Fyrispurningur um ķslandskvotuna

100-1 Fyrispurningur til John Petersen, landsstżrismann višv. umsiting av ķslandskvotuni

Įr 1998, tżsdagin 4. august, bošaši formašurin frį omanfyri nevnda fyrispurningi frį Henrik Old, lųgtingsmanni, sum var soljóšandi

Fyrispurningur

1. Hvųrjar eru orsųkirnar til, at landsstżrismašurin ķ fiskivinnumįlum framhaldandi bżtir summum lķnubįtum hįlva ķslandskvotu, tį hesir hava eins nógvar fiskidagar į Fųroyaleišini?

2. Tį yvir 1.000 tons av ķslandskvotuni ķ 1997 vóru ófiskaš, tykist taš lųgiš, at nakrir bįtar noyšast at keypa munadi kvotu frį ųšrum fyri at kunna royna undir Ķslandi, ikki minst tykist hetta órķmiligt, tį hugsaš veršur um, at Fųroya land ķ mong įr hevur fingiš kvotu śr Ķslandi uttan at lata nakaš ķstašin fyri. Kann landstżrismašurin vįtta yvir fyri tinginum, at skip hava fingiš ķslandskvotu ķ 1998, sjįlvt um hesi ikki tey seinastu fżra-fimm įrini hava roynt undir Ķslandi?

3. Fyri at sleppa undan, at 1.000 tons av ķslandskvotuni aftur ķ įr verša ófiskaš, kann landsstżrismašurin ķ fiskivinnumįlum bera so ķ bandi, at skip, sum hava hug at fiska undir Ķslandi, fįa ķslandskvotu, uttan at noyšast at keypa frį teimum, iš hava fingiš tillutaš ķslandsakvotu, men ikki hava hug at fiska undir Ķslandi?

Višmerkingar:
Tį fiskidagaskipanin ķ 1996 varš samtykt ķ lųgtinginum, varš samstundis vķst į ķ įlitinum til lųgtingiš frį vinnunevndini, at tį skip ķ somu bólkum fingu įsettar eins nógvar fiskidagar, so var eisini ręttast, at ķslandskvotan varš bżtt eins millum bįtarnar ķ hesum bólkum. Men framhaldandi eru taš lķnubįtar, sum bert fįa hįlva ķslandskvotu. Tķ veršur hesin fyrispurningur settur landsstżrismanninum.

Į lųgtingsfundi 7. august 1998 varš samtykt uttan atkvųšugreišslu, at fyrispurningurin skal svarast.

Į lųgtingsfundi 6. oktober 1998 svaraši John Petersen, landsstżrismašur, fyrispurninginum soleišis:

Svar

Lųgtingsmašurin Henrik Old hevur sett landsstżrismanninum ķ fiskivinnumįlum fyrispurning višvķkjandi, hvussu fųroyska kvotan av botnfiski undir Ķslandi veršur lutaš skipum og teirra mųguleikum at gagnnżta tillutaš ręttindi. Grundaš į, at taš ķ fyrispurninginum veršur vķst til bżtiš og fiskiskapin ķ 1997, veršur fyrst stutt greitt frį um bżtiš av kvotunum hetta įriš.

Skjal 1 vķsir bżtiš av fųroysku botnfiskakvotuni undir Ķslandi 1997 millum teir trķggjar hųvušsbólkarnar, og hvussu mikiš varš fiskaš hetta įriš. Hųvušsbólkarnir eru stįllķnuskip, snelluskip og kalvaskip. Eins og gjųrt var ķ 1996, var ein partur av teimum avmarkašu kvotunum av toski og brosmu hildin aftur, fyri ikki at koma ķ ta stųšu, at ov nógv veiša hjį onkrum einstųkum skipi skuldi forša fyri framhaldandi fiskiskapi hjį hinum. Ķ 1998 er einki hildiš aftur.

Eftir av kvotuni, tį įriš var śti, vóršu tilsamans 1.047 tons, harav 72 tons vóru toskur. Orsųkin til, at so mikiš var eftir, var, at lķnuskipini bert fiskašu um 940 tons av brosmu, og at snelluskipini bert fiskašu um 1.100 tons av ųšrum enn toski (les upsa). Kvotan hjį stįllķnuskipunum av brosmu var 1.624 tons og tann hjį snelluskipunum av ųšrum enn toski 1.482 tons.

Fyri lķnuskipini og snelluskipini hevur tillutaša kvotan av toski stóran tżdning fyri, hvussu mųguleikarnir eru fyri at gagnnżta teirra samlašu botnfiskakvotu. Um ķblandingin av toski er ov stór, veršur toskakvotan ov skjótt lišug. Hóast brosmukvotan hjį lķnuskipunum ikki varš fiskaš, fiskašu tey 19 tons ov nógv av toski. Snelluskipini haraftur ķmóti įttu 29 tons eftir.

Verandi bżtiš (1997 og 1998) av ķslandskvotuni er taš sama, sum hevur veriš framt seinastu įrini. Bżtiš ķ 1997 var grundaš į bżtiš ķ 1996 - bęši millum teir trķggjar hųvušsbólkarnar og millum skipini ķ hvųrjum av bólkunum. Tó varš bżtiš millum kalvaskipini broytt nakaš bęši ķ 1997 og ķ 1998. Hetta var mest grundaš į, at kalvakvotan ikki varš fiskaš, og at taš var ójavnt, hvussu tey einstųku skipini gjųrdu nżtslu av fiskimųguleikunum.

Tó var ein grundleggjandi broyting gjųrd viš bżtinum millum stįllķnuskipini og snelluskipini ķ 1997. Tį varš kvotan hjį hvųrjum skipi, sum ķ 1996 hevši fiskaš meir, enn tķ varš tillutaš, minkaš viš somu nųgd. Henda nųgdin varš ķstašin bżtt javnt millum tey skipini ķ hvųrjum bólki sęr, sum hųvdu hildiš seg innan fyri įsetta kvotu. Henda meginregla varš eisini fylgd, tį bżtiš fyri 1998 varš gjųrt.

Tey skip, sum ķ 1996 og ķ 1997 hųvdu fiskaš munandi meir, enn teimum var tillutaš, fingu į tann hįtt minni kvotu įvikavist ķ 1997 og ķ 1998. Hjį einstųkum av serliga snelluskipunum fekk hetta įvirkan į teirra mųguleikar at fiska teirra kvotu av ųšrum enn toskur (les upsi), tķ hjįveišumųguleikarnir gjųrdust verri.

Fiskimįlastżriš metti taš verša neyšugt at taka hetta stig, tķ einstųk skip ķ 1996 hųvdu fiskaš munandi meir enn teimum varš tillutaš.

ad. sp. 1). Bżtiš av kvotuni hjį stįllķnuskipunum er, at 14 fįa fulla kvotu, 3 fįa 70% kvotu, 1 fęr 60% kvotu og 1 fęr kvotu svarandi til 30 % av fullari kvotu. Tilsamans veršur kvotan sostatt bżtt ķ 16,9 partar millum 19 skip. Lķknandi bżti er eisini ķ bólkinum fyri snelluskip. Har fįa 5 fulla kvotu, 1 fęr 80 % kvotu, 4 fįa 69 % kvotu, 10 fįa 60 % og 5 fįa 49 % kvotu. Henda kvotan veršur bżtt ķ 17 partar millum tilsamans 25 skip.

Orsųkin til taš ójavna bżtiš millum stįllķnuskipini er, at landsstżri undan hesum hava latiš skipunum ymisk ręttindi til fiskiskap undir Ķslandi. Eins og nś vóru treytirnar fyri fiskiskapi undir Fųroyum tį tęr somu fyri ųll stįllķnuskipini, samstundis sum treytirnar vóru ymiskar undir Ķslandi.

Sostatt er eingin broyting farin fram ķ tķ lutfallsliga bżtinum av fiskiręttindunum hjį stįllķnuskipunum fyri fiskiskapi undir Fųroyum og Ķslandi seinastu įrini.

Ķ višmerkingunum til fyrispurningin veršur vķst til brot ķ įlitinum frį vinnunevndini ķ lųgtingsmįli nr. 96/1995, har vinnunevndin metir, at taš er rķmiligt, at stįllķnuskipini verša eins stillaš viš serloyvum. Til hesa višmerking er at siga, at bżtiš av kvotum er ein fyrisitingarlig avgerš - ikki politisk, og sambęrt stżrisskipanarlógini er alt fyrisitingarvald latiš landsstżrinum. Um vinnunevndin veruliga ynskti at hava javnt bżti av ķslandskvotuni millum stįllķnuskipini, įtti hetta at veriš gjųrt sum ein lógarbroyting.

Lagt kann verša afturat, at bżtiš av botnfiskakvotuni ķ Barentshavinum og bżtiš av makrel- og sildakvotunum er ymist millum skipini, sum eru viš ķ teimum bżtunum.

ad. sp. 2). Fųroyska botnfiskakvotan undir Ķslandi veršur latin stįllķnuskipum og snelluskipum sum egnar kvotur. Bżtiš av kvotunum hevur veriš grundaš į, at tey skipini, sum hava havt kvotu tillutaš įrini framman undan, hava havt rętt til at fingiš kvotu aftur.

Kvoturnar hava veriš lętnar sum egnar kvotur, sum sambęrt § 15 ķ lógini um vinnuligan fiskiskap kunnu umsetast til onnur skip at fiska įvķst įramįl. Grundaš į tann lógarfesta ręttin at kunna umseta egnar kvotur, hevur Fiskimįlastżriš ikki lagt til grund fyri bżtunum, um skipini sjįlvi hava fiskaš kvotuna įriš framman undan, ella um tey hava latiš ųšrum skipum ręttin.

Viš stųši ķ hesi fyrisitingarligu meginreglu hava skip fingiš ķslandskvotu ķ 1998, sjįlvt um hesi tey seinastu fimm įrini ikki hava fiskaš undir Ķslandi. Talan er um eitt lķnuskip og tvey snelluskip. Upplżsast kann eisini, at ķ 5 įra tķšarskeišnum er eigaraskiftiš og navnabroyting farin fram višvķkjandi lķnuskipinum og ųšrum snelluskipinum

ad. sp. 3). Sum greitt frį undir svarinum til 2. spurning, verša botnfiskakvotur undir Ķslandi tillutašar stįllķnuskipum og snelluskipum sum egnar kvotur. Fiskiloyvini til hesar kvotur vóršu skrivaš og send skipunum ķ vįr, og Fiskimįlastżriš hevur ikki heimild at krevja egnu kvotuna aftur frį skipunum.

Skip og bįtar, iš ikki hava fingiš tillutaš ķslandskvotu, verša tķ noydd at keypa sęr henda rętt, fyri at kunna fįa fiskiloyvi ķ ķslendskum sjógvi ķ įr. Hetta kunnu tey gera, tķ egnar kvotur sambęrt lóg kunnu umsetast.

Lagt kann verša afturat, at Fiskimįlastżriš mišar fram ķmóti, at sum mest av fiskiręttindunum verša latin sum egnar kvotur ella egnir fiskidagar, har umstųšurnar tala fyri tķ. Ein tżšandi fortreyt fyri tķ er, at tilfeingiš (kvoturnar ella fiskidagarnir) er avmarkandi fyri fiskiskapin. Henda fortreyt er ķ stųrsta mun galdandi serliga fyri toskakvotuna ķ ķslendskum sjógvi.

Spurningurin um at lata kvoturnar sum egnar kvotur hevur tilknżti til, hvųnn tryggleika tey einstųku skipini hava fyri teirra vinnu- og inntųkugrundarlagi og teirra mųguleikum fyri at leggja raksturin av skipinum best mųguligt til ręttis. Har kvotur, sum ikki eru nóg stórar at veita ųllum skipunum trygd fyri, at teirra "tųrvur" veršur nųktašur, verša lętnar sum felagskvotur, ręšur um hjį skipunum sum skjótast at fįa so nógv sum mųguligt burtur śr samlašu kvotuni. Fiskimįlastżriš er sannfųrt um, at ein tķlķk veišustrategi ikki er til gagns fyri fiskiflotan. Grundaš į hesa fatan, veršur mišaš ķmóti at lata kvotur sum egnar kvotur, har mųguleikarnir fyri at leggja ętlanir eru munandi betri.

Fiskiloyvini hjį lķnuskipunum og snelluskipunum til fiskiskap undir Ķslandi eru latin grundaš į hesa meginreglu. Um Fiskimįlastżriš nś skuldi fariš og tikiš fiskiloyvini, sum eru latin hesum skipunum, aftur, hevši taš veriš taš sama sum at ganga frį givnum lyfti um fiskimųguleikar ķ 1998.

Mįliš avgreitt.