117 Uppskot til lųgtingslóg um foreldrafrįveru orsakaš av barnsburši, fųšing og ęttleišing
A.
Upprunauppskot
B. 1. višgerš
C. Įlit
D. 2. višgerš
E. 3. višgerš
Įr 1999, 5. mars, legši Katrin Dahl Jakobsen, lųgtingsmašur, vegna Javnašarflokkin fram soljóšandi
U p p s k o t
t i l
lųgtingslóg um foreldrafrįveru orsakaš av barnsburši, fųšing og ęttleišing
§ 1. Kvinnuligur lųntakari hevur rętt til burturveru frį arbeiši orsakaš av
graviditeti og barnsburši frį tķ degi, at mett veršur, at 4 vikur eru eftir til
fųšingina. Aftanį fųšing hava kvinna og mašur rętt til burturveru frį arbeiši ķ
ķalt 24 vikur. Av hesum eigur pįpin rętt til 10 vikur, sum skulu liggja aftanį 14.
viku aftanį fųšing. Burturverurętturin kann bert nżtast av einum av foreldrunum ķ
senn.
Stk. 2. Tęr fyrstu 2 vikurnar aftanį fųšing eigur mamman rętt til burturveru.
Stk. 3. Pįpin hevur tó eisini rętt til at nżta 2 vikur beint aftanį į
fųšingina ella aftanį, at barniš er komiš heim, ella sambęrt avtalu viš
arbeišsgevaran innan tęr fyrstu 14 vikurnar, uttan mun til regluna ķ stk. 1.
Stk. 4. Liggur barniš į sjśkrahśsi, kann rętturin til burturveru sambęrt.
stk. 2 śtskjótast.
Stk. 5. Lųntakari hevur annars rętt til burturveru frį arbeiši ķ sambandi viš
graviditet, fųšing og ęttleišing fyri somu tķšarskeiš, sum lųntakari hevur rętt
til dagpening viš sjśku ella fųšing.
Stk. 6. Kvinnuligur lųntakari hevur rętt til burturveru frį arbeiši ķ sambandi
viš barnakonukanningar.
Stk. 7. Somu reglur eru galdandi viš ęttleišing viš teimum frįvikum, hetta
nattśrliga hevur viš sęr.
§ 2. Taš tķšarskeiš, lųntakari er burtur śr arbeiši sambęrt § 1, veršur roknaš sum vanlig arbeišstķš og įvirkar ikki aldursvišbųtur, pensionsręttindi o.o. rętttindi, sum fylgja starvinum.
§ 3. Arbeišsgevari kann ikki siga upp lųntakara, sum nżtir ręttindi sķni til frįveru frį arbeiši sambęrt § 1.
§ 4. Kvinnuligur lųntakari, sum nżtir ręttin til burturveru sambęrt § 1, stk.
1, skal innan 8 vikur aftanį fųšing boša arbeišsgevara sķnum frį, hvussu hon ętlar
at nżta frįverurętt sķn, og nęr hon byrjar at arbeiša aftur, eisini skal hon boša
frį, um hon ętlar at nżta tķšina samanhangandi ella ķ pųrtum, og hvussu hetta
veršur gjųrt.
Stk. 2. Mannligur lųntakari, sum nżtir rętt sķn til frįveru viš fųšing ella
aftanį, at barniš er heimkomiš, jbr. § 1, stk. 3, skal ķ seinasta lagi 4 vikur
frammanundan boša arbeišsgevara sķnum frį, nęr hann roknar viš, hann er burtur frį
arbeiši. Ętlar hann at nżta rętt sķn til frįveru, jbr. § 1, stk. 1, skal hann ķ
seinasta lagi 8 vikur eftir fųšingina boša arbeišsgevaranum frį, nęr og hvussu
leingi hann veršur burtur śr arbeiši.
Stk. 3. Tey, sum fįa barn viš ęttleišing, skulu viš frįbošan til
arbeišsgevaran halda somu freistir.
Stk. 4. Um kvinnan nżtir rętt sķn sambęrt § 1, stk. 4, skal hon beinanvegin
boša arbeišsgevara sķnum frį hesum.
§ 5. Lųgtingslógin fęr gildi 1. januar 2000.
Višmerkingar:
Ein sannroynd er, at į arbeišsmarknaši okkara eru nógvar kvinnur, sum ikki viš
sįttmįla viš arbeišsgevaran hava tryggjaš sęr rętt at vera burtur śr arbeiši ķ
sambandi viš barnsburš. Lóggįvu hava vit onga į ųkinum uttan lógina um starvsmenn,
sum als ikki er nųktandi, og veršur tķ skotiš upp at orša lógargrein, sum tryggjar
kvinnunum ręttin at vera burtur śr arbeiši ķ sambandi viš barnsburš.
Bųrnini eru įbyrgd hjį okkum ųllum, og taš eigur at vera ein sjįlvsagdur ręttur hjį kvinnunum at fųša bųrnini og samstundis ikki missa ręttindi sķni į arbeišsmarknašinum
Uppskotiš višvķkir bara ręttinum at vera burtur śr arbeiši og umrųšur ikki spurningin um lųn ella dagpening ķ hesum tķšarskeišiš.
Sambęrt javnstųšulógini mį ikki gerast mismunur į fólki orsakaš av kyni, og ķ §§ 3-5 ķ lógini verša serliga višurskiftini į arbeišsmarknašinum umrųdd.
Rętt er tķ ķ sambandi viš barnsburš eisini at taka pįparnar viš. Hesir eiga eins og kvinnurnar rętt til frķveru frį arbeiši sķnum ķ sambandi viš barnsburšin. Tį barniš er fųtt, er taš umrįšandi fyri barniš, at foreldrini eru at taka sęr av tķ, eins og taš er av tżdningi fyri pįpan og mammuna at fįa hųvi at vera saman viš barninum og knżta tey bond, sum eru so avgerandi ķ byrjunartķšini hjį barninum. Foreldrini skulu hava hųvi at skipa seg sjįlvi viš barnaansing og arbeiši uttan fyri heimiš, so sum hóskar teimum best. Og politiskt hevur taš tżdning, at kvinnan og mašurin bżtast um skyldurnar og gleširnar ķ heiminum m.a. soleišis, at taš veršur eins sjįlvandi, at kvinnan sleppur aftur ķ lųnandi arbeiši sķtt, sum at mašurin nżtir stųrri part av tķš og orku sķni ķ heiminum.
Sambęrt uppskotinum eru tęr fyrstu 14 vikurnar serliga ętlašar kvinnuni. Hetta eru serręttindi til hennara - at geva henni og barninum stundir at knżta taš tętta sambandiš millum mammu og barn, sum er neyšugt, m.a. viš at barniš fęr bróst, og annars at geva teimum bįšum hųvi at koma fyri seg aftanį fųšingina. Hesi serręttindi til kvinnuna eru ikki ķ andsųgn viš javnstųšulógina, sum ķ § 1, stk. 2, sigur "taš strķšir kortini ikki móti hesi lóg, at tryggjaš veršur ųšrum kyninum serlig ręttindi, tį iš hesi ętlast at nįa endamįliš lógarinnar." Viš hesi grein er jśst hugsaš um višurskifti sum t.d barnsburš.
Sambęrt uppskotinum veršur foreldrafrįverurętturin 24 vikur ķalt og byggir į, at fyrstu 14 vikurnar eftir fųšing eru barnsburšarfarloyvi til mammuna, sum hevur serligan tųrv į hesi tķš saman viš barninum. Seinastu 10 vikurnar er rętturin til foreldrafrįveru, sum er tķšin, foreldrini kunnu bżta sķnįmillum, sum teimum hugar.
Rętturin til burturveru frį arbeiši orsakaš av barnsburši og fųšing veršur regulerašur ķ § 1. Reglan sigur einki um lųnina ella dagpengarnar ķ hesum tķšarskeišiš, men tryggjar bert, at burturvera frį arbeiši orsakaš av barnsburšinum, ikki er brot į arbeišssįttmįlan.
Greinin er uppbżtt soleišis:
Um lųntakarin hevur rętt til lųn ķ frįverutķšini velst um teir lųnar- og setanarsįttmalar, partarnir hava. Einasta lóggįva, sum nevnir lųn, er lógin um starvsmenn, sum sigur, at arbeišsgevarin skal rinda hįlva lųn ķ 2 mįnašir til kvinnu ķ samband viš barnsburšarfarloyvi. Fęr lųntakarin ikki lųn ella ikki fulla lųn ķ farloyvistķšini, tryggjar dagpeningalóggįvan hinvegin, at dagpeningur veršur goldin. Ķ verandi dagpeningalóggįvu vera bert kvinnurnar nevndar ķ sambandi viš barnsburš.
Neyšugt veršur tķ ķ sambandi viš hesa lóggįvu at broyta dagpeningalógina eftirfylgjandi, eins og eisini reglurnar ķ lógini um starvsmenn eftirfylgjandi eiga at broytast.
Til tess at tryggja foreldrum rętt at vera burtur frį arbeiši ķ sambandi viš barnsburš, fųšing og ęttleišing, uttan at hetta er brot į arbeišssįttmįlan, veršur omanfyri nevnda uppskot sett fram.
1. višgerš 12. mars 1999. Mįliš beint ķ trivnašarnevndina, sum 7. aprķl 1999 legši fram soljóšandi
Katrin Dahl Jakobsen, lųgtingsmašur, hevur vegna Javnašarflokkin lagt mįliš fram tann 5. mars 1999, og eftir 1. višgerš 12. mars 1999 er taš beint ķ trivnašarnevndina.
Nevndin hevur višgjųrt mįliš į fundum 24. og 29. mars 1999.
Ein samd nevnd tekur undir viš uppskotinum viš smįum tekniskum broytingum.
Nevndin įsannar, at uppskotiš bara veitir rętt til frįveru frį arbeiši vegna barnsburš, fųšing og ęttleišing. Ein tżdningarmikil partur enn er eftir at fįa greiši į. At tryggja at ųll hava rętt til lųn ķ sama tķšarskeiši, sum tey hava rętt at vera burtur frį arbeiši. Nevndin gongur śt frį, at landsstżriš ķ komandi tingsetu leggur fyri lųgtingiš uppskot til lųgtingslóg um barnsburšargrunn.
Śt frį hesum setir samd nevnd fram
B r o y t i n g a r u p p s k o t
Ķ § 1, stk. 1 (ķ trimum fųrum), § 1, stk. 2, § 1, stk. 4, § 1, stk. 5, § 1, stk. 6 og § 4, stk. 1 veršur "burturveru" broytt til "frįveru"
2. višgerš 9. aprķl 1999. Broytingaruppskot frį samdari trivnašarnevnd til § 1 samtykt 28-0-0. Uppskotiš soleišis broytt samtykt 28-0-0. At mįliš soleišis samtykt kann fara til 3. višgerš samtykt uttan atkvųšugreišslu.
3. višgerš 13. aprķl 1999. Uppskotiš, sum samtykt viš 2. višgerš, endaliga samtykt 28-0-0.
L.l. nr. 37/1999 frį 23.04.1999