanarvirksemi, og tað hevur ført við sær stórar millumrokningar síðst í árinum. Hesar millumrokningar hava virkað við til, at raksturin ikki rakar beint á játtanina.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 8.766 t.kr. Meirnýtslan er 170 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 515 t.kr. Sambært landsstýrismanninum hevur raksturin hjá Magnusi Heinason verið heldur óvanligur, mest av íløgum, sum eru gjørdar. Munandi meirinntøkur hava eisini verið í 1999, men tó er samanlagt ein meirnýtsla. Landsstýrismaðurin vísir á, at ein skiparakstur er torførur at skipa neyvt til eina játtan, tá inntøkugrundarlagið skiftir ár um ár.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 6 mió.kr. Meirnýtslan er 541 t.kr. Sambært landsstýrismanninum er ætlaða nýtslan undirmett.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 3 mió.kr. Meirnýtslan er 561 t.kr. Sambært landsstýrismanninum er ætlaða nýtslan undirmett. Landsstýrismaðurin vísir á, at í 2000 er lógin og kunngerðin broytt, m.a. er stuðulin fyri kg. settur niður, og freistin at lata inn umsóknina um stuðul er sett til í seinasta lagi 2 mðr. eftir, at farmurin er fluttur.

Á fíggjarlógini var játtanin til útlán 7,7 mió.kr., og játtanin at afturrinda lán var 6 mió.kr. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslurnar "Stuðul til vinnu" og "útlán v.m." 40,6 mió.kr., og inntøkurnar "Afturgjald av útlánum v.m." 69,6 mió.kr. Tey stóru frávikini standast av, at avskrivingar av vinnulánum verða tiknar við bæði sum stuðul til vinnu og sum afturgjald av lánum. Sambært landsstýrismanninum er sera torført at ætla um hesi viðurskifti.

Á fíggjarlógini var játtanin útlán 1 mió.kr., og játtanin til afturgjaldan av lánum 3 mió.kr. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslur "Stuðul til vinnu" 363,1 mió.kr., og inntøkur "Afturgjald av útlánum v.m." 380,2 mió.kr. Stóru frávikini standast av, at í landsroknskapinum verða vinnulánsavskrivingar tiknar við bæði sum stuðul og sum lánsafturgjald, við ymiskum forteknum. Sambært landsstýrismanninum hevur hann onga ávirkan á hesi viðurskifti.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 10 mió.kr. Meirnýtslan er 3,1 mió.kr. Sambært landsstýrismanninum hevur Fiskimálastýrið onga beinleiðis ávirkan á hesa nýtslu, og Fiskimálastýrið hevur roynt at víst Fíggjarmálastýrinum á, at kontan eigur at vera flutt til annað málsøki.

Høvuðskonturnar niðanfyri vísa roknskapir, har farið er uppum ásetta lønarkarmin.

4.2.    Almennar viðmerkingar

Vit hava á heysti 2000 grannskoðað roknskapar- og játtanarviðurskiftini hjá nøkrum stovnum/deildum undir Fiskimálastýrinum:

• Fiskimálastýrið
• Lønjavningarstovan
• Fiskiveiðieftirlitið, Vaktar- og Bjargingartænastan
• Sjóvinnufyrisitingin og Skráseting Føroya
• Fiskirannsóknarstovan
• Magnus Heinason

Niðanfyri er í stuttum tikið saman um úrslitið av grannskoðanini, og vit hava eisini tikið í aftur viðmerkingar frá seinastu frágreiðing okkara í mars 2000 og greitt frá, í hvønn mun viðurskifti, ið tá vórðu umrødd, eru komin í rættlag.

Fyrst verður greitt frá almennu viðmerkingum okkara, sum fevna um viðurskifti, sum eru felags fyri fleiri stovnar, og síðani verður greitt frá grannskoðanini av ávísum stovnum, har serlig viðurskifti verða umrødd.

Í 1999 vórðu roknskaparviðurskiftini broytt soleiðis, at stovnarnir ikki longur senda øll skjøl á Gjaldstovuna at bóka. Gjaldstovan bókar tó framvegis stuðulsjáttanir, lønar- og ferðaútreiðslur.

Í Fiskimálastýrinum er ein felags roknskapareind, sum bókar rakstrarútreiðslurnar fyri aðalskrivstovuna, Fiskivinnustovuna, Fiskiveiðieftirlitið, Sjóvinnufyrisitingina og Lønjavningarstovuna beinleiðis í fíggjarstýringarskipan landsins. Fiskirannsóknarstovan bókar egnar rakstrarútreiðslur og raksturin hjá Magnusi Heinason beinleiðis í fíggjarstýringarskipan landsins.

Vit hava kannað, um roknskaparhaldið var dagført, og um mánaðarroknskapir, skjøl, avrit av ávísingum o.a. vórðu sett uppá pláss og goymd forsvarliga. Harafturat varð kannað, um bókingar um ársskiftið vóru farnar á rætt fíggjarár. Einki var at finnast at.

Vantandi roknskaparreglugerðir

Á flestu stovnum er framvegis ongin reglugerð um roknskaparhaldið, sum ásett í § 5, stk. 1, í roknskaparlógini, sum kom í gildi 1. januar 1995. Stýrið og stovnar vísa í hesum sambandi á, at sambært § 5, stk. 2, í lógini skal reglugerðin verða gjørd samsvarandi reglum frá Fíggjarmálastýrinum. Hesar reglur vórðu ikki gjørdar fyrr enn í februar 2001, tá Fíggjarmálastýrið sendi út eitt rundskriv um vegleiðing um roknskaparreglugerðir.

Stovnarnir hava tó síðani 1999 arbeitt við pørtum av roknskaparreglugerðini eftir leisti frá Føroya Gjaldstovu, men reglugerðin er ikki fullfíggjað. Sambært rundskrivinum frá Fíggjarmálastýrinum 6. februar 2001, skal roknskaparreglugerðin á øllum stovnum verða góðkend í seinasta lagi 1. september 2001. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 kunnað um, at eftir ætlan verður arbeiðið liðugt í juni 2001.

Roknskapargóðkenning og onnur viðurskifti

Sambært roknskaparkunngerðini og sambært skrivi frá Fíggjarmálastýrinum/Gjaldstovuni skal stovnsleiðarin kanna, um bókingarnar eru rættar og vátta við átekning á mánaðarroknskapin. Stovnsleiðarin skal, vísandi til § 9 í roknskaparkunngerðini, góðkenna roknskapin mótvegis hægri myndugleika. Vit hava fleiri ferðir víst á, at tað verður ikki gjørt á stovnum undir Fiskimálastýrinum. Í mars 2000 kunnaði landsstýrismaðurin um, at frá 1. januar 2000 varð miðað ímóti, at hvør stovnsleiðari undir stýrinum skuldi góðkenna mánaðarroknskapirnar. Hóast hesa fráboðan, hava vit staðfest, at mánaðarroknskapirnir í 2000 eru ikki góðkendir. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 boðað frá, at nú er álagt stovnsleiðarunum at góðkenna mánaðarroknskapirnar.

Yvirlit yvir ognir

Sambært § 20 í roknskaparkunngerðini skulu stovnar hava yvirlit yvir ognir, sum eru keyptar um løgujáttanina, og harafturat yvirlit yvir innbúgv, maskinur, bøkur og annan meira virðismiklan útbúnað, sum er keyptur um rakstrarjáttanina. Vit hava áður gjørt vart við, at bert fáir av landsins stovnum hava eitt dagført yvirlit. Tað er eisini galdandi fyri stovnarnar undir Fiskimálastýrinum. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 kunnað um, at eitt fullfíggjað yvirlit finst yvir edv-tólbúnað í aðalstýrinum, og at arbeitt verður við gera fullfíggjað yvirlit yvir allar ognir í Fiskimálastýrinum. Deildarstjórunum er álagt at gera ognaryvirlit á sínum økjum. Arbeiðið verður væntandi liðugt á heysti 2001.

4.3.    Fiskimálastýrið (GL 2000/2 14 1-3)

Í sambandi við eftirlitið hava vit gjøgnumgingið ferðaforskotskontuna, sum ultimo september 2000 var uml. kr. 150.000. 22 ferðaforskot vóru eldri enn ein mánað. Sambært galdandi reglum skal ferðin gerast upp í seinasta lagi 3 vikur eftir heimkomu. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 kunnað um, at viðurskiftini verða fingin í rættlag.

4.4.    Lønjavningarstovan (GL 2000 / 2 14 4 – 5)

Lønjavningarstovan er fyrisitingarliga skipað í Fiskimálastýrinum og virkar undir ásetingum í Ll. nr. 73/1997 "um Lønjavningargrunn", sum broytt við Ll. nr. 83/1998. Sambært § 2, stk. 3, ásetir landsstýrismaðurin í kunngerð neyvari reglur fyri mannagongdum í sambandi við útgjøld frá Lønjavningarstovuni. Hóast tað í lógini er álagt landsstýrismanninum í kunngerð at áseta neyvari reglur, eru tær ikki settar. Landsstýrismaðurin boðaði í mars 2000 frá, at arbeitt verður við málinum. Vit hava spurt, hvat síðani er hent. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 greitt frá, at arbeiðið er drigið út, og at roynt verður skjótast gjørligt at fáa viðurskiftini í rættlag.

Stuðulsskipanir

Sambært § 2, stk. 1, í Ll. nr. 83/1998 um "Lønjavningargrunn", hevur stovnurin til endamáls at fyrisita skipanir viðvíkjandi minstuløn, dagstudningi, minstaforvinningi o.a. Í 1999 hevur Lønjavningarstovan umsitið niðanfyri standandi høvuðskontur:

Hvønn mánað fær Lønjavningarstovan ein mánaðarroknskap fyri hvørja høvuðskontu. Stovnsleiðarin skal kanna, um bókingarnar eru rættar, og vátta við átekning á roknskapin. Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at í 1997 og 1998 er henda mannagongd ikki fylgd, og vit mæltu til at fylgja henni í framtíðini, og eisini at góðkenna roknskapirnar mótvegis Fiskimálastýrinum, vísandi til § 9, stk. 2, í roknskaparkunngerðini. Hóast landsstýrismaðurin í mars 2000 boðaði frá, at mannagongdin skuldi vera í lagi frá 1. januar 2000, hava vit staðfest, at arbeiðið ikki verður gjørt. Spurdur, svarar landsstýrismaðurin í januar 2001, at tað hevur verið torført at seta eina slíka mannagongd í verk, eftir at stuðulsskipanirnar eru vorðnar partur av Fiskimálastýrinum, serliga tí tað ikki hevur verið vanlig mannagongd frammanundan. Uppgávan fer at verða raðfest hægri.

Vit mæltu eisini til, at útrokningarnar viðvíkjandi teimum ymisku stuðulsskipanunum, sum Lønjavningarstovan umsitur, á ein skipaðan hátt við stakroyndum verða eftirkannaðar. Landsstýrismaðurin boðaði í mars 2000 frá, at roynt verður at seta eitt innaneftirlit í verk sum skjótast. Undir vitjanini á Lønjavningarstovuni ultimo september 2000 fingu vit at vita, at einki er hent. Deildarstjórin greiddi frá, at stovnurin hevur ikki neyðugu arbeiðsorkuna at loysa uppgávuna. Spurdur, svarar landsstýrismaðurin í januar 2001, at hesi viðurskifti verða raðfest hægri í framtíðini.

Lønjavningarstovan umsitur ymiskar stuðulsskipanir til fiskivinnuna. Talan er um fleiri serstakar edv-skipanir, t.d. er ein skipan til dagstudning/minstuløn, ein til minstaforvinning og ein til telefonstuðul. Ongin vegleiðing ella dokumentatión er til tær ymisku skipanirnar. Landsstýrismaðurin kunnaði í mars 2000 um, at arbeitt verður við málinum. Í sambandi við eftirlitið í september 2000 staðfestu vit, at einki er hent. Spurdur, hevur landsstýrismaðurin í januar 2001 greitt frá, at øll KT-viðurskifti hjá Lønjavningarstovuni verða endurskoðað fyri tøkniliga at endurskipa økið.

- - - - -

Í seinastu frágreiðing okkara til løgtingsgrannskoðararnar 8. mars 2000 varð víst á ymsar veikleikar og ivamál, serliga viðvíkjandi umsitingini av mánaðarligum minstaforvinningi og sjúkratrygd:

Mánaðarligur minstaforvinningur

Í frágreiðingini varð m.a. víst á, at tørvur var á greiðari reglum á fleiri økjum, og mælt varð til ymiskar ábøtur:

1. Avrokningarblað: Vit mæltu til at broyta mannagongdina, so at avrokningarblaðið eisini verður váttað.
2. Maður ikki við allar túrar: Vit mæltu til, at neyvari reglur verða ásettar í kunngerð.
3. Bert A-inntøka verður roknað sum onnur inntøka: Útróðrarmaður kann hava stórar B-inntøkur, uttan at tað minkar um minstaforvinningin.
4. Inntøkutreytir: Í sambandi við grannskoðanina komu vit fram á fleiri dømi um bátar, sum ikki høvdu verið nakran túr í einum mánaði. Sostatt var manningarparturin 0 kr, men manningin fekk fullan minstaforvinning. Tað kundi lata seg gera, tí báturin, 6 undanfarnu mánaðirnar, hevði avreitt fyri so mikið, at hann leyk treytirnar í § 2, stk. 1, í lógini um minstaforvinning. Nevnt varð sum dømi, at um einsamallur maður avreiddi fyri 54 t.kr. í einum mánaði, leyk hann treytirnar fyri at fáa minstaforvinning komandi 5 mánaðirnar uttan at fara á flot. Teoretiskt nýttist honum sostatt bert at rógva út 6. hvønn mánað fyri at fáa minstaforvinning. Fiskimálastýrið kunnaði um, at landsstýrismaðurin arbeiddi við einum broytingaruppskoti, sum skuldi fyribyrgja, at tað kundi koma fyri. Fiskimálastýrið kunnaði annars um, at teir vóru greiðir yvir trupulleikarnar viðvíkjandi skipanini við minstaforvinningi, men at ringt var at koma fram til eina skipan, sum virkaði nóg væl.
5. Skeivur frymil var í edv-skipanini: Tí vórðu allar útrokningar gjørdar manuelt. Vit mæltu til, at feilurin í edv-skipanini varð rættaður.
6. Minstaforvinning og arbeiðsloysisstuðul: Sambært § 3, stk. 3, kann fiskimaður ikki koma undir skipanina um minstaforvinning, um hann samstundis er undir aðrari inntøkutrygdarskipan. Vit komu fram á eitt dømi, har maður hevði fingið minstaforvinning í sama tíðarskeiði, sum hann hevði fingið arbeiðsloysisstuðul. Vit mæltu til at broyta mannagongdina, so tílíkt ikki kom fyri.

Sjúkratrygd

Í frágreiðingini vístu vit m.a. á, at:

1. Til ber at fáa sjúkratrygd og samstundis fáa dagpening frá Føroya Vanlukkutrygging
2. Eingin umsóknarfreist er ásett
3. Til ber at fáa sjúkratrygd og samstundis hava aðra inntøku
4. Frítíðarløn verður goldin út, hóast tað ikki er ásett í lógini
5. Lógin er ikki samskipað við lógirnar um dagpening frá Almannastovuni og frá Vanlukkutryggingini

Í uppskoti til samtyktar um at góðkenna landsroknskapin (løgtingsmál nr. 53/11 1999) varð mælt landsstýrismanninum við fiskivinnumálum til at skunda undir at fáa viðurskiftini í rættlag.

Í november 2000 vóru vit á Lønjavningarstovuni og kunnaðu okkum um, í hvønn mun viðurskiftini viðvíkjandi mánaðarligum minstaforvinningi og sjúkratrygd vóru broytt. Niðurstøðan var, at einki er broytt.

Fiskimálastýrið heldur, at skipanin við mánaðarligum minstaforvinningi er politiskt tilætlað av Løgtinginum. Landsstýrismaðurin hevur roynt at broytt løgtingslógina um mánaðarligan minstaforvinning og løgtingslógina um sjúkratrygd, men politisk undirtøka fekst ikki, og uppskotini vórðu tí tikin aftur. Ein arbeiðsbólkur við umboðum frá Fiskimálastýrinum og vinnuni hevur arbeitt við at tillaga lóggávuna, men eingin endalig niðurstøða er gjørd. Tí eru framvegis viðurskifti, sum gera, at lóggávan ikki kann verða umsitin til lítar. Landsstýrismaðurin fer støðugt at bøta um hesi viðurskifti.

4.5.    Fiskiveiðieftirlitið, Vaktar- og bjargingartænastan (GL 2000/2 14 2-2)

Undir grannskoðanini komu vit fram á fleiri útgjøld, sum eftir galdandi reglum ikki skulu verða goldin úr kontantkassanum. Skulu frávik verða gjørd frá reglunum, er tað ein spurningur, sum Fiskimálastýrið má umrøða við Gjaldstovuna. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 svarað, at viðmerkingarnar verða tiknar til eftirtektar, og deildarstjóranum verður álagt at fylgja reglunum um stovnskassar.

Ferðaforskotskontan var ultimo september 2000 uml. kr. 38.000. 3 ferðaforskot vóru eldri enn ein mánað. Sambært galdandi reglum skal ferðin gerast upp í seinasta lagi 3 vikur eftir heimkomu. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 boðað frá, at galdandi reglur verða nú fylgdar.

4.6.    Sjóvinnufyrisiting og Skráseting Føroya (GL 1997/2 14 1-2)

Ein stórur partur av játtanini eru inntøkur, sum seinastu árini eru mettar nógv lægri enn veruligu inntøkurnar. Spurdur, greiðir deildarstjórin frá, at inntøkurnar eru mettar við støði í miðaltølum fyri inntøkur í sambandi við skráseting av feløgum. Frávikið kemst av, at stór feløg verða stovnað, løgd saman ella umskipa partapeningin.

Játtanin til Sjóvinnufyrisitingina/Skráseting Føroya er ein "rakstrarjáttan", sum er ein nettojáttan. Vit hava áður umrøtt, at rættast hevði kanska verið at játtað inntøkur og útreiðslur hvør sær, tí flestu inntøkurnar eru gjøld, sum ikki beinleiðis eru tengd at virkseminum hjá stovninum. Spurdur, heldur deildarstjórin, at tað kundi verið eitt gott hugskot fyri tann partin, sum viðvíkur partafelagsskránni. Hesin parturin verður 1. januar 2001 fluttur Vinnumálastýrinum at umsita. Viðvíkjandi Trygdarmiðstøðini, sum er ein undirkonta á játtanini til Sjóvinnufyrisitingina, heldur deildarstjórin tað vera skilabest framvegis at hava eina nettojáttan, tí inntøkur og útreiðslur eru tengdar at virkseminum. Landsstýrismaðurin hevur somu áskoðan.

4.7.    Fiskirannsóknarstovan (GL 1997/2 14 3-5)

Í frágreiðing okkara til løgtingsgrannskoðararnar 8. mars 2000, vístu vit á tær mongu verkætlanirnar, ið høvdu sína egnu peningastovnskontu, sum ikki vóru skrásettar í landsbókhaldinum. Ultimo 1997 var talan um 30 verkætlanir og 17 peningastovnskontur við eini samlaðari saldu uml. 1,8 mió.kr. Í november 2000 vóru 12 verkætlanir og 7 bankabøkur ikki gjørdar upp. Landsstýrismaðurin hevur í januar 2001 greitt frá, at tær seinastu verkætlanirnar nú verða gjørdar upp, og allar virknar verkætlanir og bankabøkur í framtíðini verða skrásettar í landsbókhaldinum.

5.    VINNUMÁL o.a.

Sambært § 11, stk. 3, í Ll. nr. 25/1999 "um grannskoðan av landsroknskapinum v.m." letur landsstýrismaðurin í seinasta lagi 6 mánaðir eftir fíggjarárslok løgtingsgrannskoðarunum og Landsgrannskoðanini frágreiðing um frávik ímillum játtanar- og roknskapartøl. Niðanfyri verður víst á stovnar/høvuðskontur, har talan er um meirnýtslu, og/ella har farið er uppum ásetta lønarkarmin. Vit hava tikið við viðmerkingar og frágreiðingar frá landsstýrismanninum.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 2 mió.kr. Meirnýtslan er 90 t.kr. Sambært landsstýrismanninum eru skuldarar avskrivaðir 74 t.kr., og er tað gjørt í samráð við Gjaldstovuna. Stovnurin hevur boðað Gjaldstovuni frá, at summir skuldarar fáa studning úr landskassanum. Henda skuld átti at verið mótroknað, so stovnurin henda vegin kundi fingið peningin innaftur.

6.36.1.10. Lívfiskastøðin í Skopun (løgujáttan)

Einki var játtað á fíggjarlógini. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslur 1.834 t.kr. Landsstýrismaðurin vísir á, at nógv grót leyp av, tá Lívfiskastøðin í 1992 varð bygd. Tá stakk ósemja seg upp millum bygginevndina, sum stóð fyri byggingini, og Landsverkfrøðingin um gjald fyri grótið. Síðani hevur drúgvt samskifti verið millum bygginevndina, Landsverkfrøðingin, Gjaldstovuna og landsstýrið. Landsverkfrøðingurin hevur greitt Vinnumálastýrinum frá, at avlopsgrót vanliga er tvørleikin hjá byggiharranum, og ikki hjá tí, sum tekur ímóti, t.v.s. at hann, sum tekur ímóti, ger byggiharranum eina tænastu. Í august 1999 førir Gjaldstovan kravið frá Lívfiskastøðini aftur.

Vinnumálastýrið sær seg ikki ført fyri at loysa málið øðrvísi, enn gjørt er. Samstundis ger landsstýrismaðurin vart við, at í dag verða útreiðslur og inntøkur av løgujáttanum hildnar hvørt sær, so tílík viðurskifti eiga ikki at koma fyri í framtíðini. Tað er óheppið, at málið ikki endar fyrr enn í 1999, tá staðfest verður, at byggingin í veruleikanum var 1,3 mió.kr. dýrari, enn byggiroknskapurin vísti.

6.37.3.01 Rúsdrekkasøla Landsins (landsfyritøka)

Á fíggjarlógini varð mett, at Rúsdrekkasøla Landsins skuldi avrokna 12 mió.kr. til landskassan. Sambært landsroknskapinum er talan um 12,6 mió.kr., t.v.s. 600 t.kr. meira enn mett á fíggjarlógini.

Høvuðskontan er ikki við á fíggjarlógini. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslur "Stuðul til vinnu" 500 t.kr., og inntøkur "Søla av virðisbrøvum" 500 t.kr. Talan er um avskriving av partabrøvum viðvíkjandi P/F Nykur.

Høvuðskontan er ikki við á fíggjarlógini. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslur "Stuðul til vinnu" 6 mió.kr., og inntøkur "Afturgjaldan av útlánum v.m." 6 mió.kr. Talan er um 6 mió.kr. av láninum til Framtaksgrunnin, sum landsstýrið strikaði í 1998.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 6.035 t.kr. Meirnýtslan er 677 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 617 t.kr. Í eini frágreiðing frá Landsverkfrøðingsstovninum til Vinnumálastýrið um meirnýtsluna verður m.a. greitt frá, at á fundi í mai 1999 við landsstýrismannin og løgmann vórðu greið boð givin stovninum um at fara undir at kanna samferðsluviðurskiftini á Tvøroyri. Arbeiðið hevur kostað stovninum 400 t.kr. eyka. Somuleiðis varð stovnurin biðin um at kanna havnaviðurskiftini á Syðradali í Kalsoynni, og kostaði arbeiðið stovninum 60 t.kr. eyka. Stovnurin førdi fram, at ein munandi partur av tí virksemi, sum verður fíggjaður av hesi kontu, fer til løgur. Samanumtikið heldur stovnurin tað vera torført at skilja ímillum virksemið á løgukontum og virksemið á rakstrarkontum, t.d. arbeiðir ein verkfrøðingur at kalla burturav við løgum, og lønin hjá honum verður bókað á raksturin.

Sambært landsstýrismanninum hevur Vinnumálastýrið við jøvnum millumbilum víst stovninum á ásetingarnar í stýrisskipanarlógini § 43, stk. 2, og á nýggju játtanarskipanina. Nógv bendir á, at stovnurin framvegis ikki hevur tikið skrivini til eftirtektar. 1. august 2000 fekk stovnurin nýggjan stjóra, og landsstýrismaðurin vónar, at viðurskiftini fara at koma í rættlag, og at fíggjarstýringin á stovninum verður neyvari.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 3 mió.kr. Meirnýtslan er 821 t.kr. Á eykajáttanarlógini fyri desember 1998 er ein C-átekning, har heimilað verður at flyta ikki nýtta játtan til næsta fíggjarár. Ikki nýtt játtan í 1998 var 821 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 41,9 mió.kr. Á eykajáttanarlógini fyri september 1999 varð játtanin hækkað við 1,35 mió.kr. Peningurin var til farleiðina millum Tórshavn og Skálafjørðin. Farleiðin varð niðurløgd í 1998, men smb. Ll. 38/1999 varð álagt landsstýrinum at taka hana uppaftur. Á eykajáttanarlógini fyri november 1999-2 varð játtanin hækkað við 3,7 mió.kr. 880 t.kr. skuldu nýtast til at skifta ein part av tøkniliga útbúnaðinum út, til tess at tryggja at Strandferðslan ikki skuldi missa pening í sambandi við aldarskiftið. Í álitinum undrast Fíggjarnevndin á, at Strandferðslan so seint kemur við umsókn í sambandi við ár 2000 skiftið.

Meirnýtslan er 775 t.kr., svarandi til 1,65%. Sambært C-átekning á fíggjarlógini fyri 1999 verður heimilað Strandfaraskipum Landsins at flyta avlop/hall millum ár, tó soleiðis at sveiggjað verður um játtanarstøðið við í mesta lagi 5% árliga. Sambært landsstýrismanninum er talan um eitt frávik uppá 0,6%, um meirnýtslan verður sæð í mun til bruttoútreiðslur stovnsins. Hjá einari fyritøku sum Strandfaraskipum Landsins er sera torført at ætla um raksturin við 100% vissu, tí virksemið er so stórt í vavi, og ólíkur vanligum landsstovnum hevur hann eina inntøkusíðu, sum ikki beinleiðis kann verða stýrd.

Á fíggjarlógini var játtanin útreiðsluneutral. Sambært landsroknskapinum er eitt avlop 2,3 mió.kr. Sambært C-átekning á fíggjarlógini fyri 1999 verður heimilað Postverki Føroya at flyta avlop/hall millum ár.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 150 t.kr. Meirnýtslan er 96 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 12 t.kr. Sambært landsstýrismanninum førdu tær nógvu træturnar á arbeiðsmarknaðinum í 1999 við sær, at kontan varð yvirtrekt. Kontan er ring at stýra, tí illa ber til frammanundan at vita, hvussu nógvar og hvussu langar semingsroyndir verða. Semingsroyndirnar fara vanliga fram á hotellum, og skipanin rindar hotelkostnaðin, mat o.a., samsvarandi lóg um seming.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 3.020 t.kr. Meirnýtslan er 93 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 198 t.kr. Sambært frágreiðing frá landsstýrismanninum hevur tað verið sera torført at fylgja við roknskapinum, tí skipanin við, at øll skjøl skulu á Gjaldstovuna at verða bókað, er sera stirvin. Harafturat hevur stovnurin av sjúku havt ávísar trupulleikar á roknskaparøkinum.

Høvuðskonturnar niðanfyri vísa roknskapir, har farið er uppum ásetta lønarkarmin.

(t.kr)

Í yvirlitinum eru 3 løgujáttanir, har bókað er á standardkontu 11 "Lønir v.m." Sambært Gjaldstovuni fevnir skipanin við lønarkarmi ikki um løgujáttanir.

5.2.    Almennar viðmerkingar

Vit hava á heysti 2000 grannskoðað roknskapar- og játtanarviðurskiftini hjá nøkrum stovnum/deildum undir Vinnumálastýrinum:

• Vinnumálastýrið
• Bileftirlit Føroya
• Matrikulstovan
• Ferðaráð Føroya

Niðanfyri er í stuttum tikið saman um úrslitið, og vit hava eisini tikið í aftur viðmerkingar frá seinastu frágreiðing okkara í mars 2000 og greitt frá, í hvønn mun viðurskifti, ið tá vórðu umrødd, eru komin í rættlag.

Fyrst eru almennar viðmerkingar, sum eru felags fyri fleiri stovnar, og síðani verður greitt frá stovnum, har serlig viðurskifti verða umrødd.

Í 1999 vórðu roknskaparviðurskiftini broytt, soleiðis at Vinnumálastýrið, Bileftirlit Føroya, Matrikulstovan og Ferðaráð Føroya ikki longur senda øll skjøl til Gjaldstovuna at bóka, men bóka rakstrarinntøkurnar og -útreiðslurnar beinleiðis í fíggjarstýringarskipan landsins. Stuðulsjáttanir, lønar- og ferðaútreiðslur verða tó framvegis bókaðar á Gjaldstovuni. Vinnumálastýrið bókar tó egnar ferðaútreiðslur.

Vit hava kannað, um roknskaparhaldið var dagført, og um mánaðarroknskapir, skjøl, avrit av ávísingum o.a. vórðu sett uppá pláss og goymd forsvarliga. Harafturat kannaðu vit, um bókingar um ársskiftið vóru farnar á rætt fíggjarár. Einki var at finnast at.

Vantandi roknskaparreglugerðir

Á flestu stovnum er framvegis ongin reglugerð fyri roknskaparhaldinum, sum ásett í § 5, stk. 1, í roknskaparlógini, sum kom í gildi 1. januar 1995. Stýrið og stovnarnir vísa á, at sambært § 5, stk. 2, í lógini, skal reglugerðin verða gjørd samsvarandi reglum frá Fíggjarmálastýrinum. Reglurnar vórðu ikki gjørdar fyrr enn í februar 2001, tá Fíggjarmálastýrið sendi út rundskriv við vegleiðing um roknskaparreglugerðir.

Stovnarnir hava tó síðani 1999 arbeitt við pørtum av roknskaparreglugerðini eftir leisti frá Føroya Gjaldstovu. Reglugerðin er ikki fullfíggjað. Sambært rundskrivinum frá Fíggjarmálastýrinum 6. februar 2001 skal roknskaparreglugerðin á øllum stovnum verða góðkend í seinasta lagi 1. september 2001.

Roknskapargóðkenning

Sambært roknskaparkunngerðini og sambært skrivi frá Fíggjarmálastýrinum/Gjaldstovuni skal stovnsleiðarin kanna, um bókingarnar eru rættar og vátta við átekning á mánaðarroknskapin. Stovnsleiðarin skal, vísandi til § 9 í roknskaparkunngerðini, góðkenna roknskapin mótvegis hægri myndugleika, og verður tað gjørt á stovnunum undir Vinnumálastýrinum.

Yvirlit yvir ognir

Sambært § 20 í roknskaparkunngerðini skal eitt yvirlit yvir ognir og útbúnað vera á stovninum. Vit hava áður gjørt vart við, at bert fáir av landsins stovnum hava eitt dagført yvirlit. Tað er eisini galdandi fyri nakrar stovnar undir Vinnumálastýrinum.

5.3.    Matrikulstovan (GL 1998/2 05 9-2)

Til 1. januar 2000 hevur Matrikulstovan nýtt eina innanhýsis bókhaldsskipan at stýra sínum skuldarum. Eftir 1. januar 2000 nýtir Matrikulstovan eisini fíggjarstýringarskipan landsins til fakturering/debitorar. Við fíggjarárslok 2000 verða vøruskuldarar gjørdir upp í innanhýsis bókhaldsskipanini og fluttir yvir í FSL-debitor.

Ein týðandi partur av inntøkunum stava frá endurgjøldum fyri hildnar útreiðslur í sambandi við ognarumskifti, ognarstaðfesting, kortgerð o.a. Inntøkurnar verða faktureraðar, tá arbeiðið er liðugt, eisini um arbeiðið tekur fleiri ár. Útreiðslurnar verða útreiðsluførdar so hvørt. Tað er tí ikki samsvar hvørt fíggjarár millum inntøkur og útreiðslur. Matrikulstovan hevur greitt frá, at talan er ikki um týðandi upphæddir.

5.4.    Ferðaráð Føroya (GL 1997/2 15 2-1)

Játtanin til Ferðaráð Føroya er lutað sundur í 3 undirkontur. Roknskapartølini fyri 1999 kunnu sundurgreinast soleiðis:

Sambært viðmerkingunum til fíggjarlógina fevnir undirkonta 45 um verkætlanir, sum Ferðaráðið fremur, men sum verða rindaðar av øðrum enn Ferðaráðnum. Eins og undanfarin ár stava so at siga allar inntøkur á hesari undirkontu frá Grunni Ferðavinnunnar, men tað verður ikki umrøtt í viðmerkingunum til fíggjarlógina.

Vit hava áður víst á, at hóast tað óivað kann vera lagaligt, at Ferðaráðið umsitur stuðulin úr grunninum, er tað neyvan í tráð við kunngerðina, sum ásetir, hvør skal umsita útgjaldingar úr grunninum. Stjórin á Ferðaráðnum er samdur og vísir á, at Ferðaráðið gjarna vil sleppa undan at umsita stuðul til triðja part.

Grunnurin og Ferðaráðið hava so at siga sama endamál, og vit hava áður umrøtt hesi viðurskifti. Í februar 1998 vísti Vinnumálastýrið á, at endamálið við grunninum og Ferðaráðnum er so líkt, at neyvan slepst undan ógreiðu um ymisk viðurskifti.

Landsstýrismaðurin hevur í februar 2001 boðað frá, at í uppskoti til løgtingslóg um Vinnuframagrunn er ætlanin at taka Grunn Ferðavinnunnar og aðrar grunnar innan vinnumál av, og flyta ognina í nýggja grunnin.

Í skrivi til Ferðaráðið í februar 1998 vístu vit á fleiri ógreið MVG-viðurskifti. Ferðaráðið hevur verið á fleiri fundum við Toll- og Skattstovu Føroya fyri at greiða málið, og eftir áheitan lat Ferðaráðið 25. august 1998 Toll- og Skattstovu Føroya eina skrivliga frágreiðing um virksemið. Síðani hevur Ferðaráðið rykt eftir svari, men hevur einki frætt aftur.

5.5.     Endurgjaldsgrunnur alivinnunnar (GL 1998/ 2 15 3-2)

Sambært §§ 1 og 2 í Ll. nr. 87/1996 "um Endurgjaldsgrunn Alivinnunnar" er endamálið við grunninum at veita endurgjald, tá landsdjóralæknin gevur boð um at avlíva fisk sambært § 7 í Ll. nr. 26/1987 "um sjúkur hjá fiski, skeljadýrum og krabbadýrum" v.s.b. Fíggjarliga grundarlagið hjá Endurgjaldsgrunni Alivinnunnar er sambært § 6 inngjøld frá landskassanum, 30 oyru fyri hvørt sjósett smolt fíggjarárini 1996, 1997 og 1998. Smoltstøðirnar og alibrúkini skulu hvør rinda 15 oyru fyri hvørt sjósett smolt sama tíðarskeið. Síðani skal grunnurin "hvíla í sær sjálvum".

Í seinastu frágreiðing vístu vit á, at stóri vøksturin innan alivinnuna kann hava við sær, at grunnurin neyvan verður førur fyri at veita fult endurgjald, um álvarsom sjúka tekur seg upp. Stóri spurningurin er, hvat hendir, verður grunnurin tómur, og endurgjøldini verða størri enn eginognin. Vinnumálastýrið er komið til ta niðurstøðu, at sambært § 6 í lógini er gjørt endaliga upp við skyldum landskassans mótvegis grunninum, og Stýrið heldur ikki, at landskassin heftir fyri krøvum mótvegis grunninum.

Síðani er Ll. nr. 26/1987 "um sjúkur hjá fiski, skeljadýrum og krabbadýrum" tikin av sambært § 51, stk. 1, nr. 4, í Ll. nr. 16/2001, "Djórasjúkulógin". Sambært § 40, stk. 1, í hesi lóg letur tað almenna endurgjald fyri djór, ið verða avlívað eftir boðum frá myndugleikunum, undantikið fisk á øllum menningarstigum. Sambært § 40, stk. 2, verður fíggjarligt tap, ið stendst av tiltøkum, sum verða áløgd eftir lógini, ikki endurgoldið av tí almenna.

Í landsroknskapinum er "Endurgjaldsgrunnur Alivinnunnar" við undir "Eksternir grunnar", og niðanfyri hava vit gjørt ein samandrátt av roknskapartølunum fyri árini 1998-2000 (1.000 kr.):

Við árslok 2000 var eginognin uml. 16,6 mió.kr. Eitt endurgjaldskrav er reist ímóti grunninum, í sambandi við at ILA-sjúkan í 2000 rakti eitt alibrúk. Sambært Vinnumálastýrinum er ógreitt, hvussu stórt kravið verður. Tá hetta málið er avgreitt, er ætlanin at taka av lógina og grunnin.

5.6.    Vinnufremjandi grunnar

Í landsroknskapinum undir "eksternir grunnar"eru 3 grunnar, sum koma undir vinnumál:

• Grunnur Ferðavinnunnar
• Ábyrgdargrunnurin
• Grunnurin til Ídnaðarfremjandi Endamál

Landsstýrismaðurin hevur í februar 2001 kunnað um, at uppskot verður lagt fyri Løgtingið um Vinnuframagrunn. Sambært uppskotinum er ætlanin at taka av grunnarnar, og Vinnuframagrunnurin tekur yvir allar ognir og skyldur.

Í hesum sambandi hava vit gjøgnumgingið roknskapirnar til 31.12.2000 umframt tær skyldur, grunnarnir hava, herímillum játtaður, ikki útgoldin stuðul.

5.6.1.    Grunnur Ferðavinnunnar (GL 1996/2 15 9-2)

Sambært § 3, nr. 3, í Ll. nr. 33/1992 "um avtøku av landskassagrunnum", varð Gistingarhúsgrunnurin umskipaður til eksternan grunn. Við heimild í somu lógargrein lýsti landsstýrið kunngerð nr. 140/1992 um Grunn Ferðavinnunnar, sum yvirtók fæ Gistingarhúsgrunsins.

Roknskapurin fyri Grunn Ferðavinnunnar sæst í landsroknskapinum undir "eksternir grunnar" Niðanfyri hava vit gjørt ein samandrátt av roknskapartølunum fyri árini 1999-2000. Til samanberingar eru árini 1995-1998 tikin við (1.000 kr.) :

Sambært uppgerð frá Grunni Ferðavinnunnar er játtaður, ikki útgoldin, stuðul við árslok 2000 uml. 2,4 mió.kr.

5.6.2     Ábyrgdargrunnurin (J.nr. GL 1998 / 2 15 9-4)

Ábyrgdargrunnurin er stovnaður við heimild í Ll. nr. 69/1994 "um ábyrgdargrunn" v.s.b. Sambært § 2 er endamálið "at stuðla nýggjum tiltøkum og nýggjum framleiðslum innan vinnulívið". Sambært § 4 kann landsstýrið veita ábyrgd fyri afturgjalding av nýggjum lánum, ið fíggjar- og peningarstovnar veita virkjum og einstaklingum. Borgast kann fyri í mesta lagi 50%, tó í mesta lagi 500.000 kr. av tí upphædd, fíggjar- ella peningarstovnar missa, um lánið ikki verður goldið aftur, og trygdirnar ikki halda. Borganin er galdandi í upp í 8 ár, og verður niðurskrivað í mun til afturgjaldingina av láninum.

Fíggjar- og peningarstovnarnir rinda Ábyrgdargrunninum 1% av restskuldini av lánunum, landsstýrið borgar fyri. Roknskapurin hjá Ábyrgdargrunninum sæst í landsroknskapinum undir "eksternir grunnar". Niðanfyri hava vit sett upp roknskapin hjá grunninum, síðani hann varð settur á stovn í 1994:

Í 1995 varð lógin broytt. Við broytingini vórðu 15 mió.kr. fluttar aftur til landskassan.

Við árslok 2000 hevði grunnurin borgað fyri 6 lánum, tilsamans uml. 2,5 mió kr., síðani hann varð stovnaður. 5 av hesum borganum eru strikaðar, og tann 6. verður væntandi effektiv við uml. 213 t.kr., tí felagið er farið í sjálvbodna likvidatión. Grunnurin hevur í januar 2001 játtað 3 borganir, tilsamans 1.413 t.kr.

5.6.3.    Grunnurin til Ídnaðarfremjandi endamál (J.nr. GL 1996 / 2 15 3-1)

Sambært § 3, nr. 7, í Ll. nr. 33/1992 skal "Grunnurin til Ídnaðarfremjandi Endamál" umskipast til ein eksternan grunn. Í seinastu frágreiðing varð víst á, at tað ikki varð gjørt, tí í kunngerð nr. 14/1997 er ásett, at tað er landsstýrismaðurin, sum játtar stuðul úr grunninum. Grunnurin verður umsitin sambært kunngerðini nr. 14/1997 og sambært eini reglugerð, sum seinast er broytt í august 1996. Sambært § 3 í kunngerðini er tað landsstýrismaðurin við vinnumálum, sum játtar stuðul úr grunninum. Menningarstovan er ummælandi stovnur og hevur ábyrgd av, at neyðugt eftirlit við ætlanunum verður tryggjað.

Í reglugerðini eru 4 "høvuðsstuðulsskipanir", sum grunnurin letur stuðul til:

1. Framleiðslumenning
2. Sølumenning
3. Leiðslumenning og útbúgvingar
4. Gransking, kanningar o.a.

Skipanirnar eru aftur býttar upp í 12 undirskipanir. Við støði í yvirliti frá Menningarstovuni er í prosentum býtið millum stuðulsskipanirnar fyri árini 1996-2000:

Sambært yvirlitinum verður umleið helvtin av játtaða stuðlinum nýttur til vørumessur. Vit hava áður víst á, at stuðul, veittur somu umsøkjarum til somu messur ár um ár, líkist rakstrarstuðli, og at ongin heimild er í reglugerðini at veita rakstrarstuðul.

Í landsroknskapinum eru avsetingarnar móti tapi og avskrivingar av lánum ikki greitt bókaðar. Niðanfyri hava vit gjørt ein samandrátt av roknskapartølunum fyri árini 1999-2000, har avsetingarnar eru vístar. Til samanberingar eru árini 1996-1998 tikin við (1.000 kr.):

Roknskapurin vísir eina eginogn við árslok 2000 uml. 7,8 mió.kr. Sambært uppgerð frá Menningarstovuni er játtaður, ikki útgoldin stuðul við árslok 2000 uml. 5,2 mió.kr. "Veruliga" eginognin/fíggjarorkan við árslok 2000 er sostatt uml. 2,6 mió.kr.

5.7.     Rúsdrekkasøla Landsins (GL 1997 / 2 03 9 - 6)

Vit hava grannskoðað ársroknskapin fyri 1999, og hava verið á ófráboðaðum kassa- og goymslueftirliti í árinum. Eftir árslok hava vit grannskoðað vørusølu, vørunýtslu, vørugoymslur, lønir, rakstrarkostnað, gjøgnumgingið avstemmanir viðvíkjandi banka- og girokontum, kreditorum o.a. Vit hava eisini kannað, um samsvar er ímillum bókhaldið hjá Rúsdrekkasøluni og skrásettu roknskapartølini í landsroknskapinum.

Rúsdrekkasølan er partur av landsroknskapinum. Harafturat verður árliga gjørdur ein roknskapur eftir vanligum rakstrarbúskaparligum grundreglum. Niðanfyri er gjørdur ein samandráttur av roknskapunum árini 1995 – 1999 (1.000 kr.):

5.8.    Havbúnaðarroyndir (GL 1998/2 15 3-2)

Á fíggjarlógunum 1998-2001 er árliga játtanin til havbúnaðarroyndir 14,6 mió.kr. Sambært viðmerkingunum til fíggjarlógaruppskotið 1998 stendur fyritøkum í boði at søkja stuðul til ávís endamál, sett upp í 8 punktum.

Viðmerkingarnar til fíggjarlógaruppskotið 1999 vóru tær somu sum í 1998. Áðrenn uppskotið varð samtykt í Løgtinginum, heitti landsstýrið á Fíggjarnevndina um at broyta viðmerkingarnar, og játtanin varð lutað sundur í tveir partar:

Um játtanina 11 mió.kr. verður greitt frá í viðmerkingunum, at endamálið er at veita stuðul til arbeiðið, sum Vinnumálastýrið fremur í samstarvi serliga við P/F Fiskaaling, og verður hetta samstarv ásett í sáttmála. 8. februar 1999 sendi P/F Fiskaaling umsókn um tær 11 mió.kr., og umsóknin er greinað út soleiðis:

Í umsóknini vísir felagið á, at í uppgerðini eru allar inntøkur frá kynbóta- og royndarvirkseminum innroknaðar, soleiðis at upphæddin, søkt verður um, má verða at rokna sum ein nettoupphædd. Kunnað verður um, at bókhaldið nú er lagt soleiðis til rættis, at skott er ímillum handilsliga virksemið hjá Fiskaaling og tað virksemið við verkætlanum, sum Fiskaaling rekur fyri landsstýrið. Allar inntøkur og allar útreiðslur frá verkætlanar virkseminum verða bókaðar á hvørja verkætlan sær. Gjørt verður vart við, at tær verkætlanir, sum verða gjørdar í bygningum og við útgerð, sum Fiskaaling eigur, mugu gjalda leigu, og harafturat hevur felagið roknað sær pening (over-head) at fyrisita royndarvirksemið.

18. mars 1999 var ein 3-ára sáttmáli, um árligan studning 11 mió.kr., undirskrivaður millum Fiskaaling og Vinnumálastýrið. Í sáttmálanum verður víst til umsóknina frá Fiskaaling 8. februar 1999, og er hon undirskjal til sáttmálan.

Í sáttmálanum er m.a. ásett, at studningurin er treytaður av neyðugari játtan á fíggjarlógini. Eisini er ásett, at eitt yvirskot við árslok 2001, gjørt upp í seinasta lagi 1. apríl 2002, fellur aftur í landskassan.

Uppgerð, hvussu studningurin er nýttur, skal á hvørjum ári latast Vinnumálastýrinum. Í sáttmálanum er eisini ásett, at studningurin skal verða førdur yvir raksturin, so hvørt hann verður nýttur, og at ikki nýttur studningur skal verða at síggja á fíggjarstøðuni.

Í einari frágreiðing í februar 2001 til landsstýrismannin hava vit víst á, at játtanar-, ognar- og roknskaparviðurskiftini, sum eru tengd at játtanini á fíggjarlógini til "Havbúnaðarroyndir", tykjast vera ógreið á fleiri økjum. Tað førir eisini við sær óvissu um roknskapar- og skattligu viðurskiftini hjá P/F Fiskaaling, sum eisini er fíggjarliga merkt av, at vinnuliga virksemið í 1999 gav hall, og so at siga er hildið uppat.

Eftir okkara tykki er Løgtingið ikki nóg væl kunnað um hesa árligu játtan 11 mió.kr., sum eitt alment partafelag stendur fyri, og sum einans byggir á heldur ógreiðar og ófullfíggjaðar viðmerkingar á fíggjarlógini.

Talan er um eina lutfalsliga stóra játtan, sum fer til íløgur/verkætlanir, sum fevna um fleiri fíggjarár. Tí hevði verið rættast, at landsstýrismaðurin legði uppskot fyri tingið um serstaka lógarheimild, so at eitt so týðandi mál verður nóg væl lýst, og fær eina hóskandi viðgerð í tinginum. Í hesum sambandi átti tingið eisini at verið kunnað um støðuna hjá P/F Fiskaaling, so at tingið fekk høvi at taka støðu til, hvønn framtíðar leiklut felagið skal hava.

Landsstýrismaðurin hevur í februar 2001 boðað frá, at hann arbeiðir við einum lógaruppskoti, sum ætlandi skal greiða játtanar-, ognar- og roknskaparviðurskiftini, sum eru tengd at játtanini á fíggjarlógini til "Havbúnaðarroyndir". Lógaruppskotið verður væntandi liðugt á heysti 2001.

5.9.     Almennar royndir og ráðgeving (GL 1996/2 13 2-1)

Vit hava áður víst á, at ongar formligar reglur hava verið fyri stovnin síðani kunngerð nr. 83 /1991 varð tikin av. Landsstýrismaðurin hevur 17. desember 1998 staðfest eina reglugerð fyri virkseminum.

Stovnurin nýtir bókhaldsskipanina á Føroya Gjaldstovu. Avrit verða tikin av skjølunum, sum verða send Gjaldstovuni at bóka. Kannað verður, um bókingarnar samsvara við undirliggjandi skjøl. Váttað verður við átekning á mánaðarroknskapin. Mánaðarroknskapurin verður váttaður mótvegis hægri myndugleika, sum ásett í roknskaparkunngerðini.

Vit hava fleiri ferðir víst á tey ógreiðu viðurskifti, sum eru viðvíkjandi umsitingini av ognunum í Kollafirði. Í apríl 2000 eru hesi viðurskifti komin í rættlag. Leigusáttmáli er gjørdur við MBM, sum rindar húsaleigu til "Almennar royndir og ráðgeving". "Almennar royndir og ráðgeving" hevur ábyrgd av ognunum og rindar viðlíkahaldið.

6.    ÚTBÚGVING OG GRANSKING o.a.

Sambært § 11, stk. 3, í Ll. 25/1999 "um grannskoðan av landsroknskapinum v.m." letur landsstýrismaðurin í seinasta lagi 6 mánaðir eftir fíggjarárslok løgtingsgrannskoðarunum og Landsgrannskoðanini frágreiðing um frávik ímillum játtanar- og roknskapartøl. Niðanfyri verður víst á stovnar/høvuðskontur, har talan er um meirnýtslu, og/ella har farið er uppum ásetta lønarkarmin. Viðmerkingar og frágreiðingar frá landsstýrismanninum eru tiknar við.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 12,8 mió.kr. Meirnýtslan er 252 t.kr. Sambært landsstýrismanninum er ein av orsøkunum til meirnýtsluna, at Mentamálastýrið í 1999 mátti húsast í tveimum bygningum. Onnur orsøk er, at Yrkisútbúgvingarskrivstovan varð stovnað í 1999, og tí hava verið serliga nógvar útreiðslur, samstundis hevði Føroya Læruráð eina minninýtslu 70 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1,8 mió.kr. Meirnýtslan er 215 t.kr. Landsstýrismaðurin vísir á, at á eykajáttanarlógini fyri desember 1998 er ein C-átekning, har loyvt verður at flyta ikki nýtta játtan til 1999. Ikki nýtt játtan í 1998 var 810 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.329 t.kr. Meirnýtslan er 245 t.kr. Sambært landsstýrismanninum eru fleiri verkætlanir undir hesari kontu í gongd samstundis. Samanfall gjørdi, at ein meirnýtsla kom at verða í 1999, meðan ein minninýtsla var í 1998.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 3.391 t.kr. Meirnýtslan er 21 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan serliga av, at nú verður rindað fyri fleiri danskar uppgávur, ið áður vóru ókeypis. Eisini eru nýggjar uppgávur komnar afturat virkseminum hjá próvstovuni í 1999.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.810 t.kr. Meirnýtslan er 44 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan serliga av, at fleiri eftirútbúgvingar og skeið verða játtað. Tí er sera torført at stýra hesa játtan heilt neyvt.

Fólkaskúlin er farin uppum lønarkarmin við 5,4 mió.kr., meðan lønarútreiðslur á Sernámsdeplinum eru 12,1 mió.kr. niðanfyri lønarkarmin. Orsøkin er, at sundurgreinaðu ætlanirnar á fíggjarlógini ikki samsvara við, hvussu bókað verður.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 18,4 mió.kr. Meirnýtslan er 2,9 mió.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av, at játtanin til lógarbundnar útreiðslur ikki varð dagførd í 1999. Í 2000 er mannagongdin broytt, soleiðis at biðið verður um eykajáttan til lógarbundnar játtanir.

7.23.3.01. Studentaskúlar og hf-skeið (rakstrarjáttan)

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 46,3 mió.kr. Meirnýtslan er 739 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 639 t.kr. Sambært landsstýrismanninum eru høvuðsorsakirnar langtíðarsjúka hjá starvsfólki, undirmett MVG og ein roknifeilur í fíggjarætlanini fyri deildina í Suðuroy, ið hevði við sær, at lønirnar vóru ov lágt mettar. Søkt varð um eykajáttan í november 1999, men hon varð ikki løgd fyri tingið.

Einki var játtað á fíggjarlógini. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslur 143 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av, at útreiðslur eru bókaðar, ið hoyra til játtanina fyri 1998. Á játtanini fyri 1998 var ein minninýtslu 136 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 6 mió.kr. Meirnýtslan er 1.536 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av, at játtanin til lógarbundnar útreiðslur ikki varð dagførd í 1999.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 750 t.kr. Meirnýtslan er 79 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av øktum virksemi, tí er stuðulin hækkaður. Eisini eru útreiðslurnar í 1999 periodiseraðar rætt.

Á fíggjarlógini var útreiðslujáttanin 47.402 t.kr. og inntøkujáttanin 5.398 t.kr. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslurnar 54.103 t.kr. og inntøkurnar 5.624 t.kr. Meirnýtslan er 6.475 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av, at útlánsreglurnar vórðu broyttar í 1999, so útlánið gjørdist størri enn upprunaliga mett, men játtanin til lógarbundnar útreiðslur varð ikki dagførd.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 324 t.kr. Meirnýtslan er 14 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stendst meirnýtslan av, at Filmseftirlitið í skundi noyddist at útvega sær onnur skrivstovuhøli, tí leigumálið varð sagt upp. Nýggja leigumálið førdi við sær meirútreiðslu.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 10.334 t.kr. Meirnýtslan er 512 t.kr. Sambært landsstýrismanninum hava fólkabókasøvnini líka síðani 1993, tá ið játtanin var lækkað, fingið minni goldið út í stuðli, enn roknskapurin vísti. Av misgáum hava fólka- og skúlabókasøvnini í 1999 fingið goldið út stuðul svarandi til veruliga roknskapin hjá fólka- og skúlabókasøvnunum fyri 1998; tí kemur meirnýtsla í 1999. Mentamálastýrið hevur funnist at Føroya Landsbókasavni fyri at hava broytt mannagongd uttan neyðuga játtan og góðkenning.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 5.396 t.kr. Minninýtslan er 331 t.kr.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.389 t.kr. Meirnýtslan er 22 t.kr. Sambært landsstýrismanninum verður vanliga, so langt játtanin heldur, 60% rakstrarstudningur goldin av sama fíggjarári. Orsøkin til meirnýtsluna í 1999 er, at ávísingar av einihvørjari grund ikki vóru skrásettar á Fornminnissavninum. Tey vóru ikki varug við mistakið, fyrr enn kontuavritini frá Gjaldstovuni vórðu gjøgnumgingin, og tá var freistin farin at gera umbókingar.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.033 t.kr. Meirnýtslan er 292 t.kr. Sambært landsstýrismanninum varð Mentamálastýrið í 1998 kunnað um, at neyðugt varð í 1999 at gera eina útgraving í Uppistovubeitinum í Leirvík lidna, skuldi ikki eitt sakarmál stinga seg upp, tí útgravingin har hevði í ov langa tíð ligið í hálvum gekki til ampa fyri jarðareigaran. Forminnissavnið hevði gjørt eina meting av kostnaðinum, og Mentamálastýrið hækkaði játtanina til "friðað hús og fornminni" við hesi upphædd.

Tá ið Forminnissavnið sá, at játtanin fór ikki at halda, varð, í samráð við Mentamáladeildina, avrátt at bóka allan kostnaðin á høvuðskontu "friðað hús og fornminni". Stovnurin Føroya Fornminnissavn, høvuðskonta 7.24.3.10, skuldi so skerja alt annað arbeiði, soleiðis at minninýtslan á hesi høvuðskontu kundi viga upp ímóti meirnýtsluni á høvuðskontu 7.24.3.19. "Friðað hús og fornminni". Hetta bar til, tí øll segl vórðu repað, og avloysarar vórðu ikki settir fyri fólk í farloyvi.

Landsstýrismaðurin ger vart við, at verður játtan og nýtsla á teimum trimum høvuðskontunum, sum savnið umsitur, 7.24.3.10. Føroya Fornminnissavn, 7.24.3.16. Bygdarsøvn, 7.24.3.19. Friðað hús og fornminni, tald saman, er netto avlopið 17 t.kr.

Á fíggjarlógini var útreiðslujáttanin 9.213 t.kr. og inntøkujáttanin 1.712 t.kr. Sambært landsroknskapinum eru útreiðslurnar 11.183 t.kr. og inntøkurnar 3.860 t.kr. Minninýtslan er 178 t.kr. Sambært landsstýrismanninum gjørdust inntøkurnar størri enn roknað varð við.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1.538 t.kr. Meirnýtslan er 71 t.kr. Farið er uppum lønarkarmin við 7 t.kr. Sambært landsstýrismanninum gjørdi nevndin hjá Listasavni Føroya av, í sambandi við 10 ára føðingardagin hjá Listasavninum, at taka lut í einum framsýningartiltaki á altjóða stigi. Luttøkan gjørdist nakað dýr í mun til fíggjarligu orkuna. Harafturat keypti savnið til avgreiðsluna eina framsýningarskipan til grafikk, plakatir o.t. Framsýningarskipanin varð keypt frá Ny Carlsbergs Glyptotek í Keypmannahavn fyri hálvan prís, uml. 60 t.kr. Mentamálastýrið hevur átalað, at leiðslan fyri Listasavnið ikki biður um eykajáttan, áðrenn slíkur meirkostnaður verður settur í verk.

Á fíggjarlógini varð játtað 30,1 mió.kr. til inntøkur og 30,1 mió.kr. til útreiðslur. Á eykajáttanarlóg september 1999 varð játtað 1,6 mió.kr. Meirnýtslan er 2,349 mió.kr.

Talan er um nettoútreiðslur góðar 3,9 mió.kr., sum stava frá 1998 og 1999. Sambært landsroknskapinum viðvíkja 1,9 mió.kr. 1999 og 2 mió.kr. eru "nettoundirskot, undanfarin ár". Tær 2 mió.kr. eru nettohallið 1.639 t.kr., sambært eksterna roknskapinum fyri 1998, umframt byggiútreiðslur 361 t.kr., sum ikki vóru við í roknskapinum fyri 1998.

Landsstýrismaðurin vísir til eina frágreiðing frá sjónvarpsstjóranum 29. mai 2000, sum í stóran mun er brot úr ársfrágreiðingini 15. mai 2000 í eksterna roknskapinum. Landsstýrismaðurin boðar annars frá, at hann hevur tikið støðuna hjá Sjónvarpi Føroya til eftirtektar, og at hann er í ferð við at gera eina atgerðarætlan fyri stovnin við tí endamáli at fáa øll viðurskifti í rættlag.

Sjónvarpsstjórin sigur orsakirnar til hallið vera, at inntøkumetingarnar í 1999 ikki hildu, at lønarútreiðslurnar hækkaðu uml. 1 mió.kr., harav umleið helvtin stavaði frá lønarhækkingini 1. mars 1999, og at talan harafturat var um stórar eyka húsaútreiðslur, sum eru við undir "óvanligum útreiðslum".

Viðvíkjandi játtanartrupulleikunum vísir sjónvarpsstjórin á, at stovnurin í juli 1999 kom í gjaldføristrupulleikar av rakstrarhallinum frá árinum fyri. At stovnurin hevði ikki heimild at taka kassakredit ella rakstrarlán varð ikki staðfest fyrr enn í einum løgfrøðiligum responsum 4. juni 1999. Sjónvarpsstjórin vísir á, við støði í løgtingslógini um kringvarp, at hann hevði ikki havt ta fatan, at eitt hall skuldi verða loyst við eykajáttan.

Stjórin vísir eisini á, at sparingar vórðu framdar í 1999 og 2000, soleiðis at tað skuldi bera til at rinda allar kreditorar uttan almenna hjálp. Ætlanin var at hava munandi avlop í 2000 og 2001 fyri at konsolidera stovnin. Men av løgfrøðiligum orsøkum kundi peningur frá 2000 ikki verða brúktur til at fáa negativu eginognina aftur á beint, og hallið frá 1999 skuldi tí ístaðin verða avgreitt við eykajáttan frá landskassanum.

Eksterni roknskapurin fyri 1999, sum er frá 15. mai 2000, vísir eitt samlað hall 2,3 mió.kr. Tá er eykajáttanin 1,6 mió.kr. ikki tikin við. "Vanligi" raksturin vísir eitt hall 0,9 mió.kr., og harafturat er talan um "óvanligar" útreiðslur 1,4 mió.kr.

"Óvanligu útreiðslurnar", sum sjónvarpsstjórin vísir á, eru í eksterna roknskapinum útgreinaðar soleiðis (1.000 kr.):

Eftir hesum at døma var veruliga nettohallið í 1998, sum Sjónvarp Føroya dró við sær inn í 1999, ikki 1,6 mió.kr., men 1,4 mió.kr. størri, t.v.s. tilsamans 3 mió.kr.

Roknskapargrannskoðanin vísir m.a. á, at "óvanligu útreiðslurnar" viðvíkja rakstrinum 1998 og eldri árum. Innanhýsis eftirlitið við tíðargreining hevur ikki verið nóg gott, soleiðis at skilja, at í rakstrarroknskapinum hevur ikki verið nóg greiður skilnaður ímillum rakstarárini. Hildið verður, at hesin trupulleiki er íkomin í sambandi við gjaldstrupulleikarnar hjá sjónvarpinum seinastu 2 árini.

Á fíggjarlógini vóru játtaðar 1 mió.kr. Meirnýtslan er 461 t.kr. Sambært landsstýrismanninum stavar meirnýtslan frá løgurokning, ið hoyrdi til 1998, men hon var bert bókað í status í 1998, og verður tí útreiðsluførd í 1999.

Á høvuðskontum niðanfyri, vísir roknskapurin, at farið er uppum ásetta lønarkarmin