Fyrispurningur um aliloyvi į Sands vįg

100-33 Fyrispurningur til Bjarna Djurholm, landsstżrismann, višvķkjandi aliloyvi į Sands vįg

Oršaskifti

Įr 2001, tżsdagin 6. november, bošaši formašurin frį omanfyri nevnda fyrispurningi frį Eyšun Viderų, lųgtingsmanni, sum var soljóšandi:

Nęr kunnu umsųkjararnir um aliloyvi į Sands vįg vęnta sęr svar?

Višmerkingar
Nś er ręttiliga drśgv tķš lišin, sķšan landsstżrismašurin svaraši fyrispurningi mķnum um, nęr svar upp į umsóknina um aliloyvi į Sands vįg kundi vęntast. Vķst varš į ķ svarinum, at neyvt atlit įtti at verša tikiš fyri smittuvandanum, um sjśka varš stašfest ķ Sandoynni, og skuldi hetta sķggjast ķ mun til, at lķvfiskastųšin ķ Skopun er ein av hornasteinunum undir ųllum alistųšum ķ landinum. Vķst varš į, at ikki įtti at verša lopiš framav, tį talan var um fleiri aliloyvi ķ landinum, men landsstżrismašurin segši seg sjįlvsagt skilja tann bśskaparliga tżdningin, iš eitt alibrśk kundi fįa fyri Sandoynna!

Aftan į bęši skriv og fleiri munnligar samrųšur hevur landsstżrismašurin sagt, at bišiš var um eitt ummęli frį skikkašum fólkum, um rętt er at geva aliloyvi ķ Sandoynni ella ikki!

Sjįlvsagt er undirritaši greišur yvir, at um eitt aliloyvi į Sanda vįg kemur lķvfiskastųšini ķ Skopun ķ vanda og harviš allari aling ķ landinum, tį talan er um heilsuliga umdųmi okkara uttanlands ķ samband viš sųlu av sķlum og laksi, so eigur eitt loyvi ikki at verša giviš fyri ein hvųnn prķs.

Ķ lųtuni liggur umsókn frį Sands kommunu um annaš loyvi ķ samband viš aling/smolt, men taš er trupult hjį kommununi at avgreiša tķlķk mįl, tį bygdarrįšiš ķ lųtuni ikki er vitandi um, hvųrja stųšu myndugleikin – landsstżrismašurin – hevur um aling ķ Sandoynni.

Tķ veršur hesin fyrispurningur settur landsstżrismanninum.

Į tingfundi 7. november 2001 varš samtykt uttan atkvųšugreišslu, at fyrispurningurin skal svarast.

Į tingfundi 12. desember 2001 svaraši Bjarni Djurholm, landsstżrismašur, fyrispurninginum soleišis:

Sum Eyšun Viderų, lųgtingsmašur, vķsir į ķ fyrispurningi sķnum, er ręttiliga drśgv tķš lišin, sķšani spyrjarin setti fram fyrispurning um aliloyvi į Sands vįg.

Undirritaši harmast um, at endalig nišurstųša higartil ikki er tikin ķ mįlinum, men vónar samstundis, at spyrjarin skilir truplu stųšuna hjį landsstżrismanninum ķ hesum mįli. Sigast skal, at atlitini til lokalu višurskiftini hava havt stóran tżdning ķ višgeršini av umsóknini um aliloyvi į Sandsvįg. Hinvegin hevur yvirordnaši alipolitikkurin og višurskiftini ķ alivinnuni annars stušlaš undir varsemi ķ veitan av mųguligum aliloyvi į Sandsvįg.

Yvirordnašu atlitini eru:

• lķvfiskastųšin ķ Skopun
• alternativ lķvfiskastųš
• uppbżti av aliųkjum ķ Fųroyum ķ sķni heild
• val av lķvfiskaųki
• sjśkustųšan ķ alivinnuni sum heild
• sjukusonur og ES krųv
• krossflutningur (flutningur av alifiski śr ųki ķ annaš)

Sum kunnugt hevur Vinnumįlastżriš bķšaš eftir śrslitunum av frįgreišing, sum Havbśnašarfelagiš hevur latiš gjųrt ķ samstarvi viš norsku rįšgevingarfyritųkuna VESO (Veterinęrmedisinsk Oppdragssenter A/S).

Śrslitini av nevndu kanning fyrilógu nś um dagarnar, har endamįliš viš verkętlanini var at kanna sjśkuvišurskiftini ķ Fųroyum, og at koma viš tilmęlum til at nśtķmansgera og effektivisera smittufyribyrgjandi tiltųkini ķ alivinnuni.

Ķ frįgreišingini er serligur dentur lagdur į at minka um spjašing av sjśku millum einstųku framleišslulišini ķ alivinnuni, tvs. millum klekistųšir, smoltstųšir og alistųšir į sjónum – og somuleišis minking av spjašing av smittuevnum frį flutningstólum (brunnbįtum/lastbilum), slįtur- og framleišsluvirkjum til aliųkir.

Višvķkjandi aling av lķvfiski veršur ķ frįgreišingini m.a. męlt til, at:

• yngul- og rognaframleišsla av lķvfiski skal fara fram į landi
• vanligar alistųšir skulu ikki hava loyvi at strśka alifisk
• strangari krųv verša sett ķ sambandi viš avbyrging/isolering av lķvfiskaframleišslu

Višvķkjandi aling į sjónum veršur m.a. vķst į, at hųvušsavbjóšingin ķ framtķšini veršur at sameina krųvini um stóra framleišslu viš smittufyribyrgjandi tiltųk. Męlt veršur ķ hesum sambandi til:

• skipašan įrgangsskilnaš, tvs. at tį ein įrgangur av laksi veršur settur į sjógv, kann annar įrgangur ikki setast śt į ųkiš, fyrr enn fyrri įrgangurin er tikin,

• tį aldi fiskurin er tikin, eigur brakklegging av aliųkjum at verša framd, fyri at avmarka smittu frį gomlum til ungan alifisk og fyri at avmarka avleišingarnar av sjśkuśtbrotum. Brakkleggingin, sum er neyšug, kann varša upp til hįlvt įr,

• at krųv verša sett til alaran um kryvjivirki og dagfųrdar skipanir til neyšslakt,

• at krųv verša sett til burturbeining av slógvi og deyšum (sjśkum) fiski, har alarin skal ensilera/hitavišgerša burturbeinda slógviš/fiskin, 

• at krųv verša sett til rakstrarętlanir hjį alibrśkunum um, hvussu aliųkini ętlast nżtt – t.d. brakklųgd yvir eitt įvķst įramįl,

• at samskipaš śtseting millum aliųkini veršur neyšug, skal alivinnan megna avbjóšingarnar, sum ķkomnar eru orsakaš av sjśku, osfr.

Undirritaši vil ķ hesum sambandi vķsa į, at ein av hųvušstrupulleikunum ķ sambandi viš skipašan įrgangsskilnaš og brakklegging er, at taš eru ov fį nżtilig aliųki til verandi aliloyvi į sjónum. Tķ fara alifelųg, sum bert fara at hava atgongd til eitt aliųki, ķ framtķšini at hava trupult viš at hava lųnandi framleišslu.

Samanumtikiš fer gongdin ķ alivinnuni óivaš at gera, at alieindirnar fara at verša stųrri til tess at klįra avbjóšingarnar, sum eru fyri stavn.

Vķsandi til omanfyrinevndu višurskifti, fer undirritaši at virka fyri, at komandi dagfųringar av alipolitikki landsstżrisins verša ķ samsvari viš tilmęlini ķ VESO-frįgreišingini, og at tilmęlini sum frįlķšur verša partur av fyrisitingarligu ętlanum landsstżrisins. T.d. kann hugsast, at ein av ašalsetningunum ķ alipolitikkinum "ein fjųršur ein alari" veršur vķškašur samsvarandi viš, at alarar ķ stųrri mun fara at samstarva um aliųkir, orsakaš av neyšugum umstruktureringum ķ sambandi viš brakklegging og įrgangssundurskiljing.

Annars kann verša lagt afturat, at alivinnan ķ hųvušsheitum tekur undir viš teimum įtųkum, sum VESO-frįgreišingin leggur upp til.

Vinnumįlastżriš hevur fingiš umsókn um loyvi at gera lķvfiskastųš į Sandoynni. Av tķ, at umsóknin um lķvfiskaloyvi er ķ samsvari viš įsetingarnar av aliųkjum, hevur Vinnumįlastżriš bošaš umsųkjaranum frį, at įšrenn umsóknin endaliga kann višgerast er neyšugt, at Vinnumįlastżriš fęr eina meira ķtųkiliga lżsing av ętlanini, eins og neyšugt er, at onnur neyšug loyvi eisini verša fingin til vega, so sum:

• loyvi frį kommunala myndugleikanum ķ ųkinum,
• loyvi frį nįttśrufrišingarnevndini ķ ųkinum,
• umhvųrvisgóškenning,
• loyvi frį eigarum į lendi, sum stųšin ella partar av henni koma at standa į, ella har vatnleišingar verša at grava nišur
• loyvi frį teimum, iš rįša yvir įunum, hašani vatniš til smoltstųšina veršur tikiš

Harumfarmt kann upplżsast, at Vinnumįlastżriš nżliga hevur fingiš ašra umsókn um lķvfiskaloyvi į Sandsvįg.

Samanumtikiš kann sigast, at stųšan ķ alivinnuni ķ dag ger, at neyvan er rętt at veita nżtt aliloyvi į Sandsvįg, sum annars ķ bżtinum av aliųkjum er ętlaš til lķvfiskaųki.

Farna 1½ įriš eru stašfestir 5 tilburšir av ILA, sum hevur tįlmaš menningini ķ alivinnuni. Henda gongdin hevur havt viš sęr stór tap fyri vinnuna. Harumframt er marknašurin fyri alilaksi munandi versnašur seinastu mįnaširnar.

Ķkomna stųšan ger, at tżdningurin av įrgangsskiljing og brakklegging av aliųkjum er stųrri nś enn nakrantķš, eins og at tįttaš eigur at verša ķ mannagongdirnar, tį ręšur um virksemiš hjį alivinnuni ķ sķni heild.

Sum nevnt, so veršur ein av ašalsetningunum ķ alipolitikkinum "ein fjųršur ein alari" vęntandi vķškašur samsvarandi viš, at alarar ķ stųrri mun mugu samstarva um aliųkir. Broytingin ķ ašalsetninginum veršur neyšug, įsannandi, at atlitini til umhvųrviš og sjśkunišurberjing veršur tįttaš. Harviš fara mųguleikarnir fyri lųnsemi hjį einstųku alarunum at versna, hava teir ikki mųguleikar fyri at samstarva um brakklegging og įrgangssundurskiljing.

Vķsandi til svariš ķ sķni heild, metir undirritaši taš ikki vera rįšiligt at śtskriva aliloyvi į Sandsvįg.

Hjįlagdur er samandrįttur av VESO-frįgreišingini.

Mįliš avgreitt.