100-41 Fyrispurningur til Óla Holm, landsstżrismann, višvķkjandi feršastušli til yrkislęrlingar og lesandi undir 18 įr
Įr 2001, mikudagin 5. desember, bošaši formašurin frį omanfyri nevnda fyrispurningi frį Jóanis Nielsen, lųgtingsmanni, sum var soljóšandi:
Fyrispurningur
Hvųrji stig ętlar landsstżrismašurin at taka til tess, at yrkislęrlingar og lesandi undir 18 įr kunnu fįa sama feršastušul sum lesandi, iš hava rętt til śtbśgvingarstušul ?
Višmerkingar
1. august 1999 kom nżggj lóg um śtbśgvingarstušulsskipan ķ gildi ķ Fųroyum.
Lógin innihelt įsetingar um skiftistķš į summum ųkjum soleišis, at lógin kom at
virka fult śt frį 1. august 2000.
Viš heimild ķ nevndu lóg hevur undanfarni landsstżrismašur ķ undirvķsingar- og mentamįlum sett kunngeršina um śtbśgvingarstušul ķ gildi frį 1. august 2000. Sambęrt kunngeršini kann ķskoytisstušul verša latin lesandi, iš fįa śtbśgvingarstušul, til feršing viš SL į landi og sjógvi. Yrkislęrlingar og lesandi undir 18 įr eru ikki fevnd av kunngeršini.
Stušulsstovnurin hevur ķ hesum sambandi gjųrt avtalu viš Strandfaraskip Landsins, sum ber ķ sęr, at ųll lesandi, sum nżta SL, gjalda sama gjald fyri at koma ķ skśla, uttan mun til fjarstųšuna frį skślanum. Treytirnar fyri feršastušlin eru tęr somu, iš eru galdandi fyri at fįa śtbśgvingarstušul.
Lesandi, iš hava rętt til śtbśgvingarstušul fįa sostatt stóran avslįttur av feršing innanoyggja.
Įšrenn omanfyri nevndu lógarbroytingar komu ķ gildi, tvs. įšrenn 1. august 2000, fingu ųll lesandi og allir lęrlingar, eisini undir 18 įr, avslįttur frį SL. Treytirnar vóru eins fyri ųll undir śtbśgving og SL bar kostnašin av hesum.
Broyttu fortreytirnar gera, at SL ikki longur ber kostnašin av avslįttrinum til lesandi, men Stušulsstovnurin rindar henda partin fyri lesandi, iš hava rętt til śtbśgvingarstušul. Stušulsstovnurin fekk hękkaš jįttanina viš 4 mió. kr. ķ 2001 og 2002 til feršastušul til nevnda bólk av lesandi. Taš vķsir seg tó, at kostnašurin av hesum liggur um 2,4 mió. kr. įrliga.
Stašfestast kann tķskil, at peningur er avsettur į fķggjarlógini til ein part av fólki okkara undir śtbśgving, nevniliga tey, iš hava rętt til studning. Avsetta upphęddin er hęgri enn veruligi kostnašurin, so ikki kann sigast annaš enn, at nóg mikiš er avsett til, at eisini lęrlingar og onnur undir śtbśgving kunnu fįa feršastušul.
Sambęrt yrkisśtbśgvingarlógini § 33, stk. 4 endurrindar landskassin lęruplįssum lęrlingalųnina. Vķšari stendur ķ stk. 5, at lęruplįss fįa eisini endurgoldiš eitt fast gjald til feršaśtreišslur, sum standast av, at lęrlingur er noyddur at fara til Danmarkar fyri at fįa ta til lęruna hoyrandi skślagongd, av tķ at henda skślaundirvķsing ikki fęst ķ Fųroyum.
Sambęrt yrkisśtbśgvingarlógini hevur lęruplįssiš, ofta umvegis landskassan, śtreišslurnar av lęrlingaśtbśgvingini.
Lęrlingar, sum ikki bśgva nęrhendis tekniska skśla ķ Havn ella Klaksvķk, hava feršaśtreišslur og eisini ofta śtreišslur til bśstaš undir skślagondini.
Umframt yrkislęrlingar verša eisini fólkaskślanęmingar į smįplįssum, har framhaldsdeild ikki er, fyri vanbżti. Nęmingar undir 18 įr hava ikki rętt til śtbśgvingarstušul og eru harviš ikki fevndir av avtaluni, sum Stušulsstovnurin hevur gjųrt viš SL. Hesir nęmingar fįa tķ ongan avslįttur upp į feršing viš SL.
Taš tykist óręttvķst, at lęrlingar og fólkaskślanęmingar av bygd, iš noyšast at feršast viš SL fyri at koma ķ skśla, skulu bera fulla kostnašin av feršaśtreišslum ķ sambandi viš skślagongdina (į teknisku skślunum og fólkaskślum).
Tķskil veršur hesin fyrispurningur settur landsstżrismanninum.
Į tingfundi 6. desember 2001 varš uttan atkvųšugreišslu samtykt, at fyrispurningurin skal svarast.
Į tingfundi 15. januar 2002 svaraši Óli Holm, landsstżrismašur, fyrispurninginum soleišis:
Svar
Fyrst skal verša gjųrt vart viš, at ųll lesandi, iš eru fevnd av kunngerš nr. 103 frį 26. juli 2000 um śtbśgvingarstušul eru heimilaši at fįa feršstušulin eftir teimum reglum, sum eru įsettar ķ § 10 ķ nevndu kunngerš - eisini tey, iš eru undir 18 įr.
Taš er rętt, at tey, iš eru undir 18 įr, ikki longur fįa tann vanliga śtbśgvingarstušulin. Ķstašin fįa tey:
Treytirnar fyri fįa feršastušulin er tęr somu, sum fyri at fįa śtbśgvingarstušul. Ein av treytunum er, at nęmingurin skal ganga į įvķsum śtbśgvingum og verša tęr allar nevndar ķ § 3 ķ kunngeršini. Felags fyri hesar śtbśgvingar er, at tęr allar uttan sjśkrasystraśtbśgvingin eru ólųntar alt śtbśgvingartķšarskeišiš. Sjśkrasystralesandi fįa heldur ikki stušul ķ lųnta tķšarskeišinum, men bert teir 5 mįnašarnar, tį tęr ikki fįa lųn. Sostatt veršur ikki stušul veittur til lesandi ķ lųntum śtbśgvingum, heldur ikki til yrkislęrlingar. Hesir eru heldur ikki umfatašir av Ll. nr. 45 frį 23. aprķl 1999 um śtbśgvingarstušulsskipan viš seinni broytingum. Yrkisśtbśgvingarnar eru tķskil heldur ikki umfatašar av jįttanini hjį Stušulsstovninum, og hevur stovnurin tķ ikki heimild at jįtta yrkislęrlingum feršastušul.
Ein lęrlingur er ķ eini ašrari stųšu enn lesandi annars viš taš, at lęrlingurin hevur ein lęrusįttmįla viš eitt lęruplįss, og įsetir sįttmįlin, at hann fęr lųn ķ allari lęrutķšini. Sambęrt yrkisśtbśgvingarlógini, § 33, stk. 4, endurrindar landskassin lęruplįssinum lęrlingalųnina, mešan lęrlingurin fęr ta til lęruna hoyrandi skślagongd.
Lųnin hjį einum lęrlingi var tann 1. oktober 2001 henda:
Sambęrt yrkisśtbśgvingarlógini, § 33, stk. 5, rindar landskassin lęruplįssinum eitt fast gjald til feršaśtreišslur, sum standast av, at lęrlingurin heilt ella lutvķst mį taka skślagongdina ķ Danmark. Višmerkjast kann, at fasta gjaldiš, iš er kr. 3.500, veršur roknaš sum ein mišalupphędd av feršaśtreišslunum millum londini, og ikki til feršaśtreišslur t.d innanoyggja ķ Fųroyum ella til og frį skśla ķ Danmark.
Landstżrismašurin metir spurningin um feršastušul til lęrlingar sum ein spurning, iš partarnir į arbeišsmarknašinum eiga at loysa. Hetta, tķ at taš er ein spurningur millum lęrlingin og lęruplįssiš. Partarnir į arbeišsmarknašinum kunnu reisa mįliš, um teir meta hetta sum ein trupulleika, antin viš at taka stig til eina lķknandi avtalu sum tann, iš Stušulsstovnurin hevur gjųrt viš Strandfaraskip Landsins ella at fįa mįliš tikiš upp ķ Yrkisśtbśgvingarrįšnum, har vinnan er umbošaš.
Mįliš avgreitt.