Arbeiðsloysistrygging

18  Uppskot til  løgtingslóg um broyting í løgtingslóg um arbeiðsloysistrygging og arbeiðsloysisávísing

§ 1.

Í løgtingslóg nr. 113 frá 13. juni 1997 um arbeiðsloysistrygging og arbeiðsávísing verða gjørdar hesar broytingar:

1) Í § 7 verður sett sum stk. 2:
"Stk. 2. Persónar, sum eftir løgtingslóg um almannapensjónir fáa hægstu fyritíðarpensjón, og persónar, sum eftir somu lóg fáa miðal fyritíðarpensjón, av tí at teir eru oman fyri 60 ár, men sum annars vildu fingið hægstu fyritíðarpensjón, verða undantiknir frá gjaldskyldu, sbr. § 8 a.

2) § 8, nr. 1, verður orðað soleiðis:
"1. Fólka- og fyritíðarpensjón".

3) Í § 8 verður sett sum nr. 4:
"4. Tænastumannapensjónir og aðrar líknandi eftirlønir, uppihaldspeningur sbrt. hjúnabandslógini og barnapeningur sbrt. "lov om børns retsstilling", sbr. § 8a."

4) Sum nýggj § 8a verður sett:
"§ 8a . Undantøka frá gjaldskyldu eftir § 7, stk. 2, og undantøka eftir § 8, nr. 4, verður veitt eftir umsókn til Arbeiðsloysisskipanina. Undantøkan frá gjaldskylduni tekur við tann dagin, Arbeiðsloysiskipanin hevur fingið skrivliga umsókn um undantøku".

5) § 15, stk 1, verður orðað soleiðis:
"Útrokningargrundarlagið er tann í § 8 lýsta gjaldskylduga A-inntøkan seinastu 12 mánaðirnar, áðrenn arbeiðsloysið er staðfest".

6) § 16, stk. 2, verður orðað soleiðis:
"Stk. 2. Árligi arbeiðsloysisstuðulin er í mesta lagi 70% av eini arbeiðaraársløn. Frádrigið hesi upphædd verða tey í § 8 nevndu undantøk. Dagligi arbeiðsloysisstuðulin er í mesta lagi hægsti árligi arbeiðsloysisstuðulin, býttur við øllum døgum í árinum við undantaki av leygar-, sunnu- og halgidøgum.

7) § 31, stk. 2, verður orðað soleiðis:
"Stk. 2. Landsstýrismaðurin kann eftir ummæli frá stýrinum áseta nærri reglur um arbeiðsloysistrygging v.m. fyri teir persónar, sum fevndir eru av sáttmálum sambært hesi grein, heruppií fyri hesar persónar áseta reglur, sum víkja frá ásetingunum í kap. 3-5 í hesi lóg."

§ 2.

Endamál:
Endamálið við hesum uppskotinum er at tillaga nakrar ásetingar í lógini soleiðis, at betri samsvar verður millum hesar ásetingarnar og prinsippið í skipanini og meginreglurnar í lógini annars, t.e. at arbeiðsloysistryggingin er ein trygging móti inntøkumissi vegna arbeiðsloysi soleiðis, at samband skal vera millum gjaldskyldugar persónar og persónar, sum hava rætt til útgjald, og millum gjaldskyldugar inntøkur og inntøkur, sum, um tær verða mistar, arbeiðsloysisstuðul verður rindaður fyri.

Broytingar eftir uppskotinum:
Uppskotið hevur í sær broytingar av reglunum um gjaldskyldu til ALS.

Persónsskarin, sum eftir galdandi § 7 er gjaldskyldugur, verður skerdur til ikki at fevna um persónar, sum fáa hægstu fyritíðarpensjón, og persónar yvir 60 ár, sum fáa miðal fyritíðarpensjón, men sum annars hava rætt til hægstu fyritíðarpensjón.

Fleiri inntøkur verða undantiknar gjaldskyldu eftir § 8, t.e. tænastmannapensjónir v.m. og uppihalds- og barnapeningur.

Harumframt verða gjørdar tekniskar broytingar og nágreiningar.

Nú verður sett í lógina, at undantøkan frá gjaldskyldu fyri ávísar persónsbólkar og ávísar inntøkur verður framd eftir umsókn.

§ 31, stk. 2, verður umorðað soleiðis, at ivi ikki verður um, hvørt landsstýrismaðurin, til tess at fremja millumlanda sáttmálar um arbeiðsloysistrygging, kann áseta reglur, sum víkja frá reglunum í lógini, heruppií reglunum um inngjald.

Galdandi reglur:
Eftir lógini verður skilt ímillum gjaldskyldugar persónar og tær inntøkur, sum ALS-gjaldið hjá teimum gjaldskyldugu verður roknað av.

Eftir § 7 eru gjaldskyldug til Arbeiðsloysisskipanina:

- øll, sum hava A-inntøku, sum hava fulla skattaskyldu í Føroyum, og sum hava fylt 16 ár, men ikki 67 ár,
- øll, sum rinda A-inntøku í Føroyum.

Eftir § 8 skal rindast ALS-gjald av øllum A-inntøkum, sum tey gjaldskyldugu fáa ella rinda, tó undantikið:

1. fólka- og avlamispensión,
2. aðrar skattskyldugar almannaveitingar, umframt aðrar veitingar, sum sambært lóg ikki verða skattaðar sum A-inntøka,
3. A-inntøka til avmarkaða skattskyldu undir FAS-skipanini.

Umframt tey undantøk, ið nevnd eru í § 7 og § 8, kann landsstýrismaðurin eftir § 31, eftir ummæli frá stýrinum fyri ALS, gera sáttmálar við onnur lond um arbeiðsloysistrygging og áseta nærri reglur um arbeiðsloysistrygging fyri persónar, sum fevndir eru av sáttmálum sambært hesi grein.

Fíggjarligar avleiðingar:
Fíggjarligu avleiðingarnar fyri ALS verða mettar til uml. 700-750.000 kr. í minni inntøkum av ALS-gjaldi, av hesum eru uml. 650.000 kr. minni inntøkur av ALS-gjaldi av tænastumannapensjónum og líknandi pensjónum.

Viðvíkjandi tænastumannapensjónum og líknandi pensjónum skal serliga viðmerkjast, at eftir fyrisitingarligari praksis hjá ALS hevur gjald ikki verið kravt av tílíkum pensjónum, men kærunevndin hjá ALS hevur tikið avgerð um, at ALS-gjald eigur at verða kravt av hesum veitingum.

Tí verður fylgjan av uppskotinum, at ALS, umframt eina minni inntøku upp á uml. 75.000-100.000 kr., missir eina meirinntøku av ALS-gjaldi av tænastumannapensjónum v.m. upp á uml. 650.000 kr. Við tað at tænastumannapensjónir og líknandi pensjónir í lógini verða undantiknar ALS-gjaldi, sleppa landskassin og kommunukassarnir undan at fáa ein meirkostnað av at rinda ALS-gjald av hesum, tilsamans uml. 100.000 kr.

Meting av avleiðingum av lógaruppskotinum

Til § 1, nr. 1:
Fyritíðarpensjón er undantikin ALS-gjaldi eftir § 8, nr. 1. Persónar, sum fáa fyritíðarpensjón, og sum hava aðrar A-inntøkur, ið ikki eru serliga undantiknar ALS-gjaldi eftir § 8, nr. 1-3, (§ 8, nr. 1-4 eftir uppskotinum), skulu eftir verandi lóg rinda ALS-gjald av hesum inntøkum.

Fyritíðarpensjón kann veitast eftir løgtingslóg nr. 48 frá 10. mai 1999 um almannapensjónir o.a.

Hægsta fyritíðarpensjón kann veitast persónum, sum hava fylt 18 ár, men sum ikki hava fylt 60 ár, tá umsóknin verður latin inn, og sum orsakað av likamligum ella sálarligum avlamni mugu roknast sum varandi óarbeiðsførir í eini og hvørjari vinnu, ella sum einans hava smávegis eftir av arbeiðsføri.

Miðal fyritíðarpensjón kann veitast persónum yvir 60 ár, sum orsakað av likamligum ella sálarligum avlamni mugu roknast sum varandi óarbeiðsførir í eini og hvørjari vinnu, ella sum einans hava smávegis eftir av arbeiðsføri.

Nevndu persónar hava ikki rætt til stuðul frá Arbeiðsloysisskipanini, av tí tey ikki verða mett at vera tøk á arbeiðsmarknaðinum.

Tilvísingin til § 8a er gjørd til tess at gera vart við, at undantøkan frá at rinda ALS-gjald verður framd eftir umsókn.

Til § 1, nr. 2:
Hetta er ein málslig rætting.

Til § 1. nr. 3:
Tænastumannapensjónir, eftirlønir, o.l. og uppihaldspeningur eru ikki beinleiðis fevnd av orðingini í § 8, nr. 1-3. Arbeiðsloysisskipanin hevur tulkað lógina soleiðis, at ALS-gjald ikki skal krevjast av tænastumannapensjónum v.m., men kærunevndin hjá ALS hevur tikið avgerð um, at tænastumannapensjón er gjaldskyldug.

Rætturin til tænastumannapensjónir, eftirlønir o.l. og uppihaldspening er ikki tengdur at eini aktuellari starvs- ella arbeiðssetan, og persónur kann tí ikki missa hesar inntøkur vegna arbeiðsloysi. ALS-gjald eigur tí ikki at verða kravt av hesum inntøkum.

Fevnd av undantakinum eftir nr. 4 eru, umframt tænastumannapensjónir, t.d. eftirlønir frá peningastovnum, eftirlønir rindaðar av stovnum uttanlands og ratupensjónir frá lívstryggingum.

Uppihaldspeningur fevnir um gjøld, sum persónar, ið hava verið í hjúnabandi, og sum eru sundurlisnir ella skildir, hava skyldu at lata ella rætt at fáa sum uppihaldspening eftir hjúnabandslógini, uttan mun til um uppihaldsskyldan og upphæddin er ásett eftir avtalu ella við dómi og fyrisitingarligari avgerð.

Barnapeningur fevnir um gjøld, sum persónar hava skyldu at lata ella rætt at fáa sum barnapening eftir "lov om børns retsstilling", uttan mun til um skyldan og upphæddin eru ásett eftir avtalu ella við dómi og fyrisitingarligari avgerð.

Tilvísingin til § 8a er gjørd til tess at gera vart við, at undantøkan frá at rinda ALS-gjald verður framd eftir umsókn.

Til § 1, nr. 5:
Við at seta "...gjaldskylduga..." inn í tekstin, er eingin ivi um, at útrokningargrundarlagið er A-inntøkan sambært § 8, frádrigið inntøkum, gjaldingum og veitingum, sum ALS-gjald ikki skal gjaldast fyri sbrt. § 8, nr. 1- 4.

Til § 1, nr. 6:
Fyri at eingin ivi skal verða um, hvussu stk. 2 skal lesast, verður skotið upp at býta fyrsta pkt. í tvey pkt.

Til § 1, nr. 7:
Skotið verður upp at broyta orðingina av ásetingini fyri at gera greitt, at sáttmálar við onnur lond um arbeiðsloysistrygging kunnu fremjast við reglum, ásettum av landsstýrismanninum, eisini soleiðis at hesar víkja frá reglunum í hinum ásetingunum í lógini.